Passiflora to łacińska nazwa tej egzotycznej rośliny, która wywodzi się ze stref między- i podzwrotnikowej Północnej oraz Południowej Ameryki. Do Europy przywędrowała ok. 300 lat temu. Obecnie uprawia się ją na całym świecie nie tylko jako roślinę ozdobną, ale także jadalną o właściwościach leczniczych. Jej słodkie owoce obniżają ciśnienie krwi i podnoszą odporność.

Męczennica jest pnączem i tworzy proste pędy o długości od 50 cm do nawet 35 m. Roślina przyczepia się wykorzystując wąsy czepne, które się kręcą poszukując podpory, którą następnie mocno owijają wokół i zapewniają mocne wsparcie. Wzdłuż pędów zazwyczaj wyrastają szerokie o sercowatym kształcie liście. Natomiast niepowtarzalnie piękne kwiaty i ich kształt, ułożenie, kolor oraz wielkość zależą od odmiany, których jest niezmiernie dużo. Blaszki liści niektórych z odmian mogą mieć szerokość nawet 1 m, a kwiaty przybierać barwy białe, różowe, czerwone, niebieskie, fioletowe oraz kilkubarwne.

Kwiaty męczennicy składają się z rozszerzonego dna kwiatowego, które wystaje poza okwiat z pięcioma działkami kielicha, pięciu płatków, które są podobne do działek lub nieco od nich mniejsze; przykoronka, który wyrasta wewnątrz kielicha i ma postać długich nitek, a jest ich wielka ilość, w zależności od odmiany nitki mogą być wyprostowane albo skręcone na końcach, wyniesionych pięciu pręcików zrośniętych ze słupkiem, które tworzą kolumnę androgynoforu; pylników, które wystają poza brzeg kolumny i trzech znamion, które znajdują się na szczycie androgynoforu.

Dawno temu wyjątkowej krasy kwiaty męczennicy stały się inspiracją do powstawania różnych legend, a jedną wśród najpopularniejszych jest historia, którą stworzyli misjonarze. Misjonarze m.in. dopatrzyli się w kwiatach egzotycznej rośliny symboli męki Chrystusa.

Według misjonarzy, którzy zaczęli posługiwać się nimi jako potwierdzeniem wygłaszanych przez siebie nauk przykorona kwiatu symbolizuje koronę cierniową; androgynofor to miejsce, przy którym biczowano Jezusa; pylniki to młoty, bicze lub rany zadane przez oprawców; płatki i działki to apostołowie poza Judaszem i Piotrem, którzy wyrzekli się Chrystusa.

Od tego czasu roślina ta stała się bardzo popularna, a szczególnie przypadła do gustu religijnemu społeczeństwu Europy w XVII wieku. Opierając się na niezwykłe historie roślina otrzymała wyjątkową nazwę, składającą się z dwóch członów – passio – męka oraz flos, czyli kwiat, na terenach Polski nazywana jest obiegowo jako męczennica. Obecnie passiflorę najczęściej można spotkać w kościołach w okresie świąt Wielkanocnych.

Jednakże ta wyjątkowa roślina, której odmian nalicza się aż 250, będzie nieszablonową dekoracją i rewelacyjnie dopasuje się do nowocześnie urządzonego wnętrza.

Najbardziej popularnymi odmianami passiflory są: męczennica błękitna o niebiesko-fioletowych kwiatach z szerokosercowatymi liśćmi. Można ją uprawiać w domu, osiąga długość ok. 3 m, a w okresie letnim może ozdobić taras.

Popularna jest również passiflora cielista, która tworzy pachnące, fioletowe kwiaty o średnicy ok. 7 cm z okółkami w formie zakręconych nitek. Tą odmianę można traktować jako roślinę leczniczą.

Natomiast męczennica groniasta wyróżnia się bardzo dużymi, czerwonymi kwiatami, których płatki sięgają ok. 4 cm długości, a liście są skórzaste, potrójnie klapowane. Każdą odmianę passiflory można z powodzeniem uprawiać w domu i w ogrodzie pod warunkiem, że zapewni się jej odpowiednią pielęgnację podobną do warunków naturalnych skąd się wywodzi.

Męczennicę można wyhodować z nasion samodzielnie albo nabyć w sklepie gotowe sadzonki, a następnie, aby się dobrze rozwijała, trzeba tylko zapewnić roślinie bardzo dużo światła. Najlepszym miejscem do uprawy męczennicy jest wschodni, południowy lub zachodni parapet, a latem przenosić ją w słoneczne stanowisko na zewnątrz. Zimą dobry wpływ na rozwój rośliny okaże doświetlanie jej sztucznym światłem.

Trzeba pamiętać, że rośliny egzotyczne uwielbiają ciepło, ale należy je najpierw stopniowo do tego przygotować, gdyż wysoka temperatura w okresie wegetacyjnym oraz nadmierna ilość słońca może poparzyć kwiaty. Natomiast w stanie spoczynku roślina potrzebuje chłodniejszego powietrza. Dlatego trzeba od września do marca przechowywać ją w temperaturze od 15 do 18°C.

Poza odpowiednią temperaturą ta roślina lubi wilgotne podłoże. Latem należy ją codziennie podlewać, a rano dodatkowo podczas upałów zraszać też liście. Ale w okresie spoczynku należy zrezygnować ze spryskiwania i ograniczyć podlewanie, jednocześnie nie dopuszczając do wysuszenia podłoża. Gleba powinna być zawsze wilgotna.

Prócz tego konieczne jest regularne nawożenie, gdyż męczennice są „żarłoczne”. Aby mogły intensywnie rosnąć i tworzyć efektowne kwiaty należy co tydzień regularnie je nawozić preparatami wieloskładnikowymi do roślin kwitnących lub biohumusem, przy tym używając odżywek w małych ilościach, by nie doszło do porażenia korzeni.

Należy też zadbać o podpory. Mogą to być proste tyczki, wokół których roślina będzie mogła opleść swoje pędy i wzrastać „do góry”.

Pielęgnując roślinę nie należy zapominać o regularnym skracaniu rośliny. Aby pędy mogły rozgałęziać się i tworzyć wiele kwiatostanów należy je obcinać do szóstego węzła.

Chcąc uzyskać młode okazy passiflory, należy obciąć pędy, tak żeby pozostały na nich 2-3 oczka i 4-5 liści. Po czym umieścić je w wilgotnym torfie zmieszanym z piaskiem i lekko przykryć folią spożywczą, a po kilku dniach już się da zauważyć zalążki nowych korzeni.

Wiosną młodym okazom należy wymieniać ziemię, przesadzając je do doniczek o 1-2 cm szerszych niż poprzednie, a starszym roślinom, rosnącym w dużych pojemnikach, wystarczy wymieniać tylko wierzchnią, 2-3-centymetrową warstwę ziemi.

Niekiedy na młodych pędach oraz liściach passiflory mogą rozwinąć się i żerować szkodniki, gdyż wysoka temperatura w połączeniu z niską wilgotnością powietrza stwarza idealne warunki do ich rozwoju. Mogą to być: mączliki, mszyce oraz przędziorki.

W przypadku, jeżeli inwazja jest nieznaczna, w walce z nimi pomoże regularne przecieranie liści wodą z płynem do mycia naczyń lub z denaturatem, ale przy większym porażeniu konieczne są opryski.

Męczennica jest pnączem owocującym i jeżeli dojdzie do zapylenia kwiatów to powstają z nich jagody, które zawierają liczne nasiona otoczone galaretowatą osnówką. Zewnętrznie są otoczone zmięśniałą, cienką i papierzastą skórką.

Chcąc uzyskać z nich nowe sadzonki, należy rozłupać skorupę, opłukać nasiona pod wodą i umieścić w pojemniku wypełnionym torfem wymieszanym z piaskiem. Następnie zrosić glebę i przykryć folią. Już po ok. 14 dniach muszą pojawić się pierwsze wschodzące kiełki.

Do jadalnych odmian passiflory należy passiflora jadalna, czyli marakuja. Marakuje zawierają mnóstwo cennych minerałów i są wysoko cenionym składnikiem deserów, jak też napojów itd., ale mogą być spożywane tylko dopiero, gdy dojrzeją. Ponieważ chociaż owoce passiflory są jadalne, jej wegetatywne części, w tym liście, a także młode, niedojrzałe jeszcze owoce, są trujące, gdyż zawierają duże stężenie glikozydów cyjanogennych – jedną z najgroźniejszych toksyn, która może spowodować nawet śmiertelne zatrucie.

Ponadto spożycie niedojrzałej passiflory może doprowadzić do niedowładu kończyn, drgawek, senności, zaburzenia świadomości oraz częstoskurczu komorowego serca.