– W 80. rocznicę wybuchu Powstania w treblińskim obozie zagłady trzeba przywołać niezłomną postawę tych, którzy postanowili aktywnie przeciwstawić się złu oraz podjąć walkę o godność i wolność. Nawet jeżeli wielu z nich wolności wtedy nie odzyskało i utraciło życie, to wspólnie dali świadectwo siły ducha i woli walki, które za wszelką cenę starali się złamać niemieccy oprawcy – napisał minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński w liście odczytanym podczas obchodów 80. rocznicy buntu w Obozie Zagłady Treblinka II. Uroczystość odbyła się pod pomnikiem centralnym na terenie Muzeum Treblinka – niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady i obozu pracy.

Po oficjalnej uroczystości podpisano akt erekcyjny dotyczący budowy nowego budynku wystawienniczo-edukacyjnego Muzeum Treblinka. Inwestycja jest współfinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Prof. Piotr Gliński zaznaczył, że aparat terroru nazistowskich Niemiec stworzył nie tylko machinę przemysłowej zagłady, ale też dał przyzwolenie i warunki, aby zachęcić swoich funkcjonariuszy do unicestwienia europejskich Żydów i wszystkich ludzi, którym totalitarna ideologia odmawiała prawa do życia.

Obóz Zagłady Treblinka II

Obóz (ośrodek) Zagłady Treblinka II został wybudowany przez Niemców w połowie 1942 roku, obok istniejącego w pobliżu karnego obozu pracy, w ramach „Akcji Reinhard”, mającej na celu fizyczną likwidację ludności żydowskiej. Zajmował 17 hektarów ziemi i był otoczony wysokim ogrodzeniem z drutu kolczastego. Załoga obozu składała się z 30-40 Niemców i Austriaków, którzy zawiadywali obozem, oraz kompanii strażników (ok. 100-120 osób, głównie pochodzenia ukraińskiego). Na komendanta obozu wyznaczono doktora medycyny Irmfrieda Eberla (po nim funkcję tę objął Franz Stangl). Zastępcą komendanta był Kurt Franz.

Pierwszy transport Żydów z getta warszawskiego przybył do obozu 23 lipca 1942 roku. Od tego dnia przywożono tam Żydów głównie z okupowanej Polski, ale też z Czechosłowacji, Francji, Grecji, Jugosławii, ZSRR, a także Niemiec i Austrii. Do obozu trafiali również Romowie i Sinti z Polski oraz Niemiec. Deportowanych uśmiercano za pomocą gazów spalinowych w specjalnie do tego celu wybudowanych komorach gazowych. Aby zatrzeć ślady zbrodni zwłoki palono na specjalnie skonstruowanych rusztach. Według szacunków w Obozie Zagłady Treblinka II zginęło ponad 800 tys. osób.

Od wiosny 1943 r. transporty z deportowaną ludnością żydowską przybywały znacznie rzadziej. Więźniowie zrozumieli, że likwidacja obozu jest nieuchronna. Uznali, że jedynym sposobem na wydostanie się jest zbrojne powstanie, które wybuchło 2 sierpnia 1943 roku. W jego wyniku z 840 więźniów jedynie około 200 osobom udało się wydostać z obozu. Ponad 100 osób dożyło końca wojny. Po powstaniu obóz zaczęto likwidować. W listopadzie 1943 roku rozebrano wszelkie obozowe zabudowania oraz instalacje. Teren obozu zaorano i zasiano łubinem, aby nie pozostał po nim żaden ślad.

Na podst. inf. MKiDN