Jako jeden z dowodów, że tekst jest dezinformacją, konserwatysta podaje cytat z artykułu, gdzie mówi się, że „Wilnianie z entuzjazmem witali swych wyzwolicieli”. Według donosiciela jest to oczywisty dowód na „przeinaczanie historii”, a nawet „otwarta prowokacja i nastawanie na całość terytorialną Litwy oraz Konstytucję”. Fiu, fiu, z grubej rury mierzy ten Ažubalis. Za takie przestępstwo litewskie prawo przewiduje przecież poważny kryminał. Nie wiem, koledzy, czy już się bać, czy może jeszcze trochę poczekać... A że sprawa jest gruba, wydaje się przekonywać nas sam skarżypyta, który powołując się na odpowiedni artykuł Ustawy o informowaniu społeczeństwa, straszy: „Ustawa o informowaniu społeczeństwa zabrania publikacji informacji, w której upowszechnia się dezinformację, propagandę wojny, podsycanie do wojny, zachęca się przemocą naruszać suwerenność Republiki Litewskiej (...) etc, etc, etc”. Ažubalisowi ewidentnie artykuł „Przed 103 laty Wileńszczyzna została wyzwolona przez swoich żołnierzy” nasunął takie skojarzenia, więc żąda on od Ramanauskaitė sprawie pilnie się przyjrzeć i w razie czego winowajców przykładnie ukarać.

Nie wiem w jakim stanie jest aktualnie śledztwo i czy w ogóle Komisja Etyki Dziennikarskiej absurdalne zarzuty konserwatysty przyjęła za dobrą monetę, poczekamy – zobaczymy. Na razie jako historyk chciałbym posła lekko podedukować historycznie. Albo cytując mistrza nieco „apšviesti”. Tego ostatniego słowa użył swego czasu profesor Uniwersytetu Wileńskiego Alfredas Bumblauskas, gdy wzywał podobnych do Ažubalisa rodaków, aby zaprzestali „mitologizować historię Wilna”. Zamiast tego zaczęli uczyć się własnej historii, by nie wypadać na „praščiokasów”. Ažubalisowi prostakiem szczególnie być nie wypada. Jest przecież wieloletnim posłem na Sejm, który lubi często wypowiadać się na temat stosunków polsko-litewskich, dywagować o naszej wspólnej historii. Dobrze więc byłoby, aby apel profesora przyjął osobiście. Będzie mniej kompromitacji.

Na razie można domniemywać, że poseł całą swą wiedzę o nastrojach w międzywojennym Wilnie czerpie z propagandowego obrazu zawieszonego w Sejmasie. Na zdjęciu z roku 1940 widać bramę triumfalną oraz rozentuzjazmowany tłum witający z kwiatami wkraczające wojsko litewskie. Ze wspomnień źródłowych tamtego okresu (m. in. z „Wileńskiego matecznika” Aleksandra Krzyżanowskiego) wiemy jednak, że entuzjastyczny tłum z kwiatkami został przywieziony z Kowna, by witał w Wilnie wojska z Kowna właśnie. Miejscowych gapiów było nie wielu (Litwinów autochtonów Wilno wówczas liczyło koło 1 proc.), a i ci przyszli popatrzeć na litewskie wojsko, bo mieli dość sowieckiego terroru i liczyli, że litewska okupacja będzie znacznie łagodniejsza. Z tamtych czasów zachowała się nawet anegdota na ten temat. Wilnianie przygnębieni terrorem Stalina na Litwinów czekali jak na wybawienie, a ich jak nie było, tak nie ma. W końcu gruchnęła wieść, że litewskie wojsko zapragnęło do stolicy wkroczyć z szykiem. W tym celu rząd kowieński wystąpił do Łotwy z prośbą o wypożyczenie czołgu. Wysłał więc odpowiednią depeszę w tej sprawie, na którą otrzymał łotewską depeszę z zapytanie: „Wypożyczyć jeden czołg czy wszystkie trzy?”.

Mówiąc jednak o akcji generała Żeligowskiego, która – jak wszyscy dziś wiemy – była fortelem Piłsudskiego, by zająć możliwie bezkrwawo „ukochane miasto”, które cofające się po klęsce pod Warszawą wojska Tuchaczewskiego podarowały Litwinom, warto odwołać się do świadków tamtych wydarzeń. Profesor Piotr Łossowski, najwybitniejszy badacz tamtego okresu, opisując akcję Żeligowskiego podaje również cytaty ze wspomnień litewskich oficerów, którzy opuszczali Wilno pod naporem „zbuntowanych” polskich jednostek. Otóż świadczą oni, że wilnianie, jak tylko się dowiedzieli o akcji Żeligowskiego, to przyjęli ją z entuzjazmem. Wielu samoistnie i zbrojnie do niej włączyło się np. ostrzeliwując wycofujące się ulicami Wilna litewskie oddziały prosto z okien własnych domów. Ogólny zaś nastrój wobec wojska litewskiego był wrogi. Tak, że czuło się ono w Wilnie jak okupant. Taka była historia, opowiedziana również przez litewskich świadków. Ględzenie Ažubalisa „o szowinistycznej dezinformacji” upowszechnianej przez ”L24” wystawia samego posła tylko na śmieszność. Zaś groźby, które kieruje on w stosunku do dziennikarzy i właścicieli portalu, pokazują, jak konserwatysta rozumie demokrację, wolność słowa czy prawo mniejszości narodowych do kultywowania własnej historii zgodnie z historycznymi faktami. Opisywanie historycznych wydarzeń w oparciu o fakty nie ma nic wspólnego z prowokacjami, dezinformacją, czy tym bardziej z zakusami na terytorialną całość Litwy. Gdy już o tym mowa, to raczej wypowiedzi polityków czy działaczy pokroju Ažubalisa właśnie albo Valotki, kierownika Inspekcji Języka Litewskiego, który nie tak dawno Polaków z Wileńszczyzny przyrównał do rosyjskich separatystów z Donbasu, są skandalem i próbą wszczynania waśni narodowościowych w sytuacji geopolitycznej ekstremalnie trudnej. Tak właśnie geopolityczną sytuację Litwy w sensie militarnym określił nie kto inny tylko Gabrielius Landsbergis w niedawnym wywiadzie dla ELTY. Uważa on, że Litwa jest aktualnie zagrożona jak nigdy dotąd w całej swej historii po odzyskaniu niepodległości i wzywa partie polityczne do pogłębionej dyskusji na ten temat. Czy dywagacje jego partyjnego kolegi na temat siania „szowinistycznej dezinformacji” przez litewskich Polaków należy rozumieć jako wstęp do tej dyskusji?

Valotkę usunąć ze stanowiska już od kilku miesięcy bezskutecznie próbuje minister kultury Simonas Kairys, który pisze do podwładnego odpowiednie pisma. Odbiorca epistoł zaś publicznie i buńczucznie się przechwala, że rysuje na nich tylko kwiatki i w nosie ma oczekiwania ministra. Ažubalisa jako parlamentarzystę najskuteczniej z polityki mogą wyrzucić jedynie wyborcy. Choć wydarzenia ostatnich dni, gdy Sejmas pozbawił immunitetu dwóch posłów – jednego za domniemaną mowę nienawiści, innego za antysemityzm, pokazują, iż kierownictwo litewskiego parlamentu, gdy tylko chce, może dyscyplinować wybrańców ludu. Ale czy pozbawianie immunitetu w litewskim parlamencie za antypolonizm nie jest zbyt śmiałym oczekiwaniem? Niestety myślę, że jest.

Kończąc temat polecam w ramach reedukacji historycznej obejrzeć posłowi Ažubalisowi doskonały dokument historyczny wyprodukowany przez Telewizję Polską pod tytułem „Niepodległość”. W unikatowym filmie dokumentalnym sklejonym z oryginalnych taśm odszukanych w różnych archiwach pięknie i prawdziwie opowiedziana jest historia odradzającej się Polski w latach 1914-23. Tam wszystko jest oryginałem – postacie, wydarzenia, miejsca wydarzeń. O Wilnie też jest trochę. Zacytuję jeden tylko fragment z pamięci. W momencie wkraczania oddziałów gen. Żeligowskiego do Wilna na poboczu ulicy stał staruszek – wilnianin. Ubrany w kożuch, z długim wąsem, cicho pochlipywał z radości mówiąc z wileńska: „Ukochana Polszcza wróciwszy”.  Taka była historia, innej nie było. Inne opowieści o historii alternatywnej – to tylko mitologizacja prostaków...

Tadeusz Andrzejewski,
radny rejonu wileńskiego