Niewinny, wydawałoby się, żart oburzył jednak ambasadora Francji w Stanach Zjednoczonych Gerarda Arauda, który postanowił nawet napisać list do prześmiewcy. Pouczył w nim amerykańskiego komika, który – żeby było śmieszniej – sam jest Amerykaninem afrykańskiego pochodzenia (czarnoskóry satyryk pochodzi z RPA), że Francja jest krajem „kosmopolitycznym”, „różnorodnym i bogatym”, jeżeli chodzi o pochodzenie jego obywateli, jednakże wszyscy oni są Francuzami. „Nic nie mogło być dalsze od rzeczywistości”, ocenił dyplomata żart komika o wygraniu mundialu przez Afrykanów. Strofował go dalej pouczeniem, że „w przeciwieństwie od Stanów Zjednoczonych Francja nie odnosi się do swych obywateli w kategoriach rasy, religii czy pochodzenia”. „Nazywając piłkarzy afrykańską drużyną, zdaje się pan odbierać im ich francuską tożsamość”, perorował ambasador w swej epistole, kończąc ją kategorycznym stwierdzeniem, że „nie możesz być jednocześnie Afrykaninem i Francuzem: nie zgadzam się”.

Natchniony szczerym oburzeniem list ambasadora nie został bez odpowiedzi. Czarnoskóry komik z USA zareagował na niego w kolejnym odcinku swego show, aczkolwiek tym razem już bez satyry. Powiedział, że nie zgadza się z filozofią francuskiego ambasadora sugerującą, że wychodźca, który by się osiedlił we Francji, nie może zachować swej pierwotnej tożsamości. Podkreślił, że kocha swój kraj Stany Zjednoczone właśnie za to, że tutaj każdy może być sobą. Każdy może być jednocześnie Amerykaninem i Irlandczykiem, Portorykańczykiem czy wręcz Afroamerykaninem. Nawiązując zaś do kazuistyki Francji, dziwił się jej krętactwom ideologicznym. Pytał ambasadora, dlaczego „aby zostać Francuzem, musisz wymazać w sobie wszystko, co jest afrykańskie”? „Nie możesz być jednocześnie Afrykaninem i Francuzem? Nie zgadzam się”, odciął się komik na koniec ambasadorowi jego własnymi słowami.

Tak oto niewinny żart komika przerodził się w poważny dyskurs polityczny. Już sam fakt, że ambasador Francji reaguje na zwykły dowcip, który nikogo nie obraża ani nie wyśmiewa, każe zapytać, dlaczego to czyni. Jaki jest powód tak nerwowej reakcji francuskiego dyplomaty? Otóż odpowiedź wydaje się być jedna, ale wypływająca z francuskiej historii.

Francja przecież jako jedyne państwo kolonialne uznała swego czasu swoją afrykańską kolonię w Algierii za „zamorskie terytorium Francji”. Taka decyzja była brzemienna w skutkach. Oznaczała bowiem, że wszyscy mieszkańcy „zamorskiego terytorium” z automatu niejako stawali się obywatelami Francji. Mogli korzystać z takich samych praw i przywilejów, jakie przysługiwały rodowitym Francuzom. Algierczycy z francuskim paszportem, przybywając np. zza morza do Francji, mogli jako prawomocni obywatele domagać się praw językowych dla swej ojczystej arabskiej mowy, mogli żądać edukacji w języku ojczystym, że już o prawach religijnych i innych, wypływających z różnorodności, nie wspomnę.

Władze republiki zrozumiały, że jest to duży problem i który postanowiły rozwiązać w sposób, by tak rzec, obcesowy. Ogłoszono mianowicie, że wszyscy są Francuzami, którzy tylko mają w kieszeni francuski paszport. A rasa, kolor skóry, język i inne cechy różnorodności, że się posłużę słowami ambasadora, nie mają żadnego znaczenia. Bądź ty Afrykańczyk, bądź Latynos albo australijski aborygen, ale jeżeli posiadasz obywatelstwo V republiki, i tak obligatoryjnie masz być Francuzem. Wszyscy Francuzi mają zaś mówić po francusku, mieć mentalność francuską i naturalnie wyznawać francuskie wartości (co dla wielu czarnoskórych Francuzów, nawiasem mówiąc, pasowało jak do krowy siodło). Nie należy dziwić się więc, że dzisiaj Francja jest państwem gett lokalnych, w których gnieżdżą się różnorodni jej zamorscy obywatele. Jest państwem dużych napięć społecznych, kulturowych, religijnych i obyczajowych, co zresztą unaocznił nam niechcąco sukces francuskiej drużyny na mundialu w Rosji. Cały świat widział, jak po francuskiej wiktorii rozentuzjazmowani Francuzi, najczęściej pochodzący „z terytoriów zamorskich”, wpadali w dziki wręcz szał. Triumfując jednocześnie wszystko demolowali na swej drodze, plądrowali sklepy, podpalali samochody. Obrazek zwykły to dla Francji, niestety, gdzie w ostatnich dekadach, jak pokazują fakty, najmniejsza iskierka radości bądź niezadowolenia obywateli „z terytoriów zamorskich” może przerodzić się w płonące przedmieścia wielu francuskich metropolii. Dla kontrastu np. Chorwacja, która nie została jeszcze „wzbogacona” nadmierną różnorodnością, fetowała swych piłkarzy, którzy zajęli drugie miejsce na mundialu, radosnymi zabawami, śpiewami i innymi ekspresjami radości ludzi ucywilizowanych.

Jeżeli zaś powrócimy do żartu amerykańskiego komika o wygranym przez Afrykę mundialu, to z punktu widzenie stricte słownego, nie pomylił się on ni na jotę. Powiedział coś dla Francuzów owszem niepoprawnego politycznie, ale każdy, kto nie jest ślepym czy daltonistą, nie może zaprzeczyć przecież, że przez jego usta przemówiły słowa prawdy. Problem jest w tym, że we Francji, tak bardzo oświeconej po rewolucji, często nie wolno powiedzieć czegoś, co obiektywnie przekazały ci twoje receptory słuchu, wzroku, percepcji czy wyobraźni, bo demokracja tam przepoczwarzyła się w liberalno-totalitarny porządek.

Tak więc, będąc nieco w klimacie satyry, a łącząc amerykańską wrażliwość Afroamerykańskiego komika z francuskimi wymogami political correctness wypada stwierdzić, że Mistrzostwa Świata wygrali różnorodni piłkarze narodowości francuskiej zasadniczo jednak z aparycją bohaterów powieści „Chata wuja Toma”.

Tadeusz Andrzejewski