Wyżej zacytowany fragment jest w rzeczywistości niczym innym jak klasycznym fake newsem, czyli kłamliwą, nieprawdziwą informacją świadomie upowszechnioną w mediach. Z angielskiego pochodzący zwrot robi dzisiaj prawdziwą międzynarodową karierę, bo „fejki” – wcześniej niespotykane – dzisiaj niemal powszechnie zaśmiecają przestrzeń publiczną. Samo określenie zrodziło się w anglojęzycznym kręgu językowym, by dać nazwę zjawisku świadomych kłamstw, jakich dopuszczają się upadli czeladnicy słowa w celu oczernienia swych adwersarzy, politycznych przeciwników czy ideologicznych antagonistów.

W Polsce – tak dla przykładu – głośnym echem ostatnio odbiła się sprawa przemówienia premier Beaty Szydło z okazji rocznicy pierwszych wywózek do Niemieckiego Obozu Koncentracyjnego w Oświęcimiu. Polska premier, czcząc tragiczną rocznicę, podkreśliła jednocześnie, że musi być ona też przestrogą dla państw, które powinny dbać o bezpieczeństwo własnych obywateli. Nieżyczliwi rządowi politycy polskiej opozycji uznali tę wypowiedź za niedopuszczalną, a nawet skandaliczną, bo skojarzyła się ona im w ich rozgrzanych łbach z kontekstem kryzysu emigracyjnego. Domniemali mianowicie domorośli opozycjoniści, iż premier wykorzystała tragedię holokaustu, by uzasadnić swą politykę nieprzyjmowania uchodźców. I chociaż w wypowiedzi premier Szydło nie było nawet słowa o uchodźcach, a analogiczne niemal zdania o potrzebie zagwarantowania bezpieczeństwa przez państwo swym obywatelom w podobnych sytuacjach wypowiadają światowi politycy z regularnością szwajcarskiego zegarka, to w tym przypadku polska premier została posądzona o bezduszność, a nawet zbezczeszczenie pamięci ofiar holokaustu. Fake news skrzętnie został rozkolportowany przez upadłe polskie media pokroju „Gazety Wyborczej” na cały świat, oczerniając przy tym Polskę i jej rząd.

Bo fake news temu właśnie ma służyć: przekłamywać, oczerniać, manipulować. Raz puszczony do eteru zawsze osiąga swój cel, nawet jeżeli potem zostanie sprostowany i odkłamany. Kłamstwo przebiegle podane zawsze bowiem wzbudzi sensację, zagnieździ się w świadomości opinii publicznej, do której sprostowanie później już niekoniecznie musi dotrzeć.

Jakiś czas temu uważany za ikonę litewskiej niepodległości Vytautas Landsbergis został zapytany przez telewizję polską o skandal z rozgrabieniem ziemi na Wileńszczyźnie przez litewskich polityków i urzędników, którzy w ten sposób okradli miejscowych Polaków z ich własności. Siwobrody Starzec bez cienia rumieńca wstydu na twarzy odpalił, że to sami Polacy z tzw. polskich samorządów razem z przekupnymi urzędnikami reformy rolnej oszukali i ograbili swych rodaków. Klasyczny wręcz fake news, który odpalił Landsbergis, zatruł świadomość opinii publicznej nad Wisłą i Odrą, do której większości – być może – nigdy już nie dotrze prawda, że samorządy na Litwie nie odpowiadały za restytucję ziemi, bo takich kompetencji zostały pozbawione właśnie przez partię Landsbergisa jeszcze na początku lat 90-tych. Polscy samorządowcy więc w żaden sposób nie mogli brać udziału w niecnym procederze okradania mieszkańców Wileńszczyzny z ich własności. Był to proceder politycznie, a potem też często i fizycznie uprawiany właśnie przez litewskich konserwatystów i ich akolitów.

Kolejny fake news, jeżeli już poruszamy się w obrębie stosunków polsko-litewskich, wart jest zacytowania z racji jego globalnego znaczenia. Oto litewscy dyplomaci na użytek krajowy ukuli wersję załamania się relacji polsko-litewskich obciążającą Warszawę, która – według nich - po prostu porzuciła Litwę, zmieniając wektory swej polityki zagranicznej na korzyść współpracy z silniejszymi z Trójkąta Wejmarskiego. Tymczasem, jak wszystkim wiadomo, stosunki polsko-litewskie załamały się dopiero po tym, gdy pewien arogancki i niestabilny emocjonalnie litewski szef MSZ zapowiedział, że nie zamierza spełniać żadnych obietnic danych Warszawie, bo sam on osobiście tych obietnic nie składał.

W świecie, który porzucił wartości, media często już nie opisują rzeczywistości, tylko ją kreują, dostosowując do własnych z góry założonych tez. Nierzadko posługują się w tym procederze właśnie fake newsami (zamierzonymi kłamstwami), którymi jak maczugą uderzają w znienawidzonych adwersarzy.

Wydaje się, że czasy, kiedy szanujące się media wzbraniały się przed podaniem niesprawdzonej co najmniej w kilku źródłach informacji, bo dbały o własną reputację, odchodzą do historii. Następuje zaś era fake newsa.

Tadeusz Andrzejewski