Borówka brusznica, nazywana też borówką czerwoną, borówką wiecznozieloną, czerwoną jagodą lub czerwienicą, należy do gatunku roślin wieloletnich z rodziny wrzosowatych. Ta zimozielona krzewinka występuje na terenie północnej i środkowej Europy, północnej Azji i Ameryki Północnej. W naszym klimacie rośnie w lasach sosnowych, na wrzosowiskach i na pagórkach, powyżej granicy lasu. Owoce jej są nieduże o kwaskowato-gorzkawym smaku, które wraz z dojrzewaniem zyskują rubinowo-czerwoną i błyszczącą skórkę.
Borówka brusznica, jak się okazuje, jest krewną borówki amerykańskiej oraz jagody czarnej, chociaż wielu osobom kojarzy się z żurawiną. Jednakże, te rośliny zasadniczo różnią się od siebie wyglądem owoców oraz miejscem, w którym się krzewią. Poza tym owoce borówki brusznicy to małe, błyszczące jagody, zebrane w niewielkie grona, lekko spłaszczone w jednolitym, intensywnie czerwonym kolorze, o smaku kwaśno-gorzkawym oraz są bardziej „mączyste” niż owoce żurawiny.
Płody borówki brusznicy, zarówno owoce jak i jej liście są szeroko wykorzystywane w ziołolecznictwie.
Liście borówki brusznicy zawierają m.in. glikozydy fenolowe, garbniki katechinowe, flawonoidy, triterpeny, pektyny, kwasy organiczne, ale i witaminy, w tym witaminę C i witaminy z grupy B oraz sole potasu, wapnia, żelaza, fosforu i manganu. Jej owoce zawierają wiele istotnych dla zdrowia organizmu składników: witaminę A, witaminę C, wapń oraz żelazo.
Borówka brusznica to także błonnik oraz kwas benzoesowy, który bardzo dobrze konserwuje żywność. Dzięki niemu owoce wyróżniają się bardzo dużą trwałością. Liście i owoce borówki brusznicy są źródłem arbutyny, wykazującej się właściwościami antyoksydacyjnymi. W 100 g borówki brusznicy jest zaledwie 47 kcal.
Borówka brusznica, podobnie jak borówka amerykańska oraz czarna jagoda, pozytywnie wpływa na zdrowie. Ponadto jej liście również wykazują wiele właściwości leczniczych.
Liście borówki brusznicy są m.in. dobrym źródłem bioaktywnych związków o znaczącej aktywności przeciwutleniającej, poza tym działają moczopędnie oraz silnie odkażająco na drogi moczowe i przewód pokarmowy; działają też rozkurczowo, przeciwbiegunkowo, przeciwzapalnie i żółciopędnie. Preparaty zawierające w swym składzie liście borówki brusznicy są stosowane m.in. w przypadkach infekcji układu moczowego.
W szczególności ze względu na obecność antocyjanów i arbutyny, owoce borówki brusznicy wykazują działanie antyoksydacyjne, skierowane przeciwko wolnym rodnikom, których nadmiar zwiększa ryzyko m.in. miażdżycy, nadciśnienia, cukrzycy, astmy, zaćmy, chorób neurodegeneracyjnych i nowotworów. Obecność antyoksydantów w diecie jest niezbędna również do utrzymania dobrego stanu zdrowia.
Antyoksydanty chronią także skórę. Arbutyna ma zastosowanie m.in. w terapii trądziku, w leczeniu i profilaktyce przebarwień skóry oraz w leczeniu jej stanów zapalnych.
Z przeprowadzonych badań stało się oczywiste, że owoce borówki brusznicy skutecznie walczą z otyłością. Jak też, że ich spożywanie zmniejsza ryzyko wystąpienia schorzeń związanych z otyłością, w tym cukrzycy, chorób układu krążenia czy niektórych nowotworów.
Owoce borówki czerwonej działają także antyseptycznie oraz moczopędnie. Zaobserwowano, że kobiety, które spożywały sok z tych owoców, a także sok z żurawiny, miały mniejsze ryzyko rozwoju ponownej infekcji dróg moczowych. W badaniach odnotowano również, że ekstrakty wodne przygotowane z owoców borówki brusznicy wykazują aktywność przeciwbakteryjną w stosunku do niektórych szczepów bakteryjnych, w tym do Helicobacter pylori.
Spożywanie borówki brusznicy pozytywnie wpływa także na odporność, wspomaga organizm przy pierwszych oznakach przeziębienia, wspiera kondycję układu sercowo-naczyniowego, m.in. prowadzi do obniżenia poziomu trójglicerydów, korzystnie działa na procesy dotyczące wzroku. Warte uwagi jest też to, że regularne spożywanie borówek może poprawić pracę mózgu.
Borówkę brusznicę można wykorzystać na wiele sposobów, ze względu na jej charakterystyczny, gorzkawo-kwaśny smak, świetnie nadaje się do przygotowania soków, dżemów, konfitur. Borówka brusznica może być dobrym dodatkiem do deserów, syropów czy kompotów, serów i mięs, a szczególnie dobrze komponuje się np. z dziczyzną. Można ją też spożywać na surowo.
Z jej owoców, jak i liści przygotowuje się również prozdrowotne napary. Ponadto galaretka z czerwonych owoców brusznicy, zmieszana z chrzanem, skórką pomarańczową oraz gruszkami, jest podstawowym składnikiem oryginalnego sosu Cumberland. W kuchni angielskiej ten sos jest dodawany głównie do dań z dziczyzny.
W postaci suszonej borówka brusznica jest doskonałym dodatkiem do herbaty, może także być dobrą przekąską.
Borówki brusznice czerwone, zawierają sporo czerwonego barwnika, dlatego są wykorzystywane także do produkcji barwnika spożywczego. Owoce zarówno jak liście drogocennej krzewinki są wysoko cenione również w kosmetologii.
