Chrzan pospolity jest odmianą rośliny z rodziny kapustowatych, krzyżowych. Warzywo ma bardzo ostry smak i zapach. Domniema się, że chrzan pochodzi z południowo-wschodniej Europy. Obecnie jest spotykany niemal w każdej części świata, z uwagi na to, że efektywnie podnosi walory smakowe potraw.
Warzywa krzyżowe, do których zalicza się chrzan uznawane są za niezwykle wartościowe, ponieważ zawierają m.in. dużą ilość glukozynolanów, które odgrywają istotną rolę w chemioprewencji nowotworów.
W praktyce można wykorzystywać nie tylko korzeń chrzanu. Jadalne są także jego młode pędy, liście i kwiaty. Liście chrzanu wykorzystuje się w różnego rodzaju sałatkach, jako dodatek do wędlin i ryb oraz np. do kiszenia ogórków czy do pieczenia chleba.
Z uwagi na wiele korzyści dla zdrowia chrzan jest często nazywany „słowiańskim żeń-szeniem”.
W chrzanie są obecne bardzo cenne składniki, a przede wszystkim: witamina C, witaminy z grupy B (w tym kwas foliowy), witamina A, witamina E, witamina K, wapń, żelazo, potas, magnez, fosfor, sód, cynk, mangan i selen.
Między innymi, chrzan zawiera dużo więcej witaminy C niż cytrusy - pomarańcze czy cytryny.
„Słowiański żeń-szeń” jest stosowany w medycynie od wieków.
Chrzan, jak się okazuje, może działać przeciwnowotworowo, ponieważ zawiera glukozynolany i izotiocyjaniany, które hamują wzrost komórek nowotworowych. Warzywo zawiera również synigrynę - silny przeciwutleniacz, który zwalcza uszkodzenia komórek spowodowane przez wolne rodniki. Badania wykazują, że związki chrzanu mogą zapobiegać rozwojowi raka okrężnicy, żołądka, wątroby, trzustki oraz płuc. Właściwości antynowotworowe chrzanu są obiektem zainteresowania bardzo wielu badaczy.
Odpowiadający za ostry smak chrzanu izotiocyjanian allilu jest związkiem wykazującym właściwości antybakteryjne. Toteż z badań naukowych wynika, że może on zwalczać szereg niebezpiecznych drobnoustrojów oraz bakterii, w tym E. coli, H. pylori i bakterie Salmonelli. Warto zaznaczyć, że chrzan pomaga też w leczeniu infekcji dróg moczowych, ponieważ oprócz właściwości antybakteryjnych działa moczopędnie.
Z badań również wynika, że chrzan jest w stanie poprawiać zdrowie układu oddechowego. Jak się okazało, suplement zawierający suszony chrzan i nasturcję był jednakowo skuteczny w leczeniu ostrych infekcji zatok i zapalenia oskrzeli jak antybiotyk.
Przeciwutleniacze, które zawiera warzywo wpływają wzmacniająco na odporność organizmu. Wysoka zawartość witaminy C pomaga wytwarzać oraz stymulować aktywność białych krwinek, które są bazowe dla mocnego układu odpornościowego. Ponadto niektóre biozwiązki zawarte w chrzanie korzystnie wpływają również na krążenie krwi.
Poza tym chrzan ma niską kaloryczność i stymuluje pracę układu pokarmowego oraz przyspiesza metabolizm, zwiększa wydzielanie soków trawiennych i zapobiega wzdęciom.
Poleca się używać świeży chrzan, a nie ze słoika. Chociaż wiadomo, że przy tarciu chrzanu leją się potokiem łzy, ale w takiej postaci, jak zaznaczają eksperci, warzywo będzie o wiele wartościowsze dla zdrowia.
Do utartego na tarce chrzanu, dla ulepszenia jego smaku, należy dodać odrobinę soli, cukru, octu winnego bądź jabłkowego oraz soku z cytryny lub kwasku cytrynowego.
Jednakże w tej postaci chrzan nie wszystkim może odpowiadać. Dlatego specjaliści doradzają wymieszać go z drobno startymi, ugotowanymi buraczkami. Ponadto ćwikła z chrzanem jest obowiązkową pozycją na Wielkanoc w wielu polskich domach.
Natomiast kupując gotowy chrzan w słoiczkach, należy zapoznać się z treścią etykietki. Im mniej składników będzie zawierał sklepowy chrzan, tym będzie lepszy.
Chociaż chrzan jest bardzo pożyteczny dla zdrowia i włączany jest do suplementów diety, jednakże z chrzanem nie wolno też przesadzać. Warzywa krzyżowe chociaż są bardzo zdrowe, nie powinny być spożywane zbyt często. Przyczyną jest obecność goitrogenów, które mogą obniżać ilość jodu w organizmie, więc nie będą pasowały dla osób z problemami tarczycy, a szczególnie z jej niedoczynnością.
Chrzan może również podrażnić jamę ustną, nos czy przewód pokarmowy. Dlatego z chrzanu muszą zrezygnować również osoby cierpiące na wrzody żołądka, zgagę, nieswoiste zapalenie jelit, infekcje oraz inne schorzenia przewodu pokarmowego.
Chrzan, spożywany w dużych ilościach, niekiedy może wywołać także wymioty, biegunkę i obfite pocenie się.
Warzywo stosowane zewnętrznie, bezpośrednio na skórę - wybiela piegi, plamy czy przebarwienia, ale może też powodować podrażnienia czy reakcje alergiczne.
