Co będzie tematem tych spotkań? Odpowiedź jest jednoznaczna – różne zagadnienia związane z językiem polskim, a zatem będziemy mówić o etymologii, czyli o pochodzeniu wyrazów, o znaczeniu wyrazów, o nazwach własnych, czyli o imionach, nazwiskach, nazwach miejscowości. Niemało miejsca poświęcimy poprawności językowej, gdyż to jest bardzo ważny temat.
Doskonale rozumiemy, że posługiwanie się poprawną polszczyzną, kiedy się jest mieszkańcem wyspy językowej (jak w przypadku Wileńszczyzny) oddalonej geograficznie od etnicznych obszarów polskich, otoczonej obcymi systemami językowymi, nie jest łatwe. Używanie na co dzień kilku języków sprzyja przenikaniu obcych elementów do języka ojczystego. W takiej sytuacji bardzo trudno jest zachować czystość językową. Jednakże większość Polaków litewskich ukończyła szkoły z polskim językiem nauczania, gdzie zdobyła wiedzę z zakresu gramatyki języka polskiego, leksyki, a przede wszystkim powinna była nabyć umiejętności stosowania w komunikacji językowej wiedzy teoretycznej zdobytej w szkole, co powinno pozwolić absolwentowi szkoły polskiej na Litwie posługiwać się w miarę poprawną polszczyzną. Jednakże rzeczywistość jest inna.
Długoletnie obserwacje nad językiem młodzieży studenckiej pozwalają twierdzić, że język większości absolwentów szkół polskich na Litwie jest daleki od poprawności. Truizmem jest stwierdzenie, że człowiek, który chce być postrzegany jako kulturalny, powinien poprawnie mówić i pisać. Niepoprawna wypowiedź, nawet jeżeli nie zakłóca komunikacji językowej, powoduje, że osoba, która popełnia błędy językowe jest postrzegana jako niewykształcona i niekulturalna. Należy nie zapominać o tym, że język jest wizytówką każdego człowieka. Jeżeli chcemy, żeby nas Litwini odbierali jako Polaków, nie poddawali w wątpliwość naszej polskiej tożsamości narodowej, powinniśmy baczniejszą uwagę zwrócić na nasz język ojczysty, na jego poprawność. Powinniśmy traktować go na równi z innymi językami.
Tak się dziwnie złożyło, że Polak litewski, używając języka litewskiego, rosyjskiego lub innego, stara się mówić poprawnie, gdyż uważa, że wstyd jest mówić byle jak, z błędami. Natomiast w przypadku języka ojczystego podejście jest zupełnie inne, można mówić byle jak. Użytkownicy zapewne nie uświadamiają sobie, że to świadectwo braku szacunku nie tylko dla języka, dla rozmówcy, lecz również dla siebie i w ogóle polskości. Cotygodniowe 5-6-minutowe odcinki „Spotkań z językiem” będą ukazywały się w każdy czwartek na kanale Youtube MB „Vilropa” (www.vilropa.lt), w internetowym wydaniu „Kuriera Wileńskiego” i na portalu www.l24.lt. Serdecznie zapraszamy na spotkania z poprawnym językiem polskim!
**************** ***************** *******************
O autorze programu: Barbara Dwilewicz, Doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, bierze czynny udział w konferencjach krajowych i międzynarodowych. Opublikowała szereg prac naukowych na Litwie i za granicą poświęconych polszczyźnie litewskiej, polsko-litewsko-rosyjskim kontaktom językowym, językowi pisarzy związanych z Wileńszczyzną, zagadnieniom przekładu literackiego.
Jest autorką opracowań dydaktycznych dla szkół polskich na Litwie. W Akademii Edukacji Uniwersytetu Witolda Wielkiego prowadzi zajęcia z fonetyki i leksykologii współczesnego języka polskiego, kultury języka polskiego, dialektologii, historii języka literackiego, retoryki dla studentów polonistyki, na wydziale Ekonomiczno-Informatycznym w Wilnie UwB – zajęcia z języka polskiego, w Centrum Językowym Instytucji Państwowych – kursy języka polskiego.
Jest członkiem Litewskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Języków, Stowarzyszenia Polonistów na Litwie (od 2017 r. – członek zarządu), Stowarzyszenia Polaków Naukowców Litwy (od 2006 r. – członek zarządu). W latach 2009-2017, w ramach programu ERAZMUS, Barbara Dwilewicz prowadziła wykłady w Uniwersytecie Ostrawskim w Czechach, Uniwersytecie Wrocławskim, Łotewskiej Akademii Kultury, na Uniwersytecie w Białymstoku, Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Jest członkiem komisji sprawdzającej Olimpiady Języka Polskiego na Litwie, współorganizuje (z Ireną Masojć) Konkurs krasomówczy „Pięknie opowiedzieć małą Ojczyznę“; Republikański Konkurs Ortograficzny „Mistrz Ortografii Polskiej“, Polskie Dyktando dla Dorosłych (z Ireną Masojć), w 2018 roku z Henryką Sokołowską przygotowała tekst dyktanda „Niepodległa“. Prowadzi szkolenia dla nauczycieli, występuje z odczytami o kulturze języka i sztuce przemawiania. Barbara Dwilewicz jest prekursorką lekcji poprawnej polszczyzny nadawanych w środkach masowego przekazu – w drugiej połowie lat 80-tych XX wieku w sekcji polskiej państwowego radia litewskiego prowadziła audycje „Po polsku”.
Realizacja programu: Aleksiej Nowikow na zamówienie MB „Vilropa”, www.vilropa.lt.
