Celem działalności urzędu jest uczestniczenie w kształtowaniu i urzeczywistnianiu polityki dotyczącej mniejszości narodowych polegającej na zaspokajaniu potrzeb wspólnot narodowych, ich prawowitych interesów, ochronie tożsamości narodowej.

Departament ma również zapewniać warunki do wszechstronnego udziału mniejszości narodowych w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym Litwy, rozwoju ich postawy obywatelskiej, promowanie tolerancji oraz szerzenie nietolerowania prób podżegania do waśni narodowościowych.

Tak przynajmniej wynika z dokumentów. Na ile ich realizacja będzie zbieżna z rzeczywistym zaspokajaniem potrzeb wspólnot narodowych – pokaże czas.

Dyrektor departamentu, a została nią była konsul Republiki Litewskiej w Sejnach, zastępca dyrektora generalnego ówczesnego Departamentu Mniejszości Narodowych i Wychodźstwa w latach 2002-2009 Vida Montvydaitė, będzie odpowiedzialna przed Rządem i ministrem kultury.

Departament Mniejszości Narodowych i Wychodźstwa zlikwidowano 1 stycznia 2010 roku. Za politykę względem wspólnot narodowych od 1 stycznia 2010 roku odpowiedzialność ponosiło Ministerstwo Kultury. W 2014 roku Rząd podjął decyzję o przywróceniu działalności Departamentu Mniejszości Narodowych.

Prawie 16% mieszkańców Litwy stanowią mniejszości narodowe. Najliczniejszą mniejszością narodową są Polacy (235-300 tysięcy osób).