30 lat temu, w nocy z 12 na 13 stycznia, mieszkańcy Wilna wyszli na ulice, aby bronić strategiczne obiekty – gmach Sejmu, Litewskiego Radia i Telewizji oraz wieżę telewizyjną – przed ich zajęciem przez wojsko sowieckie. W wyniku starć zginęło 14 osób, a 600 zostało rannych.
W przededniu Dnia Obrońców Wolności litewski Sejm jednogłośnie przyjął rezolucję z okazji okrągłej rocznicy wydarzeń styczniowych. W treści uchwały posłowie podkreślają znaczenie 13 stycznia – Dnia Obrońców Wolności – dla historii państwa litewskiego i świata. Zaznaczają też, że 13 stycznia należałoby ogłosić dniem wolnym.
W przyjętej rezolucji Sejm wyraził największy szacunek dla obrońców i ofiar wolności na Litwie, którzy w tragiczną noc 13 stycznia 1991 roku stanęli w obronie wolności i niepodległości naszego kraju. Parlament zwraca uwagę na to, że w 1991 roku podczas agresji Związku Sowieckiego na Republikę Litewską, która 11 marca 1990 roku odzyskała niepodległość, sygnatariusze Aktu Odzyskania Niepodległości, obrońcy Wolności i ochotnicy wykazali się determinacją i gotowością do walki za Wolność, broniąc litewskiego parlamentu.
W treści uchwały posłowie podkreślają, że 13 Stycznia pozwala zrozumieć wszystkim pokoleniom, że Wolność to nie jest dar – została ona wywalczona krwią. Zaznaczają też, że wydarzenia styczniowe są jednym z czynników, które przyczyniły się do upadku Związku Sowieckiego i totalitarnego reżimu komunistycznego, umocnienia demokracji i praw człowieka w przestrzeni posowieckiej, powrotu krajów Europy Środkowo-Wschodniej do rodziny demokratycznych państw europejskich.
Pamięć ofiar wydarzeń styczniowych uczczono również w Warszawie. W przeddzień 13 stycznia na fasadzie Pałacu Prezydenckiego w Warszawie została wyświetlona iluminacja, poświęcona 30. rocznicy obchodów Dnia Obrońców Wolności na Litwie.
Dzisiaj o godz. 8.00 zostanie przeprowadzona tradycyjna akcja obywatelska „Pamięć żywa, bo świadczy”, podczas której w oknach instytucji państwowych, organizacji, szkół i domów będą zapalane znicze pamięci. Akcję tę po raz pierwszy zorganizowało około 100 szkół w 2008 roku, a od 2010 roku do tej inicjatywy dołączyły instytucje państwowe, litewskie placówki dyplomatyczne za granicą, a także mieszkańcy.
Z uwagi na pandemię litewski Sejm po raz pierwszy od 1991 roku nie organizuje tradycyjnych uroczystych obchodów Dnia Obrońców Wolności z udziałem społeczeństwa, ale zaprasza wszystkich mieszkańców Litwy do uhonorowania obrońców Wolności, pozostając w domu i zapalając znicze ku ich pamięci. Zaprasza też do obejrzenia transmisji uroczytości i ceremonii wręczenia Nagrody Wolności w Sejmie (na stronie internetowej lrs.lt, w audycji telewizyjnej „Seimas – tiesiogiai”, na profilu Sejmu na Facebooku i na kanale YouTube, w telewizji i radiu LRT).
W walce o niepodległość kraju czynny udział brali też Polacy z Wileńszczyzny, którzy z ówczesnymi wydarzeniami wiązali liczne nadzieje. Rzeczywistość okazała się jednak brutalna – nawet wiele lat po obaleniu „dyktatury proletariatu” polska mniejszość narodowa na Litwie nadal musi walczyć o swoje prawa, o odzyskanie zagrabionej jeszcze przez sowietów ojcowizny, o polskie szkoły, o swobodne używanie języka ojczystego w przestrzenii publicznej, a także o oryginalny zapis swoich imion i nazwisk.
