W nocy z 12 na 13 stycznia 1991 roku mieszkańcy Wilna wyszli na ulice, aby bronić strategiczne obiekty – gmachy Sejmu, Litewskiego Radia i Telewizji oraz wieżę telewizyjną – przed ich zajęciem przez jednostki Armii Radzieckiej, które weszły do Wilna. Ludzie kładli się na ziemię, tworząc żywe zapory przed gąsienicami czołgów.
W wyniku starć zginęło 14 obrońców wieży telewizyjnej i jeden żołnierz radziecki, setki osób zostały ranne. Na skutek odniesionych tej nocy ran w lutym zmarła piętnasta ofiara. Najmłodsza ofiara krwawej styczniowej nocy miała 17 lat.
Obrońcy parlamentu również przygotowywali obronę na wypadek szturmu – byli uzbrojeni w broń myśliwską, czasem nawet zabytkowe strzelby skałkowe, a na dachu zamontowano druty ustawione na sztorc, które miały utrudnić lądowanie sowieckich desantowców. Oczekiwany atak wojsk sowieckich ostatecznie nie nastąpił.
Jak doszło do wydarzeń styczniowych? 11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła niepodległość. Obawiając się rozwoju wydarzeń, w odpowiedzi Moskwa wprowadziła czołgi do Wilna, aby zająć strategiczne obiekty i przywrócić swoją władzę.
21 sierpnia 1991 załamał się w Moskwie pucz Janajewa i sowieckie siły opuściły wieżę telewizyjną w Wilnie.
Dla upamiętnienia krwawych styczniowych wydarzeń na Litwie 13 stycznia obchodzony jest Dzień Obrońców Wolności. Symbolem pamięci o obrońcach wolności jest niezapominajka. Ten skromny, niebieski kwiat symbolizuje pamięć, to dlatego jest także symbolem Dnia Obrońców Wolności, abyśmy nie zapomnieli, dlaczego Litwa jest wolna.
Tegoroczne obchody Dnia Obrońców Wolności w Wilnie rozpoczęły się 12 stycznia. Zapłonęły m.in. tradycyjne ogniska pamięci przy wieży telewizyjnej, siedzibie Litewskiego Radia i Telewizji oraz na placu Niepodległości przy Sejmie. W kościele Świętych Janów odbył się koncert „In memoriam”, a na fasadzie katedry wileńskiej wyświetlona została projekcja wideo dla upamiętnienia poległych za wolność.
Dziś, 13 stycznia, obchody Dnia Obrońców Wolności są kontynuowane. O godz. 8.00 odbyła się tradycyjna akcja „Pamięć żywa, bo świadczy”, podczas której w oknach budynków zapalane są znicze pamięci i wolności.
Godz. 9.00 – ceremonia złożenia kwiatów przy pomniku „Žinia” na placu Niepodległości
Godz. 12.00 – ceremonia podniesienia flagi państwowej na placu Niepodległości
Godz. 12.30-14.30 – godziny otwartych drzwi w Sejmie RL w galerii Obrońców Wolności i Witrażowej
Godz. 12.30-14.30 – będzie można odwiedzić pomnik 13 stycznia przy Sejmie
Godz. 13.30 – ceremonia uczczenia poległych na Cmentarzu Antokolskim
Godz. 17.00- 03.00 – projekcja wideo na fasadzie katedry wileńskiej dla upamiętnienia poległych za wolność
Godz. 17.30 – Msza św. w katedrze wileńskiej
Godz. 19.00 – Koncert w kościele św. Katarzyny
14 stycznia, sobota
Godz. 18.00 – Spektakl „Juoda-balta” w wykonaniu aktorów teatru „Atviras ratas” w wieży telewizyjnej.
