Podczas wręczenia nagród prezes IPN dr Karol Nawrocki podkreślił znaczenie Kresów dla polskiej kultury, tożsamości i historii: - Choć ten termin zmieniał się politycznie, geograficznie, administracyjnie, i przed wiekiem XIX i w wieku XX, to jak bardzo mylą się ci, którzy przywiązani są do encyklopedycznej definicji Kresów, w której czytamy, że jest to skraj państwa, są to tereny znajdujące się na skraju państwa bądź model – dla nas Polaków – minionej polskości, minionej rzeczywistości. Tak nie jest z wielu przyczyn, bowiem mówimy o Kresach, które stały się zasadniczą częścią naszego dzisiejszego świata, naszej dzisiejszej Polski także w XXI wieku.

Zwracając się do nagrodzonych prezes IPN powiedział: - Piękne dziedzictwo Kresów Wschodnich, duch Kresów tworzył i tworzy naszą dzisiejszą rzeczywistość. Także w tym sensie głębokim, tożsamościowym, kulturowym, zasadniczym. I tego dowodem jesteście wy, drodzy Państwo, laureaci nagrody „Semper Fidelis”, którzy stawiacie Kresy w centrum swoich zainteresowań społecznych i zawodowych. (…) Opisujecie i pielęgnujecie nie taki świat, którego już nie ma, ale taki świat, który jest głęboko w nas, w naszych sercach, w naszych umysłach i w genotypie wolnych, niepodległych Polaków.

Laureaci IV edycji nagrody „Semper Fidelis”:

Stowarzyszenie Rodzina Ponarska

Stowarzyszenie Rodzina Ponarska powstało w 1994 r. Jego celem jest upamiętnianie polskich obywateli zamordowanych przez niemieckich okupantów i ich litewskich kolaborantów w latach 1941-1944 w Ponarach pod Wilnem. Spośród około 100 tysięcy ofiar 90% stanowili obywatele II RP narodowości polskiej, żydowskiej, romskiej, karaimskiej i tatarskiej. Dzięki organizacji udało się ustalić nazwiska ponad 460 pomordowanych.

Stowarzyszenie jest fundatorem pomników i tablic w Polsce i na Litwie. Jego członkowie wygłaszają prelekcje na temat zbrodni i wydają liczne publikacje. Helena Pasierbska – współzałożycielka i pierwsza prezes Rodziny Ponarskiej – napisała 4 książki, które w szczegółowy sposób omawiają przebieg mordów oraz przedstawiają sylwetki ofiar i sprawców. W 2014 r. z inicjatywy organizacji ukazał się „Dziennik” Kazimierza Sakowicza, naocznego świadka rozstrzeliwań.

Stowarzyszenie organizuje m.in. Uroczystości Ponarskie na Wileńszczyźnie we współpracy m.in. z Ambasadą RP w Wilnie, Instytutem Pamięci Narodowej, Związkiem Polaków na Litwie, Domem Kultury Polskiej w Wilnie, Fundacją Samostanowienie, Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Alwida Bajor

Alwida Bajor to polska dziennikarka, publicystka, tłumaczka i reżyserka radiowa działająca na Litwie. Ukończyła polonistykę w Wileńskim Instytucie Pedagogicznym. W 1964 r. rozpoczęła pracę jako dziennikarka w polskiej prasie w Wilnie. Była także redaktorką polskojęzycznych audycji radiowych oraz reżyserką słuchowisk w litewskiej rozgłośni „Vilniaus Varpas”. Do dzisiaj bierze czynny udział w życiu polskiej mniejszości narodowej.

Jest autorką kilku książek, około 2 tysięcy artykułów prasowych i recenzji oraz licznych przekładów z języka litewskiego i rosyjskiego na polski. Pisała o postaciach takich jak Adam Mickiewicz, Józef Mackiewicz czy Sergiusz Piasecki. W książce „Szlakiem bohaterów »Potopu« Henryka Sienkiewicza” starała się sportretować szlachtę laudańską i ukazać silne związki pisarza z dziedzictwem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jest także scenarzystką sztuk wystawianych na deskach Teatru Polskiego w Wilnie, Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie czy Teatru Polskiego w Moskwie.

Alwida Bajor wzięła udział w badaniach nad biografią Bronisława Piłsudskiego i współpracowała z telewizją japońską nad realizacją filmu dokumentalnego poświęconego tej postaci.

Laureatka Nagrody Literackiej Czesława Miłosza (1992) i Nagrody Literackiej im. Witolda Hulewicza (2007). Dwukrotnie odznaczona Orderem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – Krzyżem Kawalerskim (2018) i Krzyżem Oficerskim (2022).

hm. Jarosław Górecki

Jarosław Górecki jest harcmistrzem wywodzącym się z Hufca ZHP Zgierz im. Wojska Polskiego, wieloletnim komendantem letnich obozów harcerskich na Wołyniu. Obecnie pełni rolę społecznego dyrektora Centrum Dialogu w Kostiuchnówce na Ukrainie.

Wiesław Kapel

Wiesław Kapel od 2006 r. pełni funkcję wójta gminy Lubaczów. Jest inicjatorem i organizatorem wielu przedsięwzięć, dzięki którym Lubaczów i okolice stały się centrum kultury kresowej.

Mirosław Rowicki – nagroda post mortem

Mirosław Rowicki (1953–2020) pochodził z Warszawy, był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, w latach 80. XX w. działał w podziemnych strukturach „Solidarności”.

Na Ukrainę przyjechał w 2000 r. i szybko stał się jedną z najważniejszych postaci polskiej mniejszości narodowej. Dbając o zachowanie polskiej tożsamości, prowadził jednocześnie aktywną działalność na rzecz dialogu i pojednania polsko-ukraińskiego.

Wyróżnienie - prof. Włodzimierz Bolecki

Prof. Bolecki jest historykiem i teoretykiem literatury oraz krytykiem literackim. Autor prac o twórczości m.in. Witolda Gombrowicza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Czesława Miłosza czy Brunona Schulza. Specjalizuje się w zagadnieniach poetyki i historii literatury XX w. W jego dorobku znajduje się pierwsza w Polsce monografia Józefa „Cata” Mackiewicza, jednego z największych pisarzy emigracyjnych.

Czym jest nagroda „Semper Fidelis”?

Instytut Pamięci Narodowej w 2019 roku ustanowił Nagrodę „Semper Fidelis” – honorowe wyróżnienie przyznawane osobom, organizacjom społecznym i instytucjom, które w szczególnie aktywny sposób dbają o zachowanie i upowszechnianie kresowej spuścizny.

Co roku Kapituła Nagrody przyznaje pięć nagród, z których jedna może zostać nadana post mortem. Laureaci otrzymują pamiątkową statuetkę i dyplom.

Uhonorowanie tych, którzy poświęcają swe życie ratowaniu polskich śladów i utrwalaniu pamięci o historii Kresów Wschodnich jest naszym obowiązkiem i wyrazem wdzięczności za ich trud i wierność ideałom Rzeczypospolitej.

Inf. IPN