Dziedzictwo niematerialne to tradycje i praktyki, ale także instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturowa, czyli wszystko, co całe grupy oraz pojedyncze osoby uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. Przekazywane z pokolenia na pokolenie, stale odtwarzane przez wspólnoty w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i historią, zapewniają im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności.
Niektóre wielkanocne tradycje na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego:
Kroszonkarstwo opolskie – to zdobienie jaj zabarwionych na jeden kolor metodą rytowniczą (drapanie). Kroszonki ozdabiane są tradycyjnymi ornamentami roślinnymi, takimi jak palmy, kwiaty i liście, których wzory są często spotykane także w haftowanych obrusach, zasłonach, dekoracyjnej pościeli (kapach), strojach i w malarstwie ludowym. Różnorodność wzorów zależy od inwencji artystycznej samego twórcy. Kroszonkarstwo opolskie jest symbolem Opolszczyzny. Początkowo kroszonki były wykonywane tylko w okresie Świąt Wielkanocnych. Obecnie, dzięki formule konkursu, stały się powszechną częścią elementów zdobniczych w województwie opolskim.
Krzyżoki w Borkach Małych – tradycja polegająca na budowie bramy wielkanocnej z kilku tysięcy skorup jaj przez cały okres Wielkiego Postu, wieszaniu jej w centrum wsi w nocy w Wielką Sobotę, a także pieszym obchodzeniu pól przed wschodem słońca w Niedzielę Wielkanocną przez dwunastu kawalerów. Zwyczaj kultywowany jest wyłącznie w sołectwie Borki Małe w gminie Olesno w województwie opolskim.
Zdobienie jaj wielkanocnych metodą batikową – to tzw. pisanie pisanek, które polega na nakładaniu warstwy lub kilku warstw wosku i moczeniu jajka w barwniku pokrywającym miejsca bez wosku. Technika ta, stosowana na terenie Opolszczyzny jeszcze pod koniec XIX wieku, zaczęła stopniowo ulegać zapomnieniu. Sytuacja uległa zmianie wraz z pojawieniem się osób przesiedlonych po II wojnie światowej z terenów dzisiejszej Ukrainy, które wśród swoich zwyczajów świątecznych przywiozły również tradycję zdobienia jaj metodą batikową i przekazały ją kolejnym pokoleniom zamieszkującym miejscowości takie, jak Tułowice, Skarbiszowice, Niemodlin, Sady, Grodziec, Kluczbork, Czeska Wieś i Obórki.
Święcenie pokarmów w Dąbrowie Chotomowskiej – to zwyczaj wielkanocnego święcenia pokarmów w jednym z prywatnych domów, popularny kiedyś w całej Polsce. Do domu jednej z mieszkanek tej miejscowości przyjeżdża ksiądz i święci pokarmy przyniesione przez mieszkańców. Według świadectw uczestników, po II wojnie światowej zwyczaj odbywał się co roku do 1981 u jednej gospodyni, potem został przekazany pod opiekę innej mieszkance, gdzie trwa do dzisiejszego dnia. Tradycję tę zachowują przede wszystkim mieszkańcy najstarszej części wsi, w tym wiele młodych osób.
Bziuki – wielkanocny zwyczaj dmuchania ogni podczas rezurekcji w Wielką Sobotę, kultywowany w Koprzywnicy. W procesji okrążającej trzykrotnie tamtejszy kościół biorą udział strażacy z miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej. Kilku z nich (najczęściej czterech), idąc przed księdzem niosącym Najświętszy Sakrament, wypryskuje na niesione pochodnie pobraną do ust naftę, tworząc w ten sposób kule lub słupy ognia. Pochodzenie tego zwyczaju nie jest znane, wiadomo jednak, że sięga on co najmniej 100 lat. Utożsamiają się z nim mieszkańcy zarówno samej miejscowości Koprzywnica, jak i całej gminy.
Na podst. materiałów Narodowego Instytutu Dziedzictwa / MKiDN (gov.pl)
