A przyglądałam się tym obchodom tym uważniej, że za kilka miesięcy będziemy świętowali taką samą rocznicę ogłoszenia na Litwie niepodległości, więc porównania się pchały natrętnie. U Niemców zdziwił mnie przede wszystkim fakt, że nikt z miłościwie tu panujących nie obsobaczył obywateli za to, że są niegodni zdobytej dla nich wolności, jak to przy okazji prawie każdych obchodów Świąt Niepodległości (a mamy ich w roku dwa) zwykł był na Litwie czynić Vytautas Landsbergis. Zresztą nie on jedyny. Oni tu w ogóle – ci ich przywódcy – lubią podkreślać, że zarówno ten ich zburzony mur, jak też odbudowane wolność, jedność i demokracja są zasługą całego niemieckiego społeczeństwa, a nie kilku jego wybitnych jednostek. Nie każą też temu społeczeństwu spać z naładowanym karabinem pod poduszką: bo wróg czyha! Jak nie zewnętrzny, to wewnętrzny, czyli żyjący w duszach pospólstwa, nieodporny na wyzwania okresu transformacji i wzdychający do dobrodziejstw komuny malkontent.

Podczas obchodów w Berlinie zabrakło mi więc polityka-kaznodziei, który by wołał do ludu, jak ongiś pełniący funkcję przewodniczącego Sejmu Artūras Paulauskas, by był czujny! By bronił swojej wolności chociażby... „przed sobą, przed własną obojętnością i pazernością". A ich prezydent Joachim Gauck nie dopatrzył się u poddanych, jak niegdyś prezydent Valdas Adamkus u nas, „upadku moralności". Toteż i nie ostrzegał ich, że są na prostej drodze ku przepaści, bo, jak wskazuje historia, „upadki największych i najpotężniejszych państw zaczęły się właśnie od upadku moralności".

Ich kanclerz Angela Merkel – jako autorytet moralny – też zupełnie do naszego Vytautasa Landsbergisa niepodobna. Ciągle opowiada, że obalenie muru i zjednoczenie Niemiec nie byłyby możliwe bez „odwagi obywateli byłego NRD". I podkreśla, jak ważne jest dla niej to, że „nadzieje tych obywateli w większości się spełniły". Czyli jest świadoma, że są i zawiedzeni. Tym niemniej podczas wspomnianych obchodów Mutti forever (jak ją tu żartobliwie zwą) nie skorzystała z okazji, by wzorem naszego Tetušisa obsztorcować tych zgorzknialców od „ruskich niewolników", którym „przed 40 laty zoperowano mózgi i włożono do głów ustawę niewolniczą".

Zamiast obrażać własny naród szefowa niemieckiego rządu podzieliła się sukcesem niepodległościowym z sąsiednimi: „Niemcy nigdy nie zapomną, że to ruchy wolnościowe i niepodległościowe w krajach środkowo- i wschodnioeuropejskich utorowały drogę do najszczęśliwszej chwili w ich najnowszej historii" – oznajmiła. Jako te ruchy wymieniła czechosłowacką Kartę 77, Solidarność w Polsce, decyzję Węgrów o otwarciu granicy z Austrią oraz pieriestrojkę w ZSRR. Jestem pewna, że gdyby coś takiego wymsknęło się naszej prezydent Dalii Grybauskaitė, większość litewskich polityków zagotowałaby się z oburzenia: „My tam nikomu nic nie zawdzięczamy i z nikim nie będziemy dzielić naszych pomnikowych cokołów!" Tymczasem uczestnicy uroczystej akademii w berlińskim Schiller-Theater nie tylko się na oświadczenie swojej kanclerz nie obrazili, ale zgotowali owacyjne przyjęcie zaproszonym na uroczystości Lechowi Wałęsie i Michaiłowi Gorbaczowowi.

Kto oglądał te ich obchody, pewnie zauważył, że nie zorganizowano tam nawet pochodu patriotycznej młodzieży (jak ją ładnie określa prezydent Dalia Grybauskaitė) skandującej: „Niemcy dla Niemców!" A przecież u nas nie obchodzi się bez tego już prawie żadne niepodległościowe święto. Zamiast tego zgromadzeni w Berlinie jak dzieci bawili się w jakieś instalacje z tysięcy świecących balonów. Po raz kolejny przekonałam się, że Niemcy świętować umieją tylko Oktoberfest, gdzie na każdym kroku - jak nie burda, to przynajmniej ostra wymiana słów i epitetów.

Lucyna Schiller