Centralnym elementem wystawy jest oryginał rękopiśmienny Konstytucji 3 Maja przechowywany na stałe w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. W sumie wystawa obejmuje około 200 eksponatów z ponad 40 publicznych i prywatnych kolekcji – muzeów, bibliotek, archiwów, kościołów, klasztorów z Litwy, Polski, Ukrainy i Białorusi.

„16 tys. osób, które zapoznały się z tą wystawą, to bardzo dużo” – oceniła jej kurator, wicedyrektor Pałacu Wielkich Książąt Litewskich Ramunė Smigelskytė-Stukienė. Podkreśliła, że mamy okres pandemii COVID-19, a oprócz tego „jest to ekspozycja bardzo skomplikowana w swej treści” i dla litewskiego odbiorcy często odkrywcza, gdyż doniedawna „Konstytucja 3 Maja była na Litwie oceniana sceptycznie, nawet negatywnie”, jako akt utraty niezależności państwowej.

Wileńskiej ekspozycji towarzyszył bogaty program wydarzeń naukowych, kulturalnych i edukacyjny, a wśród odwiedzających było sporo uczniów szkół litewskich. „W sieciach społecznościowych nauczyciele nawet polecali odwiedzenie tej wystawy” – mówi kurator. „Ważne, że ta wystawa pozwoliła uświadomić wielu osobom rzeczywiste przyczyny upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W obecnej sytuacji geopolitycznej jest to bardzo ważny przekaz” – podkreśliła wicedyrektor Pałacu Władców.

Kurator przypomniała, że celem ekspozycji było pokazanie z perspektywy Wielkiego Księstwa Litewskiego genezy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1791 roku, jej treści, procesów zachodzących w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku oraz ukazania, że w warunkach dużych napięć geopolitycznych ustanowiono wtedy podział władzy na ustawodawczą i wykonawczą.

„Wystawa ta była pierwszą na Litwie próbą przedstawienia złożonej epoki ówczesnej Konstytucji, okazją do poznania historii rozkwitu i upadku Rzeczypospolitej oraz zachęceniem do analizy błędów popełnionych przez ówczesnych polityków i potrzeby dbania o losy ojczyzny” – wskazała Smigelskytė-Stukienė. W ramach prezentowanej wystawy w Pałacu Władców odbył się pierwszy na Litwie pokaz filmu dokumentalnego Piotra Kornobisa „Kościuszko. Przewodnik bardzo współczesny”.

Współorganizatorami wystawy są Instytut Adama Mickiewicza oraz Zamek Królewski w Warszawie. Patronat nad wydarzeniem objęli prezydenci Polski i Litwy, Andrzej Duda i Gitanas Nausėda.

Na podst. „Nasz Dziennik”, AB, PAP