Uroczystość rozpoczęła się wspólną modlitwą, zaintonowaną przez wieloletnią słuchaczkę Leonardę Lewicką. Następnie głos zabrał o. Józef Makarczyk OFM Conv., franciszkanin, proboszcz parafii pw. Trójcy Świętej i św. Kazimierza w Miednikach, kapelan uniwersytetu, który udzielił błogosławieństwa wszystkim zgromadzonym. Rektor PUTW doc. dr Ryszard Kuźmo wystąpił z referatem o działalności kierowanej przezeń organizacji.

Jak powiedział, pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku na świecie założył w Hiszpanii w 1973 r. Emenuel Esson. Następnie UTW otwarto w Paryżu. W 1975 roku taki uniwersytet powstał w Polsce w Warszawie. Jego założycielką była prof. dr med. Halina Szwarc, która podczas II wojny światowej działała w wywiadzie AK. Na początku lat 90. gościła w Wilnie, zaproponowała wówczas założenie Uniwersytetu Trzeciego Wieku. W jego założeniu pomagała jej koleżanka dr inż. Zofia Iwanicka – dyrektor Mokotowskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Warszawie. Pomogła ona m.in. także założyć UTW we Lwowie.

W grudniu 1994 roku powstał Uniwersytet Trzeciego Wieku w Wilnie. Na rektora został wybrany Ryszard Kuźmo, a jego zastępcą został dr Medard Czobot. PUTW od samego początku swej działalności, jak zaznaczył Kuźmo, aż do dziś działa na zasadzie społecznej i jest organizacją pozarządową.

Był czas, gdy uniwersytet liczył 200 słuchaczy. Nie było stałego miejsca na przedsięwzięcia organizacji. W ciągu kilku lat wynajmowano pomieszczenie w Zarządzie Miejskim ZPL przy ulicy Zawalnej (Pylimo), następnie w szkole na Lipówce, w której pracowała małżonka rektora śp. Stefania Kuźmo. Mieściło się tam muzeum uniwersytetu.

Praca kronikarska – twórcza i pomysłowa

W owym czasie słuchaczka Irena Rymszonok-Telenkowa zaczęła prowadzić kronikę PUTW. Zgromadziła dość obfity materiał. Następnie kronikę prowadziła Janina Ozorowska, a od ponad 10 lat rolę kronikarza pełni Helena Paszuk.

– Pracę kronikarską Helena Paszuk prowadzi z wielkim pietyzmem, twórczym podejściem, pomysłowo. Odzwierciedla w tej kronice nie tylko działalność PUTW w Wilnie, lecz także najważniejsze wydarzenia na Litwie, w Polsce, Europie, na całym świecie, co dzisiaj jest bardzo ważne – podkreślił rektor.

Talenty artystyczne

W 2001 roku w Wilnie otworzył podwoje Dom Kultury Polskiej, gdzie organizacja otrzymała pomieszczenie dla siebie. Ryszard Kuźmo przypomniał, że jego małżonka Stefania założyła zespół śpiewaczy. Po jej śmierci kierownikiem zespołu została niezwykle energiczna i pełna werwy Łucja Dubicka. Zespół otrzymał od Ambasady RP w Wilnie wsparcie finansowe na stroje i przybrał nazwę „Tęcza”. Zespół „Tęcza” wyjeżdżał na występy do Solecznik, Kiejdan, na Białoruś do Nowogródka, do Polski – Olsztyna, Chrzanowa, Bydgoszczy, Radomia, Słupska. W ub. roku na bazie uniwersytetu powstał kabarecik, organizatorem którego była wieloletnia słuchaczka Melania Aleksiuk. Kabarecik prezentuje humorystyczne przyśpiewki i scenki.

Tu każdy ma swoją rolę

Ważnym wydarzeniem w działalności PUTW są jubileusze słuchaczy, ich urodziny lub inne nadzwyczajne okazje. Pieczę nad tym już 15 lat sprawuje członek zarządu Janina Ozorowska, która układa pozdrowienia, wybiera wiersze. Pracę charytatywną i socjalną prowadzi Danuta Szydłowska, z sercem angażując się w tę działalność. Pisze ona piękne romantyczne wiersze. O wykładach i najważniejszych wydarzeniach na PUTW informuje słuchaczy Iwona Kisłowska. Najstarsza słuchaczka Leonarda Lewicka przewodniczy modlitwom. Pod jej przewodnictwem słuchacze modlą się przed rozpoczęciem zajęć, jak też za tych, którzy odeszli do Pana. Obowiązki kwestora i skarbnika, jak podkreślił w swym referacie Kuźmo, aktywnie, nie szczędząc sił i czasu, pełni Wanda Mazolewska. Referent wymienił także stojących w pierwszych szeregach twórczych Zbigniewa Rutkowskiego, Józefa Jankiełojcia, Marię Rondomańską, Leona Luczka. Nie omieszkał też wspomnieć i o gospodyniach: Czesławie Petkevičienė, pełniącej funkcje generalnej gospodyni i jej pomocnicach Gieni Marcinkiewicz, Filomenie Krugiškienė i Władzie Ašmenskienė, jak też o Danieli Miczudzie, która prowadziła zajęcia z kijkami, z angielska zwanymi Nordic Walking.

Dorobek wydawniczy

W ciągu ćwierćwiecza PUTW wydał 5 książek: „Impresje poetyckie” (2000 r.), „Koleje losów słuchaczy PUTW w Wilnie” (2005), „Nauka to potęgi klucz” (2010), „ Wilnianie bohaterami swego życia” (2010) i wydana w roku bieżącym „Duch Wileński”.

– W niej są zawarte wspomnienia najbardziej aktywnych naszych słuchaczy odzwierciedlające drogi ich życia i pracy. Podstawą książki jest kronika naszego uniwersytetu... – tak mówił o ostatnio wydanej książce „Duch Wileński” rektor Kuźma. Podziękował Ambasadzie RP w Wilnie na czele z ambasador Urszulą Doroszewską, kierownikowi wydziału konsularnego Marcinowi Zieniewiczowi i konsul Irminie Szmalec za sponsorowanie tej książki, jak też radnej samorządu stołecznego Renacie Cytackiej i pracowniczce Departamentu Kultury RL Renacie Lisowskiej za pomoc w jej przygotowaniu.

Odeszli na „wieczne studia”

Przypomniał, że w ciągu 25 lat przez progi uniwersytetu przewinęło się całe pokolenie seniorów Wilna i Wileńszczyzny, którzy włożyli swe siły, pomysły, energię w rozwój tej instytucji, aby była ona pochodnią oświecającą Ziemię Wileńską. Ponad 40 z nich odeszło do Pana na „wieczne studia”. To m.in.: Stefania Kuźmo, Wacław i Genowefa Bieleninikowie, Felicja Zmitrowicz, Danuta Tomaszewicz, Jan Kuczerewski, Stanisława Zawadzka, Edward i Jadwiga Jackiewiczowie i Irena Kratkowska, jedna z najstarszych słuchaczek, która zmarła przed paroma miesiącami.

Podróże i wykłady

Słuchacze PUTW zwiedzili prawie całą Litwę, zaczynając od Wilna poprzez Kowno do Kłajpedy, Połągi, wzdłuż trasy z zamkami nadniemeńskimi, a na północy kraju – Poniewież, Górę Krzyży k. Szawel, Birże. Niejednokrotnie byli w Kiejdanach oraz Zułowie. Zwiedzili także wiele miast w Polsce: Suwałki, Augustów, Białystok, Olsztyn, Malbork, Warszawę, Bydgoszcz, Toruń, Radom, Kraków, Zakopane.

Wykłady w Polskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku w zakresie historii, sztuki, architektury, literatury, filozofii, elektroniki, informatyki, politologii, socjologii, ekonomiki, prawa, klimatologii, psychologii, pedagogiki prowadzą profesorowie z Litwy, Polski, USA, Anglii.

Działalność społeczna

Jak zaznaczył w swym referacie rektor PUTW, słuchacze biorą udział w działalności społecznej miasta, w pochodach rodaków z okazji Dnia Polonii i Polaków za Granicą, pomagają w organizacji i przeprowadzeniu wyborów, w pracy samorządu m. Wilna, komitetach kościelnych, współpracują z wileńskim Hospicjum im. bł. ks. Michała Sopocki i jej dyrektor s. Michaelą Rak. Słuchacze sprzątają cmentarze na Rossie, Bernardyński i in.

Organizowane były wystawy, na które złożyły się pamiątki rodzinne, relikwie, jak też prace rękodzielnicze, wyroby kulinarne słuchaczy: „Moje hobby”, „Pamiątki rodzinne”, „Wilno oczyma seniora”, „Kresy piękne z natury”, „Wileńska Rodzina”, „Smacznie, zdrowo, tanio”.
W końcu referatu rektor życzył wszystkim dużo zdrowia, radości, „prawdziwej od ludzi miłości i by Bóg dalej chronił w przyszłości”.
– Cześć tym naszym słuchaczom, którzy odeszli, a brawo i sława tym, co tu są, działają i jeszcze sił dużo mają – powiedział Ryszard Kuźmo.

Uhonorowanie słuchaczy i gratulacje gości

Ważnym akcentem uroczystości było uhonorowanie grona słuchaczy dyplomami i pisemnymi podziękowaniami za aktywną działalność w Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Janina Ozorowska i Łucja Dubicka wręczyły medal pamiątkowy i dyplom uznania dla swego rektora Ryszarda Kuźmy. Zabrzmiało dla niego tradycyjne 100 lat. Zaproszeni na uroczystość goście – Renata Cytacka, radna samorządu m. Wilna, s. Michaela Rak, dyrektor hospicjum bł. ks. Michała Sopoćki, poseł Michał Mackiewicz, prezes Zarządu Głównego ZPL, Marek Kubiak, prezes stołecznego oddziału ZPL, Oksana Vaivilavičienė, doradca mer rejonu wileńskiego, Marcin Zieniewicz, kierownik wydziału konsularnego Ambasady RP, Krystyna Zimińska, wicedyrektor DKP, Janina Lisiewicz, redaktor tygodnika ZPL „Nasza Gazeta”, prof. dr Wojciech Stankiewicz, zastępca prezesa Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy, prof. dr hab. Romuald Brazis założyciel i były wieloletni prezes SNPL, Edward Piórko, tłumacz Sejmu RL – złożyli gratulacje słuchaczom PUTW z okazji pięknego jubileuszu, a na ręce rektora wręczyli kwiaty i prezenty. Pamiętała też o jubileuszu PUTW starosta frakcji AWPL-ZChR w Sejmie RL Wanda Krawczonok, przesyłając życzenia i prezent przez Renatę Cytacką. Z kolei Ryszard Kuźmo wręczył dla gości w prezencie książkę „Duch Wileński”.

Popisy artystyczne

Po gratulacjach rozpoczęła się część artystyczna uroczystości. Wystąpiły zespół „Tęcza” (kier. Łucja Dubicka) i kabarecik (kier. Melania Aleksiuk). „Tęcza” wykonała hymn „Gaude Mater Polonia” i hymn PUTW „Jak dobrze nam”. Nawiązała też do setnej rocznicy urodzin św. Jana Pawła II, wykonując „Barkę”, jego ulubioną pieśń. Zabrzmiała też popularna wśród rodaków na Litwie piosenka „My, Polacy z Wileńszczyzny”. Nie zabrakło też strof poezji: Danuta Szydłowska zaprezentowała wiersz „O wolną Polskę”. Występujący po „Tęczy” kabarecik na dobre rozweselił zgromadzoną publiczność. Zaprezentował żartobliwe piosenki i scenki, dowcipy. Był też i żartobliwy wiersz o wirusie autorstwa wileńskiego poety Aleksandra Śnieżki. Występujące w kabareciku seniorki błysnęły inwencją twórczą, zyskując tym sympatię i uznanie publiczności, która gorącymi oklaskami kwitowała ich popisy. Swój własny wiersz przeczytał Ryszard Kuźmo.

Droga do samorealizacji

Dla większości słuchaczy udział w działalności PUTW, sprawia niemałą satysfakcję, daje poczucie pełni życia, jest swoistą drogą samorealizacji.
– Działalność w uniwersytecie daje wiedzę, dodaje otuchy do życia – mówi Janina Ozorowska, która od 15 lat jest słuchaczką PUTW. Organizuje jubileusze, imprezy okolicznościowe, jak też wycieczki dla słuchaczy. Pisze wiersze, śpiewa w zespole „Tęcza”.

Maria Rondomańska, m.in. członkini kabareciku, wspomina, gdy przed 15 laty przyszła po raz pierwszy na spotkanie do uniwersytetu. Spotkała się ze zrozumieniem jej chęci uczestniczenia w działalności uniwersytetu u rektora Ryszarda Kuźmy i jego małżonki Stefanii, która niczym matka otaczała opieką słuchaczy. Zaczęła poznawać życie seniorów, wypełnione wykładami na wysokim poziomie, wycieczkami do Polski.

– Znalazłam tu wielu przyjaciół – mówi Rondomańska, która emanuje dobrocią, radością, promieniuje życzliwym uśmiechem.

– Żyjemy sprawami uniwersytetu – zgodnie twierdzą Wanda Mazolewska i Melania Aleksiuk. Dla Władysławy Lutkevičienė, mającej ośmioletni „staż” przynależności do PUTW, podstawową motywacją udziału w nim jest potrzeba przebywania we własnym polskim gronie. Kierowniczka „Tęczy” Łucja Dubicka, która 10 lat działa w uniwersytecie seniorów, podkreśla, że właśnie tu ujawniły się jej talenty artystyczne.

Obserwując słuchaczy PUTW, nie sposób nie zauważyć, że tworzą oni zgraną wielką rodzinę, w której czują się swojsko, mogą się podzielić radościami i troskami swego życia.

Jan Lewicki

Fot. autor

„Rota”