23 sierpnia 1939 r. Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow, przedstawiciele III Rzeszy Niemieckiej i Związku Sowieckiego, w imieniu Adolfa Hitlera i Józefa Stalina podpisali w Moskwie pakt o nieagresji wraz z tajnym protokołem dodatkowym. Na mocy Paktu granica Związku Sowieckiego i Rzeszy miała przebiegać na linii rzek Narwi, Wisły i Sanu. Pakt ułatwił Hitlerowi atak na Polskę, ponieważ zabezpieczał front wschodni. Natomiast Stalin dzięki niemu zyskał czas na zbrojenie w ewentualnej wojnie przeciwko Rzeszy. Konsekwencją podpisanego paktu był atak na Polskę we wrześniu 1939 roku z dwóch stron.
Międzynarodowa kampania „Pamiętaj. 23 sierpnia”
Europejska Sieć Pamięć i Solidarność co roku przygotowuje krótkie filmy poświęcone osobom, które doświadczyły totalitarnej przemocy. W tym roku kampanii ENRS towarzyszą okolicznościowe przypinki z czarną wstążką, kampania plakatowa w Warszawie, a także artykuł na temat współczesnych kontrowersji wokół paktu Ribbentrop-Mołotow autorstwa znanego brytyjskiego historyka Rogera Moorhouse’a.
Do wspólnej akcji zaproszone zostały wybrane muzea i miejsca pamięci w Europie. 23 sierpnia każdy odwiedzający Muzeum Auschwitz-Birkenau, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Dom Historii Europy w Brukseli, Muzeum Okupacji Łotwy w Rydze oraz Instytut Pamięci Narodowej w Bratysławie otrzyma przypinkę z napisem „Remember. August 23” („Pamiętaj. 23 sierpnia”).
W mediach społecznościowych oraz telewizji publicznej w Rumunii, Czechach i Polsce filmowe spoty przybliżają sylwetki osób, których losy są punktem wyjścia do refleksji na temat wartości moralnych, postaw obywatelskich i różnych form oporu. Tegoroczni bohaterowie kampanii „Pamiętaj. 23 sierpnia” uczą, że kłamstwo trzeba nazywać po imieniu, bo uświadomienie sobie prawdy przynosi wyzwolenie (Doina Cornea), tłumaczą, że wolność można znaleźć także w czytaniu i wyobraźni (Ieva Lase) oraz że w dążeniu do pojednania kluczowa jest rozmowa – także o traumie (Władysław Bartoszewski).
W ramach kampanii na ulicach Warszawy pojawią się plakaty z bohaterami spotów z poprzednich lat: Kazimierzem Moczarskim, Malą Zimetbaum i Edwardem Galińskim odsyłające – dzięki umieszczonych na nich kodach QR – do spotów przedstawiających ich historie i doświadczenie totalitaryzmu.
Ponadto na stronie internetowej www.enrs.eu dostępny jest tekst brytyjskiego historyka Rogera Moorhouse’a, w którym autor analizuje, dlaczego Europa Zachodnia niechętnie przypomina sobie o pakcie Ribbentrop-Mołotow. Artykuł ten ukazał się również w wydaniach internetowych wybranych dzienników europejskich.
Tegoroczna kampania „Pamiętaj. 23 sierpnia” odbywa się w cieniu wojny na Ukrainie, tragedii dotykającej setki tysięcy osób krzywdzonych, mordowanych, więzionych, okradanych i zmuszanych do ucieczki przez rosyjskiego agresora. W dniu kolejnej rocznicy podpisania zbrodniczego paktu Ribbentrop-Mołotow powinniśmy pamiętać nie tylko o milionach ofiar totalitaryzmów XX wieku, lecz także o mieszkańcach Irpienia, Borodianki, Buczy, Mariupola.
Więcej informacji o kampanii można znaleźć na stronie: www.enrs.eu/August23
Wszystkie filmy dostępne są także na profilu Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność na YouTube: https://cutt.ly/Remember-23August
Europejska Sieć Pamięć i Solidarność
Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (ENRS) jest międzynarodowym przedsięwzięciem, które ma na celu badanie, dokumentowanie oraz upowszechnianie wiedzy na temat historii Europy XX wieku i sposobów jej upamiętniania, ze szczególnym uwzględnieniem okresu dyktatur, wojen i społecznego sprzeciwu wobec zniewolenia. Członkami Sieci są: Niemcy, Polska, Słowacja, Węgry oraz Rumunia. Status obserwatora mają: Austria, Albania, Czechy, Estonia, Gruzja, Litwa i Łotwa.
