– Tegoroczni laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga kultywują i chronią autentyczne wartości kultury regionalnej. Wyróżnieni za działalność twórczą, badawczą, dokumentacyjną i popularyzatorską przyczyniają się do zachowania podstawowego kanonu sztuki ludowej, który w czasach dominującej kultury masowej musi być konsekwentnie chroniony i umacniany – powiedział na gali minister kultury.
Wskazał, że laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga „wykorzystują dziedzictwo kulturowe do kreowania współczesnych form wypowiedzi artystycznych oraz do budowania relacji między przeszłością a teraźniejszością”. – Wzbogacają również dorobek artystyczny narodu niepowtarzalnymi dziełami, wysoko cenionymi zarówno w kraju, jak i poza jego granicami – dodał.
Wicepremier ocenił, że Gala Nagrody im. Oskara Kolberga jest też „okazją do wspomnienia laureatów wszystkich czterdziestu pięciu edycji, prawie tysiąca osób i instytucji”. Według ministra kultury, nagroda „wskazuje na istotne elementy kultury tradycyjnej, które pomimo zmieniających się kontekstów jej funkcjonowania, pozostają nadal inspiracją dla współczesnych twórców, działających na bardzo różnych przecież polach aktywności twórczej. Wszyscy oni, wielu z nich, korzysta z wielkich zasobów kultury ludowej”.
– Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pełni rolę mecenasa kultury ludowej oraz określa i realizuje strategiczne programy na rzecz ochrony ludowych dóbr kultury i ich popularyzacji. W 2016 r. do programu „Kultura ludowa i tradycyjna” zostało włączone zadanie specjalne „mistrz tradycji”, którego celem jest wspieranie transmisji międzypokoleniowej w obrębie danej wspólnoty kulturowej. W 2021 r. w ramach programu „Kultura ludowa i tradycyjna”, z uwagi na duże zainteresowanie tą inicjatywą, zadanie „mistrz tradycji” zostanie wydzielone i otrzyma wyodrębniony budżet – poinformował wicepremier Gliński.
Dodał, że „strategicznym działaniem Ministerstwa jest także wspieranie programów edukacyjnych realizowanych na rzecz kontynuacji tradycyjnej kultury muzycznej w ramach Pracowni Muzyki Tradycyjnej, powołanej w 2016 r. jako oddział specjalistyczny Instytutu Muzyki i Tańca”.
Minister kultury zaproponował także, żeby do dotychczasowych kategorii nagrody dodać dwie dodatkowe – „mistrza tradycji” oraz poświęconą młodym twórcom.
– Zarówno „mistrz tradycji”, jak i docenienie młodych twórców kultury ludowej, to jest kwestia transmisji międzypokoleniowej, to może być coś interesującego i inspirującego – powiedział, deklarując wsparcie dla tej nagrody.
Wicepremier poinformował, że w ostatnim czasie podjął również decyzję o kolejnych wpisach na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
– Obecnie zawiera ona 41 zjawisk kulturowych zgłoszonych przez społeczności lokalne z różnych regionów kraju. To jest nasza skarbnica tych najbardziej cennych zwyczajów kultury regionalnej, lokalnej. Ostatnio wpisane zostały następujące elementy kulturowe: kroszonkarstwo opolskie, wycinankarstwo kurpiowskie z Puszczy Białej, krzyżoki w Borkach Małych, babski comber na Śląsku Opolskim oraz procesja Bożego Ciała z tradycją układania kwietnych dywanów w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce – powiedział szef resortu kultury.
Dodał, że ponadto, w 2020 r. Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą wpisany został do Krajowego rejestru dobrych praktyk na rzecz niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
– Od 2018 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizuje dodatkowo program dotacyjny „EtnoPolska”, w ramach którego wspierane są między innymi inicjatywy bezpośrednio nawiązujące do tradycji kulturowych, w tym np. zakup strojów ludowych dla zespołów regionalnych, także instrumentów, co nie było dotychczas możliwe – zaznaczył.
Laureaci 45. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga w 2020 r.
Kategoria I – dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego
Antoni Gluza – mistrz gry na żywieckich dudach, heligonce, okarynie, piszczałkach pasterskich, znawca archaicznego repertuaru obrzędowego, gwary, kierownik kapel, zbieracz, dokumentator i popularyzator lokalnej kultury tradycyjnej
Szczyrk, Żywiecczyzna, woj. śląskie
Czesława Lewandowska – koronkarka i wykonawczyni plastyki obrzędowej i dekoracyjnej, popularyzatorka i mistrzyni kurpiowskiego rękodzieła ludowego
Ostrołęka, Kurpie, woj. mazowieckie
Helena Miazek – wycinankarka, popularyzatorka łowickiego folkloru
Chąśno, Łowickie, woj. łódzkie
Dionizy Purta – rzeźbiarz ludowy, animator i popularyzator kultury ludowej
Białystok, Podlasie, woj. podlaskie
Zofia Tarasiewicz – śpiewaczka ludowa, popularyzatorka dziedzictwa górali czadeckich, obrzędowości, plastyki, tradycji kulinarnych
Bolesławiec, woj. dolnośląskie
Józef Tomczyk – skrzypek ludowy
Mroczki Małe, Sieradzkie, woj. łódzkie
Kategoria II – dla twórców za pisarstwo ludowe
Helena Kołodziej – poetka ludowa
Wielkolas, pow. lubartowski, woj. lubelskie
Kategoria III – kapela ludowa
Kapela Ludowa „Mogilanie”
Mogilany, Krakowiacy Zach., woj. małopolskie
Kategoria IV – dla zespołów folklorystycznych
Zespół Śpiewaczy z Mroczek Małych
Mroczki Małe, pogranicze Sieradzkiego i Wielkopolski, woj. łódzkie
Zespół Góralski „Zornica”
Zakopane, Podhale, woj. małopolskie
Kategoria V – dla badaczy, naukowców, popularyzatorów i animatorów
Antoni Malczak – regionalista, działacz kultury, muzyk, pedagog, społecznik, autor programu ochrony dziedzictwa kulturowego i promocji kultury regionalnej, organizator i animator, wieloletni dyrektor Małopolskiego Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu
Nowy Sącz, woj. małopolskie
Lech Śliwonik – teatrolog, profesor Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Kultury Teatralnej, badacz i znawca polskiego teatru amatorskiego, teatru ludowego; inicjator, koordynator i dokumentalista Sejmików Wiejskich Teatrów
Warszawa, woj. mazowieckie
Nagroda honorowa
„Pismo Folkowe” – wydawane przez Akademickie Centrum Kultury Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej „Chatka Żaka” i Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej we współpracy ze Stowarzyszeniem Animatorów Ruchu Folkowego
Lublin, woj. lubelskie
Zespół Pieśni i Tańca „Polonia” PRCUA
Chicago (Stany Zjednoczone)
Nagroda im. Oskara Kolberga
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powierzył realizację konkursu Instytutowi Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem – Muzeum im. O. Kolberga w Przysusze. Fundatorami nagród finansowych są Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. Partnerami wydarzenia są Samorząd Województwa Mazowieckiego i Stowarzyszenie Twórców Ludowych. Patronat medialny objęli Polskie Radio SA, TVP Kultura, „Gość Niedzielny” oraz portale KulturaLudowa.pl i MuzykaTradycyjna.pl.
Nagroda, której patronem jest Oskar Kolberg – etnograf, folklorysta, kompozytor – ustanowiona została w 1974 r. na Mazowszu, w gronie twórców czasopisma społeczno-kulturalnego „Barwy”, wydawanego w Płocku. Przyznawana jest w uznaniu dokonań twórczych, artystycznych, naukowych oraz za działalność wspierającą tradycyjną kulturę regionalną. Otrzymują ją wybitni twórcy kultury tradycyjnej – m.in. śpiewacy, rzeźbiarze, poeci.
Inf. MKiDN
