Zwierzchnik SS, Heinrich Himmler, 27 kwietnia 1940 r. wydał rozkaz założenia obozu Auschwitz. Organizacją zajął się Rudolf Hoess, późniejszy jego pierwszy komendant. Zaczątek kadry funkcyjnej obozu stanowili niemieccy kryminaliści.
Za datę uruchomienia obozu uważany jest 14 czerwca 1940 r. W tym dniu z więzienia w Tarnowie przewieziono do Auschwitz 728 mężczyzn. Polacy stali się pierwszymi ofiarami tego obozu zagłady. Wśród deportowanych byli żołnierze kampanii wrześniowej, którzy usiłowali przedrzeć się na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także kilku polskich Żydów.
W pierwszym okresie Polacy dominowali liczebnie wśród więźniów. Począwszy od połowy 1942 r. ich liczba zrównała się z liczbą Żydów, która wskutek rosnącej liczby transportów z okupowanej Europy, sukcesywnie rosła. Od 1943 r. Żydzi stanowili już większość więźniów.
Z 728 więźniów deportowanych 14 czerwca wojnę przeżyło 298, zginęło 272, a w przypadku 158 los jest nieznany. Żyje ostatni – Kazimierz Albin.
Ogółem do Auschwitz Niemcy przywieźli ok. 150 tys. Polaków. Blisko połowa nie przeżyła.
Auschwitz wraz z Birkenau i siecią podobozów stał się największym niemieckim obozem. Trafiło do niego co najmniej 1,3 mln osób. Śmierć poniosło w nim co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów. Ginęli tu także Romowie, jeńcy sowieccy i osoby innej narodowości.
Na podst. PAP
