Jak czytamy w ustawie z 9 lipca 2015 r., dzień ten został ustanowiony „w hołdzie Ofiarom Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku - bohaterom antykomunistycznego podziemia niepodległościowego, którzy nie pogodzili się z nową sowiecką okupacją, zamordowanym z rozkazu Stalina na terenie północno-wschodniej Polski w czasie pokoju po kapitulacji hitlerowskich Niemiec”.

Mianem Obławy Augustowskiej określana jest akcja pacyfikacyjna przeciwko polskiej partyzantce niepodległościowej, przeprowadzona w lipcu 1945 r. na terenie Puszczy Augustowskiej i jej okolic przez oddziały Armii Czerwonej przy pomocy Wojska Polskiego oraz funkcjonariuszy i współpracowników Urzędu Bezpieczeństwa, a także miejscowych konfidentów. W operacji ze strony sowieckiej brały udział jednostki 50. armii III Frontu Białoruskiego, Wojsk Wewnętrznych NKWD oraz funkcjonariusze kontrwywiadu wojskowego „Smiersz”.

Według IPN ta operacja przeczesywania lasów i wsi przez Sowietów jest najczęściej umieszczana między 12 a 28 lipca. W efekcie przeprowadzonych działań zatrzymano kilka tysięcy osób, z których część była więziona i poddawana brutalnemu śledztwu. Do dziś nieznane są losy ok. 600 osób podejrzanych o kontakty z antykomunistycznym podziemiem niepodległościowym, które najprawdopodobniej zostały pozbawione życia w ramach tej samej akcji i powinny być uznane za ofiary Obławy Augustowskiej. Od lat prowadzone są działania w celu ustalenia ich losów. Miejsce stracenia i spoczynku zaginionych prawdopodobnie znajduje się w pobliżu granicy, po stronie białoruskiej.