Jak wygląda obecna sytuacja szkolnictwa polskiego w rejonie wileńskim?
Liczba uczniów, i, co najważniejsze, pierwszaków w szkołach polskich rejonu jest stabilna.

Nauczanie wszystkich przedmiotów, od klasy pierwszej do dwunastej, odbywa się w języku polskim. Szczycimy się tym, że ten sprawdzony model zapewnia wysoki poziom nauczania, bez zabierania czasu na zrozumienie poszczególnych przedmiotów w języku państwowym.

Zwieńczone sukcesem są starania o zachowanie stałej kadry nauczycielskiej, wywodzącej się z rodzin polskich, absolwentów szkół polskich, dobrze znających nasze tradycje, co rzutuje na całą pracę pozalekcyjną i wychowanie w duchu poszanowania rodzimych tradycji, wartości katolickich, patriotyzmu i postawy obywatelskiej. Utrzymujemy w szkołach ludowe zespoły pieśni i tańca oraz teatry.

Czy język ojczysty w szkołach polskich trafia na listę przedmiotów zdawanych na maturze?
Kontynuujemy zdawanie egzaminu maturalnego z języka polskiego jako ojczystego, mimo skreślenia go przez władze oświatowe z listy egzaminów obowiązkowych. Zachowaliśmy też odpowiednią liczbę godzin nauczania języka polskiego.

Szkoła polska jest konkurencyjna, a przyczyniają się do tego, między innymi, nasi absolwenci, którzy podnoszą wskaźnik wstępowania na wyższe uczelnie – wynosi on dziś około 62 proc.

Dążymy do tego, by szkoła była jak najbliżej ucznia i stwarzamy wszelkie warunki, by nasze dzieci uzyskały średnie wykształcenie. Dumą napawa fakt, że ogółem status gimnazjum w rejonie wileńskim przyznano już 21 szkole.

Samorząd rejonu wileńskiego dużą uwagę zwraca na renowację istniejących i budowę nowych placówek…
Renowacja placówek, odnowienie, budowa nowych, wzbogacenie o materiały metodyczne, komputeryzacja klas sprawiają, że placówki rejonu wileńskiego mogą śmiało konkurować z litewskimi.

Nie jest to żadne zaskoczenie, bowiem oświata była i nadal jest jednym z najważniejszych priorytetów samorządu rejonu wileńskiego. Najważniejsze cele – to zachowanie istniejącej sieci szkół w rejonie, a także dostępność kształcenia oraz wysoka jakość nauczania.

Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców rejonu, zwłaszcza młodych rodzin z dziećmi, w rejonie wileńskim w ostatnich latach wybudowano 5 nowych przedszkoli: w Ławaryszkach, Rudominie, Niemenczynie, Mickunach, Awiżeniach. Jeszcze w tym roku podwoje ma otworzyć przedszkole w Suderwie.

Według programu nauczania przedszkolnego w roku szkolnym 2014/2015 w rejonie wileńskim kształciło się 2 098 dzieci. Z nich do polskich grup uczęszczało 1 155, czyli 55,05 proc., litewskich 905, co stanowi 43,14 proc., rosyjskich 38, co stanowi 1,81 proc. W celu zaspokojenia potrzeb mieszkańców rejonu założono grupy przedszkolne i wczesnoszkolne przy szkołach ogólnokształcących. Do grup wczesnoszkolnych uczęszczało 589 dzieci (55 grup), z nich do polskich uczęszczało 305, tj. 51,78 proc., (265 litewskich, tj. 44,99 proc., 19 rosyjskich, tj. 3,2 proc.).

Ciekawy jest fakt, że w ciągu ostatnich 20 lat liczba dzieci w przedszkolach wzrosła z 1 do 2 tys. dzieci.

Sytuacja gospodarcza na Litwie nie jest najlepsza, nie każda rodzina jest w stanie wysłać dziecko do przedszkola czy szkoły…
W rejonie wileńskim mamy najniższe opłaty za uczęszczanie do przedszkola. Opłaty rodziców za usługi w zakresie kształcenia w placówkach edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej w rejonie wileńskim są prawie o 50 proc. niższe niż np. w mieście Wilnie. Przykładowo wynoszą one 34 euro, podczas gdy w stolicy – 63 euro.

Samorząd rejonu wileńskiego pokrywa 30 proc. wydatków przeznaczonych na wyżywienie każdego dziecka w placówkach edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej dla wszystkich rodziców, niezależnie od ich sytuacji społecznej. Ponadto stosowane są dodatkowe ulgi – od 50 do 100 proc. na utrzymanie dzieci.

Ważne jest, że liczba placówek oświatowych w rejonie wileńskim nie uległa zmianie. Samorząd nie tylko dba o to, by zachować istniejącą liczbę szkół, ale dąży też do zakładania nowych. Obecnie sieć placówek oświatowych w rejonie wileńskim obejmuje 45 szkół ogólnokształcących, 36 – to szkoły z polskim językiem nauczania (21 gimnazjów, w 18 nauczanie odbywa się w języku polskim).

Nie wszystkie szkoły średnie w rejonie przeszły akredytację?
W wyniku protestu społeczności szkolnych i aktywnych działań europosła Waldemara Tomaszewskiego, posłów, radnych z ramienia AWPL, Forum Rodziców Szkół Polskich rząd skierował do Sejmu poprawki do Ustawy o oświacie, pozwalające przedłużyć proces akredytacji średnich szkół o dwa lata, do 1 września 2017 roku. Przyjęte poprawki dają szansę 3 szkołom średnim w rejonie. Tylko tyle nie uzyskało jeszcze akredytacji.

Jak już mówiłam, z zadowoleniem stwierdzamy, że liczba pierwszaków w szkołach polskich rejonu jest stabilna. Do pierwszych klas polskich co roku przychodzi około 370 dzieci (w latach 2009-2015 średnio naukę w polskich klasach wybiera nadal około 50-56 proc.).

Chociaż w porównaniu z najlepszym okresem, czyli np. latami 1997-1998, z powodu niżu demograficznego, dzieci jest dwukrotnie mniej (w latach 1997-1998 do klas pierwszych przychodziło 720-612 pierwszaków, tj. 50-51 proc. ogółu uczniów rejonu). Czyli w naszym rejonie spośród pięciorga dzieci z polskich rodzin czworo uczęszcza do polskich szkół.

W roku szkolnym 2014/15 w szkołach ogólnokształcących rejonu naukę pobierało 7 615 uczniów, w tym według języka nauczania: w szkołach polskich – 4 118 (54,1 proc.), w szkołach litewskich – 3 212 (42,2 proc.), w szkołach rosyjskich – 285 (3,7 proc.).

W roku szkolnym 2015/16 to – 8435, z tego w polskich 4 706, litewskich – 3 391, rosyjskich – 338.

Jak wyglądają inwestycje samorządu w oświatę?
Są to milionowe inwestycje na realizację projektów w dziedzinie oświaty. W celu poprawy jakości usług edukacyjnych w rejonie wileńskim na projekty inwestycyjne, w ciągu ostatnich 6 lat, przeznaczono 22,47 mln euro. Z tego: 8 mln. euro stanowią fundusze z budżetu samorządu, 5,06 mln. euro – fundusze unijne, 3,5 mln euro – fundusze państwowe, 2,05 mln euro – fundusze państwowe, samorządowe, unijne, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.

W sporządzonym w bieżącym roku rankingu samorządów rejon wileński zajmuje jedno z czołowych miejsc w grupie 60 samorządów. W roku ubiegłym odnowiono aż 43,4 proc. placówek oświatowych. Wskaźnik ten w rejonie wileńskim jest lepszy niż w samej stolicy. Szkoły zmieniły się nie do poznania: zostały odnowione, wyposażone w sprzęt komputerowy i innowacyjne pomoce dydaktyczne.

Co roku samorząd przeznacza z budżetu ponad 579 tys. euro na dowożenie dzieci do szkół. Samorząd posiada 18 busów szkolnych, z nich 11 tzw. „żółtych”. Ostatnio samorząd zakupił 5 busów szkolnych. Jesteśmy też wdzięczni za wsparcie rządowi Polski. Jak wiedzą Państwo (Wasz portal o tym pisał), w tym miesiącu Rząd RP przeznaczył pieniądze na zakup busów szkolnych dla 4 szkół w rejonie wileńskim (Kowalczuki, Kiwiszki, Miedniki, Podbrzezie).

Ponadto oferujemy najniższą opłatę na Litwie za uczęszczanie dzieci do Szkoły Muzycznej i Szkoły Sztuk Pięknych. Uczęszczanie do Szkoły Sportowej jest nieodpłatne. 7,25 euro wynosi miesięczna opłata za naukę w Szkole Muzycznej w Niemenczynie, Szkole Muzycznej w Pogirach i Szkole Sztuk Pięknych w Rudominie. W szkołach muzycznych np. w mieście Wilnie rodzice płacą od 14 euro do 43 euro miesięcznie. Corocznie na pozalekcyjną edukację uczniów samorząd przeznacza około 0,7 mln euro.

W tym roku szkolnym wystartował nowy program dotyczący pozalekcyjnego kształcenia uczniów (tzw. „nieformalne” kształcenie dzieci). Na jego realizowanie przeznaczono z budżetu państwa miesięcznie 15 euro na 1 dziecko. Do komisji oceniającej, powołanej przez dyrektora administracji Samorządu Rejonu Wileńskiego, wpłynęło 13 wniosków, 11 z nich zostało pozytywnie zaopiniowanych. W ramach tego programu w 11 placówkach uczniowie będą mieli dodatkowe zajęcia edukacyjne (sport, choreografia, nauczanie języków obcych itd.).

Każdego roku na letni wypoczynek dla dzieci samorząd asygnuje około 29 tys. euro. Młodzież i dzieci z rejonu wileńskiego uczestniczą w różnego rodzaju zajęciach szkolnych i pozalekcyjnych.

Czy uczniowie godnie reprezentują rejon wileński na arenie krajowej?
Szczycimy się tym, że szkoły polskie nadal oferują wysoki poziom nauczania, o czym świadczą chociażby wyniki maturzysty z Gimnazjum im. F. Ruszczyca w Rudominie Mariusza Wojtkuna, który w 2013 roku z 5 egzaminów państwowych otrzymał maksymalną liczbę 100 punktów, tym samym trafił do czwórki najlepszych maturzystów w kraju. Należy zaznaczyć, że wyniki państwowych egzaminów maturalnych absolwentów szkół samorządu często są lepsze niż wyniki państwowych egzaminów maturalnych absolwentów kraju. Uczniowie ze szkół rejonu wileńskiego z powodzeniem uczestniczą w ogólnokrajowych i międzynarodowych olimpiadach i konkursach. W ciągu ostatnich lat zdobyli I miejsce w krajowej olimpiadzie z języka litewskiego (państwowego), I i II miejsce w olimpiadzie z języka rosyjskiego (obcego), III miejsce w olimpiadzie z plastyki i języka polskiego, I miejsce w olimpiadzie z technologii i III miejsce w olimpiadzie z języka angielskiego (obcego). Ponadto w br. 13 naszych absolwentów z 1-2 egzaminów państwowych uzyskało maksymalną liczbę 100 punktów. W br. 61 proc. absolwentów szkół, znajdujących się w gestii samorządu, będzie studiowało na uczelniach wyższych, zarówno na Litwie, jak i poza jej granicami.

Pomimo problemów, z którymi borykamy się od lat, staramy się nie zawieść zaufania, które w nas pokładają rodzice oddając swe dzieci do szkół polskich. Wysokim poziomem nauczania, dobrymi wynikami z egzaminów państwowych, aktywnym udziałem w olimpiadach i konkursach udowadniamy, że polska szkoła ma rację bytu.

Dziękujemy za rozmowę.

„Projekt jest współfinansowany w ramach funduszy polonijnych Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”