W Sejmie odbyła się konferencja o prawach mniejszości narodowych na Litwie

2023-12-08, 14:36

Polityka

wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę
Wydrukuj
Email
Komentarzy (15)

Oceń ten artykuł

(0 głosów)

„Zapewnienie praw mniejszości narodowych na Litwie w kontekście umów dwustronnych i prawa międzynarodowego: problemy, wyzwania i rozwiązania” – konferencja pod takim tytułem odbyła się dziś w litewskim Sejmie. Celem obrad, zorganizowanych przez posłów na Sejm RL Ritę Tamašunienė i Czesława Olszewskiego oraz europosła, prezesa Związku Polaków na Litwie Waldemara Tomaszewskiego, jest ocena realizacji zobowiązań wobec mniejszości narodowych na Litwie, obserwowanej w tej dziedzinie stagnacji i szukanie wspólnych rozwiązań.

„W kontekście prawa międzynarodowego powszechnie przyjmuje się, że prawa mniejszości narodowych traktowane są jako jedna z integralnych części międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka, tak więc od tego, w jakim zakresie zapewniane są prawa mniejszości narodowych, zależy stan demokracji w każdym państwie” – otwierając konferencję powiedziała posłanka na Sejm RL Rita Tamašunienė. Zwróciła uwagę na to, że żyjemy w demokratycznym, suwerennym państwie i prawa mniejszości narodowych gwarantują nam umowy międzynarodowe podpisane przez Litwę i inne kraje, ale mimo to „borykamy się z problemami, ponieważ na Litwie wciąż nie ma ustawy o mniejszościach narodowych ani odrębnej ustawy przeniesionej do prawa krajowego i w związku z tym pojawiają się wyzwania w niektórych dziedzinach życia”.

„Musimy znaleźć wspólne rozwiązanie, aby poprawić sytuację” – akcentowała posłanka.

Waldemar Tomaszewski dodał, że dzisiejsza konferencja jest współorganizowana przez Związek Polaków na Litwie w ramach projektu „Analiza kwestii mniejszości narodowych na Litwie w kontekście umów bilateralnych i prawa międzynarodowego. Monitoring roku 2023”.

Europoseł podkreślił, że w interesie każdego państwa jest posiadanie dobrych relacji z mieszkającymi na jej terenie mniejszościami narodowymi, bo w przeciwnym wypadku może to skutkować negatywnymi konsenkwencjami, prowadzić do konfliktów, osłabienia państwa. Tak więc w celu osiągnięcia stabilności i dobrosąsiedztwa wszystkich narodów zamieszkującyh Europę już w II połowie XX w. zatwierdzono szereg międzynarodowych dokumentów, związanych z ochroną mniejszości narodowych. Podkreślił, że w Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z roku 1969 wyraźnie zapisano, że każda umowa międzynarodowa jest wiążąca, powinna być wypełniana w dobrej wierze, nie można złamanie umowy usprawiedliwiać postanowieniami prawa wewnętrznego.

„Dzisiaj na naszej konferencji będzie mowa o standardach i prawie międzynarodowym o mniejszościach narodowych, o Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych, Europejskiej karcie języków regionalnych lub mniejszościowych, jak również o raportach Komisji Weneckiej, czyli tej, która m.in. mówi o niedyskryminacji mniejszości narodowych w prawie wyborczym, w życiu politycznym. Ostatnia decyzja Głównej Komisji Wyborczej o rozrzedzeniu mniejszości narodowych zmieniając okręgi wyborcze w wyborach parlamentarnych jest jaskrawym naruszeniem standardów Komisji Weneckiej i ograniczeniem praw politycznym polskiej mniejszości narodowej na Litwie. Należy podkreślić, że powyższe dokumenty odnoszą się do mniejszości narodowych autochtonicznych, tradycyjnych, zamieszkałych od wieków na danym terytorium. Takimi mniejszościami narodowymi na Litwie są mieszkające tu od prawie 700 lat mniejszość polska, tatarska, żydowska, białoruska i in.” – mówił Tomaszewski.

Na konferencji zostały również poruszone problemy zwrotu ziemi w Wilnie na Wileńszczyźnie gdzie większość pretendentów i spadkobierców jest narodowości polskiej. Zostały omówione również tematy oświaty, oryginalnej pisowni nazwisk, problemy używania języka mniejszości narodowych w życiu publicznym.

Wypełnianie założeń traktatowych między Litwą a Polską

Posłanka na Sejm RL Rita Tamašunienė, która jest przewodniczącą sejmowej Grupy ds. kontaktów z Sejmem i Senatem Rzeczpospolitej Polskiej, poruszyła temat wypełniania założeń traktatowych między Litwą a Polską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy w dziedzinie praw mniejszości narodowych.

W maju przyszłego roku minie 30 lat od podpisania Traktatu między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i współpracy. Ale, jak wskazała posłanka, strona litewska do tej pory nie wypełniła lub wypełniła tylko częściowo niektóre zobowiązania dotyczące mniejszości narodowych. A powodem jest zarówno dalszy brak na Litwie ustawy o mniejszościach narodowych, jak i wola polityczna. „Podstawowe prawa (dotyczące mniejszości narodowych – przyp red.) są porozrzucane po różnych ustawach i aktach prawnych i realizowane są fragmentarycznie, niecałościowo, nie zawsze jakościowo i nie zawsze z dobrej woli. Owszem, są i pozytywne zmiany, ale też przykłady całkowitej stagnacji, uzależnione od sezonowości w polityce oraz różnej oceny instytucji, formujących i realizujących politykę, i tejże dobrej woli. Często nowa regulacja prawna nie uwzględnia specyfiki mniejszości narodowych i ludzie odczuwają rozbieżność pomiędzy oczekiwaniami dotyczącymi pielęgnowania tożsamości i gwarancją ochrony, to jest inaczej jest na papierze, a inaczej w praktyce” – mówiła Tamašunienė.

Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych – podstawowe narzędzie prawne gwarantujące ochronę i rozwój praw i wolności

W 2000 roku Litwa ratyfikowała Konwencję ramową Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych jako jeden z warunków zakończenia negocjacji o przystąpieniu Litwy do Unii Europejskiej. Jak są realizowane postanowienia tej konwencji na Litwie, sprawdził poseł na Sejm Czesław Olszewski. „Pomimo zasad i dobrych zwyczajów międzynarodowych uważam, że Litwa nie w pełni włączyła do swojego systemu prawnego Konwencję ramową Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych i nie zawsze jej przestrzega” – powiedział poseł, opierając swoją opinię na trzech argumentach.

Po pierwsze, jak wskazał, Litwa nie posiada jednolitego aktu prawnego, regulującego prawa mniejszości narodowych i mechanizmy ich ochrony. Od 2010 roku już nie obowiązuje ustawa o mniejszościach narodowych, która została przyjęta w 1989 r. i która przewidywała podstawowe zasady, ale nie wdrażała postanowień Konwencji ramowej. Po drugie, jak podkreśla polityk, Litwa nie zdefiniowała pojęcia mniejszości narodowych i nie uznała ich statusu. I po trzecie, Litwa nie zawsze wywiązuje się ze swoich zobowiązań, które przyjęła ratyfikując Konwencję ramową. „Komitet Ekspertów ds. Ochrony Mniejszości Narodowych Rady Europy skierował do Litwy kilka krytycznych uwag i zaleceń związanych z prawami mniejszości narodowych do języka, oświaty, kultury i udziału w życiu publicznym. Litwa nie zawsze jednak uwzględnia te uwagi i zalecenia i często nie podejmuje żadnych kroków w celu poprawy sytuacji mniejszości narodowych” – stwierdził Olszewski. Dlatego uważa, że Litwa powinna podjąć bardziej aktywne i konsekwentne działania w celu zapewnienia ochrony i rozwoju praw i wolności mniejszości narodowych, zgodnie z zasadami i obowiązkami Konwencji ramowej. „Byłoby to korzystne nie tylko dla mniejszości narodowych, ale także dla całego społeczeństwa litewskiego, gdyż sprzyjałoby tolerancji, dialogowi i różnorodności kulturowej” – argumentował poseł.

Ustawa o mniejszościach narodowych – gwarantem ochrony praw człowieka

O ustawie o mniejszościach narodowych jako gwarancie ochrony praw człowieka mówił Edward Trusewicz, wiceprezes Związku Polaków na Litwie. „Po dokonaniu oceny przepisów ustawy o mniejszościach narodowych, obowiązującej do 2010 roku, oraz obecnej sytuacji, kiedy w Republice Litewskiej nie ma oficjalnego określenia mniejszości narodowej, nasuwa się pytanie, czy nie jest to regres, gdy uszczuplane są prawa nabyte...” – rozważał Trusewicz.

Zwrócił uwagę na to, że wobec braku określenia „mniejszości narodowej” nie jesteśmy w stanie rozróżnić, kto jest w naszym kraju autochtonem, a kto imigrantem. Są kraje, jak zaznaczył, które odpowiedziały na to pytanie i zbalansowały system prawny w tej kwestii, a są kraje, które – nie odrabiając na czas swojej pracy domowej i nie mając jasnych regulacji prawnych – mają dziś sytuację z migrantami nie do pozazdroszczenia.

„Ustawa o mniejszościach narodowych to nie tylko gwarant ochrony podstawowych praw osoby należącej do określonej grupy etnicznej, określonych w dokumentach międzynarodowych. Jest to papierek lakmusowy, który może wykazać intencje państwa wobec tej osoby. Ustawa o mniejszościach narodowych może zwiększyć zaufanie grup etnicznych – obywateli kraju – do swojego państwa” – zaznaczył wiceprezes ZPL, były wiceminister kultury.

Kwestia zwrotu ziemi

Na konferencji został również poruszony problem zwrotu ziemi na Litwie, który trwa już ponad 30 lat. W ciągu tych trzech dekad cieniem na ten proces kładło się i często zmieniające się prawo, i dyskryminacja prawowitych właścicieli gruntów, głównie Wilnie i na Wileńszczyźnie, gdzie większość pretendentów i spadkobierców jest narodowości polskiej. Grzegorz Sakson, prezes Związku Prawników Polaków na Litwie, przedstawiając na konferencji podstawowe fakty i aspekty prawne zwrotu ziemi na Litwie, powiedział, że od 1991 roku ustawa o restytucji mienia była zmieniana aż 52 razy.

Szczególnie krzywdząca spadkobierców na Wileńszczyźnie była metoda „przenosin ziemi”. „Krzywda dla właścicieli – bo tylko częściowo odzyskali lub nie odzyskali swojej ziemi w miejscu, które posiadali. To również szkoda dla państwa – ponieważ państwo rozdawało ziemię za darmo w najpiękniejszych, najcenniejszych częściach Litwy. Największą krzywdę wyrządzono mieszkańcom Wileńszczyzny, bo tu znajdowały się najcenniejsze grunty i było wielu chętnych przeniesienia ziemi bliżej stolicy i zwiększyć wartość swojego majątku nawet kilkusetkrotnie” – mówił Sakson.

Obecnie proces zwrotu ziemi ma się ku końcowi. Jak wskazał prezes Związku Prawników Polaków na Litwie, najwięcej problemów jest w Wilnie. Oficjalne statytyki Narodowej Służby Ziemi na na dzień 1 października tego roku pokazują, że w Wilnie prawo własności przywrócono do 80 proc. powierzchni, do której pretendowali spadkobiercy, do zwrotu pozostało jeszcze 20 proc. Łącznie właściciele pretendowali do odzyskania 5243 ha gruntów, do zwrotu pozostało 1050 ha.

„Minister Środowiska zapowiedział, że w w marcu 2024 roku zakończy się proces zwrotu ziemi, co uzgodniono także z merem Wilna. Proces restytucji gruntów nie jest decyzją polityczną, ale procesem prawnym. Reforma rolna musi zostać zakończona , gdy zostaną sformowane wszystkie wolne działki, które zgodnie z prawem są do zwrócenia, a nie wtedy gdy jeden czy drugi polityk to ogłosi publicznie. Należy pamiętać, że od 2000 roku rząd co roku ogłasza zakończenie reformy rolnej” – powiedział Sakson.

O tożsamości narodowej dziecka w kontekście psycholingwistycznym opowiedziała dr Danuta Narbut, wykładowca Uniwersytetu w Białymstoku.

Dr Katarzyna Bogdziewicz, profesor Instytutu Prawa UE i Międzynarodowego na Uniwersytecie im. Mikołaja Romera wygłosiła referat, zatytułowany „Międzynarodowe standardy posługiwania się językami mniejszości narodowych: teoria i praktyka”.

Waldemar Urban, wiceprezes Akcji Wyborczej Polaków na Litwie-Związku Chrześcijańskich Rodzin, poruszył temat praw mniejszości narodowych w kontekście biernego prawa wyborczego.

Podsumowując konferencję Waldemar Tomaszewski powiedział: „Liczymy na to, że przedstawiciele władz, którzy podejmują decyzje, usłyszą nas głos, i nie będzie więcej potrzeby organizowania takich konferencji. Obecnie aktualna dla nas kwestia to ograniczenie praw mniejszości narodowych podczas wyborów i mamy nadzieję, że sąd podejmie pozytywną dla nas decyzję”.

Wydarzenie zostało dofinansowane ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023.

flaga i godlo

logo wspolnoty

View the embedded image gallery online at:
http://l24.lt/pl/polityka/item/398014-konferencja#sigProGalleriad8e17165b3

Etykiety

Artykuły powiązane

Ile kobiet w nowym Sejmie?	Wyborcy zaufali programowi wartości AWPL-ZChR. Celem ugrupowania wprowadzenie zmian i pomoc zwykłym mieszkańcom
Polacy na Litwie z kolejnym parlamentarnym sukcesem wyborczym, jako jedyni na świecie	Na Litwie zatrudnieni obcokrajowcy będą musieli obsługiwać klientów w języku litewskim

Komentarze

#15 obserwator 2023-12-14 23:25

Na początku tego roku komitet ONZ ds. społecznych, kulturalnych i pomocy humanitarnej wezwał Litwę do podjęcia niezwłocznych działań w celu zmniejszania na Litwie zjawiska dyskryminacji mniejszości narodowych.

Komitet wyraził zaniepokojenie faktem, że na Litwie regularnie spada liczba przedstawicieli mniejszości narodowych: Polaków, Rosjan i Białorusinów. Komitet wyraził również zaniepokojenie z powodu doniesień o nierównym traktowaniu mniejszości narodowych i braku ich ochrony prawnej.

„Komitet zaleca państwu podjęcie niezwłocznych działań i środków w celu rozwiązania tych problemów, przyśpieszenia przyjęcia Ustawy o mniejszościach narodowych, w międzyczasie zaś do podjęcia skutecznych środków do pełnej ochrony mniejszości narodowych, w tym ich języka, religii, kultury i tożsamości” – napisano w uwagach komitetu względem Litwy.

Cytować | Zgłoś administratorowi

#14 Jagmin 2023-12-14 23:23

To co wyprawia sejmas i lietuviscy politycy w sprawie ustawy o mniejszościach narodowych to bezczelne łamanie Traktatu polsko-litewskiego i Konwencji Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych, Które to Litwa ratyfikowała. To skandal na całą Europę i metody państwa faszystowskiego!

Cytować | Zgłoś administratorowi

#13 Jakub 2023-12-11 11:46

AWPL-ZCHR dalej z determinacją podejmuje działania propagujące znaczenie mniejszości narodowych i należne im prawa. Są to działania, które mogą przynieść wymierne korzyści polskiemu społeczeństwu nie tylko na Wileńszczyźnie, ale i na całych Kresach.

Cytować | Zgłoś administratorowi

#12 Wachter 2023-12-11 11:44

Unia Europejska, w myśl swojego hasła „zjednoczona w różnorodności”, powinna otaczać szczególną ochroną prawną tradycyjne mniejszości narodowe i językowe, do których zaliczają się również Polacy na Litwie jako mniejszość autochtoniczna. W teorii wszystko wygląda dobrze, bo prawa tych grup są zagwarantowane w traktatach, a dokumenty unijne powołują się w tych sprawach na Konwencję Ramową Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych, która jest wskazywana jako wzór do naśladowania dla państw członkowskich. Konwencja ta w sposób jednoznaczny określa prawa mniejszościowych wspólnot narodowych i językowych, biorąc je pod parasol prawny, a jednocześnie nakłada na państwa obowiązek przestrzegania standardów i bezwzględnej ochrony praw językowych, oświatowych, kulturowych oraz zachowania własnej tożsamości bez jakiejkolwiek dyskryminacji. W praktyce bywa jednak różnie, a w niektórych krajach respektowanie i poszanowanie praw i norm przychodzi od lat z trudem. Czego niestety dobitnym przykładem jest sytuacji na Litwie.

Cytować | Zgłoś administratorowi

#11 Aleksander 2023-12-09 15:20

Jestem przekonany że doczekamy czasów, gdy Litwa stanie się w pełni demokratyczna, respektująca prawa mniejszości narodowych w duchu traktatów i praw międzynarodowych, standardów unijnych.

Cytować | Zgłoś administratorowi

#10 Darek 2023-12-09 15:17

Gratulacje i uznanie dla posłów AWPL, europosła Tomaszewskiego i wszystkich prelegentów za ciekawe referaty na tak ważne aktualia.

Cytować | Zgłoś administratorowi

#9 Andrzej 2023-12-09 13:45

Cytuję Anna:

Brawo! Trzeba stale przypominać i upominać się o zapewnienie praw mniejszości narodowych na Litwie, bo wciąż jest dużo problemów.

Polacy z Litwy jak widać są w tej kwestii aktywni. Potrzeba też działań ze strony polskiej dyplomacji - MSZ i ambasady w Wilnie (poprzednie lata za urzędowania Doroszewskiej były całkowicie zmarnowane), nowo wybranych parlamentarzystów Sejmu i Senatu RP, rządu który niebawem powstanie (bez względu, kto go utworzy). Jaj wiadomo, razem można więcej, skuteczniej zadziałać.

Cytować | Zgłoś administratorowi

#8 Stanisław 2023-12-08 19:45

Trafnie zauważył prezes ZPL W.Tomaszewski, że to w interesie każdego państwa jest posiadanie dobrych relacji z mieszkającymi na jej terenie mniejszościami narodowymi. Bo w przeciwnym wypadku może to skutkować negatywnymi konsekwencjami, a nawet prowadzić do konfliktów i osłabienia państwa. A przecież nikomu nie powinno na tym zależeć.

Cytować | Zgłoś administratorowi

#7 Józef 2023-12-08 16:30

Polacy na Litwie stanowią mniejszość narodową autochtoniczną, tradycyjną, zamieszkałą tu od prawie 700 lat Takie mniejszości w Unii Europejskiej są pod szczególną ochroną, traktowane jako wzbogacenie poszczególnych państw. A jednym z haseł Unii jest - Zjednoczeni w różnorodności! Szkoda że tak wielu litewskich polityków i urzędników szczebla państwowego usiłuje niszczyć to, co nalezy docenić i pielęgnować.

Cytować | Zgłoś administratorowi

#6 czytelnik 2023-12-08 16:24

Dyskryminacja polskiej mniejszości narodowej na Litwie jest pogwałceniem prawa międzynarodowego i wyrazem złej woli państwa w podejściu do ratyfikowanych traktatów i konwencji. Pacta sunt servanda, umów należy dotrzymywać, to jedna z podstawowych norm w stosunkach międzynarodowych, potwierdzana w wielu aktach prawa międzynarodowego

Cytować | Zgłoś administratorowi

Odśwież komentarze
Kanał RSS z komentarzami do tego postu.

Dodaj komentarz

JComments

Powrót na górę