Spotkanie odbyło się w ramach posiedzenia frakcji. Udział w nim wzięli wiceminister rolnictwa Donatas Dudutis, doradca resortu Dainora Švirmickienė, dyrektor Narodowej Służby Rolnej Laimonas Čiakas, kierownik wileńskiego Wydziału Służby Rolnej Mindaugas Joteika oraz wicedyrektor administracji stołecznego samorządu Danuta Narbut.

W reakcji na liczne skargi mieszkańców od lat starających się o zwrot ziemi w Wilnie w zaproszeniu na posiedzenie frakcji adresowanym do wszystkich instytucji zaangażowanych w restytucję ziemi zostały zawarte pytania dotyczące zwrotu ziemi na terenie Wilna:

1. W jaki sposób odbywa się restytucja praw własności do ziemi w Wilnie?

2. Ile działek pod zabudowę indywidualną do zwrotu byłym właścicielom zostało przekazanych przez wileński samorząd do Narodowej Służby Rolnej (NSR) na dzień dzisiejszy?

3. Ile działek budowlanych pod zabudowę indywidualną zostało przez NSR zwróconych pretendentom w ramach rekompensaty za niezwróconą ziemię?

4. Ilu pretendentów na przydział działek pod zabudowę indywidualną zaproszono do NSR, ilu z nich nie przybyło, ilu z powodu pandemii zostało zaproszonych ponownie?

5. Ilu obywateli otrzymało rekompensatę pieniężną za niezwróconą ziemię bez zgody pretendentów, tzn. na podstawie jednostronnej decyzji NSR pieniądze zostały przelane na rachunek depozytowy notariusza?   

6. Jakie konkretne działania zostaną podjęte, by restytucja własności znacjonalizowanej ziemi została przeprowadzona w sposób uczciwy, z wykorzystaniem wszelkich możliwych sposobów?

Posłowie AWPL-ZChR oczekiwali przede wszystkim konkretnych odpowiedzi od przedstawicieli państwowych instytucji na postawione pytania, oraz, co jest akcentowane za każdym razem, gdy jest mowa o restytucji znacjonalizowanego w czasach sowieckich mienia – perspektyw pomyślnego zakończenia restytucji ziemi w stolicy.  

Posłowie podkreślali, że problemy ze zwrotem ziemi na terenie miast są aktualne dla całej Litwy. Wiceminister rolnictwa podkreślił, że w innych miastach liczba działek pod zabudowę indywidualną, gotowych do przekazania byłym właścicielom w zamian za posiadaną wcześniej ziemię, jest nieraz większa od liczby pretendentów, jedynym wyjątkiem jest Wilno, gdzie tych działek ciągle brakuje.

Według słów wiceministra Dudutisa, w br. prawowitym właścicielom przekazano tylko jedną działkę. Projektowanie działek odwlekało się w czasie z powodu braku planu ogólnego miasta. W tym roku plan został zatwierdzony.

Dyrektor NSR zaznaczył, że w ciągu ostatnich 3 lat współpraca służby z wileńskim samorządem układa się pomyślnie, gdyż w tym okresie zaprojektowano 1/3 działek budowlanych na terenie Wilna za cały okres trwania restytucji.

Wicedyrektor Danuta Narbut poinformowała, że w najbliższym czasie zostanie zaprojektowanych ponad 2 tys. nowych działek o różnym statusie (zabudowa indywidualna, wielomieszkaniowa, komercyjna).

Wiele wątpliwości posłów wzbudziły rozbieżności w statystykach podawanych przez stołeczny samorząd i wileński wydział Narodowej Służby Rolnej. Przedstawiciele obu instytucji zostali poproszeni o udokładnienie danych oraz o przysłanie odpowiedzi na postawione pytania na piśmie.

Podsumowując spotkanie poseł Rita Tamašunienė podkreśliła, że najważniejszą sprawą jest przerwanie przymusowej rekompensaty pieniężnej w przypadku, gdy są jeszcze działki pod budowę, zmiana regulaminu informowania pretendentów oraz zagwarantowanie dostępu do informacji o państwowym funduszu ziemskim i zaprojektowanych działkach.

„Ważne jest, by wykorzystane zostały wszelkie możliwości, by pretendenci w ramach rekompensaty za utracone mienie otrzymywali przede wszystkim działki” – powiedziała Tamašunienė. W przeciwnym razie, jak powiedziała, ludzie zostaną zmuszeni do zabiegania o ochronę interesu publicznego w Sądzie Konstytucyjnym.

Reforma rolna trwa na Litwie od ponad 30 lat. Kolejne władze co rusz opóźniają termin zakończenia zwrotu ziemi, co jeszcze bardziej pogłębia uczucie rozczarowania wśród mieszkańców. Reforma rolna, a wyjątkowo jej etap, kiedy to ziemia stała się własnością ruchomą i była „przenoszona” z jednego samorządu do drugiego, najbardziej uderzyła i skrzywdziła Polaków na Litwie. Większość prawowitych właścicieli, którzy do tej pory nie odzyskali ziemi ojców, stanowią Polacy.

Mając na celu przywrócenie sprawiedliwości AWPL-ZChR zgłosił dwie poprawki do Ustawy Republiki Litewskiej o przywróceniu praw własności obywateli do zachowanych nieruchomości.

W pierwszej poprawce AWPL-ZChR proponuje uprawomocnić przepis, zgodnie z którym w przypadku, gdy powierzchnia działki przekazanej obywatelowi nieodpłatnie na obszarze miejskim jest mniejsza niż działka, do której zgodnie z tą ustawą przywracane są prawa własności, to wtedy za pozostałą powierzchnię działki dodatkowo przekazywana jest nieodpłatnie druga działka pod budownictwo indywidualne lub o innym przeznaczeniu, nie mniejsza niż 0,04 ha.

W drugiej poprawce AWPL-ZChR proponuje, by za grunty miejskie skupowane przez państwo obywatele otrzymywali na terenie wiejskim zalesioną działkę o identycznej wartości co działka ziemi.

AWPL-ZChR zabiega o to, aby rekompensata pieniężna była ostateczną opcją w przypadku, gdy państwo wypłaca obywatelom odszkodowanie za nieruchomość, która zgodnie z ustawą nie może być zwrócona, ale nie regułą, że nawet w przypadku niezajętych gruntów na terenach miejskich, wolnych działek zalesionych na terenach wiejskich i innych mechanizmów odszkodowawczych osoby są zmuszane, wciągając w ten proceder nawet instytucję komornika, do wyboru rekompensaty pieniężnej, która nie odpowiada wartości rynkowej i mija się z zasadami sprawiedliwości i proporcjonalności.