Na co dzień stykam się z dziećmi, które borykają się z problemem poprawnej wymowy. Niestety, ten problem ciągle się nasila. Jedynym rozwiązaniem albo zmniejszeniem rozwoju tego problemu jest niezwłoczna interwencja logopedyczna w pierwotnej fazie jego pojawienia się.

A skoro w formowaniu poprawnej wymowy u dzieci nieoceniony udział biorą rodzice i to już od najwcześniejszych chwil życia dziecka, postanowiłam zorganizować informacyjne zajęcia dla rodziców, podczas których zostaną omówione możliwości rozwiązywania problemów związanych z wadami wymowy u dzieci, jak również przybliżą postać logopedy, jej funkcje i działania.

A więc…

1. Kim jest logopeda?

Logopeda jest to osoba, której głównym zadaniem jest usuwanie wad wymowy u dzieci.

2. Jak pracuje logopeda?

Najliczniejszą grupę stanowią, oczywiście, dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, u których zajęcia logopedyczne wpisane są najczęściej w harmonogram pracy przedszkola. Tutaj pracuje się głównie z opóźnionym rozwojem mowy, wadami wymowy, trudnościami w czytaniu i pisaniu, a także dzieci z zaburzonym czy też uszkodzonym słuchem.

3. Kiedy należy pójść z dzieckiem do logopedy?

Nie ma odpowiedzi na to pytanie, ponieważ na wizytę taką nigdy nie jest zbyt wcześnie. Do logopedy można udać się nawet po poradę nt. karmienia dziecka lub sposobów stymulowania rozwoju jego mowy. Zawsze należy natomiast udać się w sytuacji, gdy rodzicielska intuicja mówi, że coś nie jest w porządku. To właśnie opiekunowie dziecka, którzy przebywają z nim najwięcej, najlepiej czują, gdy rozwój dziecka nie przebiega w pełni prawidłowo. Spotkanie ze specjalistą albo uspokoi Rodzica, albo dzięki niemu zostanie podjęta szybka interwencja, co może wpłynąć na szybsze rozwiązanie problemu dziecka. Dla obu powodów warto się wybrać do logopedy jak najszybciej.

4. Jaki jest prawidłowy rozwój mowy dziecka i od czego zależy?

Prawidłowy rozwój mowy dziecka przebiega w sposób etapowy. Wyróżnia się 4 następujące po sobie kolejno okresy:

1. Okres melodii (0-1 rok życia)
2. Okres wyrazu (1-2 rok życia)
3. Okres zdania (3-4 rok życia)
4.Okres swoistej mowy dziecięcej (5-7 rok życia).

W wieku 6 lat, czyli pod koniec okresu przedszkolnego, wymaga się już od dziecka poprawnego wymawiania wszystkich głosek języka polskiego oraz opanowania właściwego sposobu mówienia. Wiadomo, że u różnych dzieci mowa może rozwijać się w różnym tempie, jednakże przyjęte zostało, że opóźnienie w zdobywaniu umiejętności nie powinno przekraczać 6 miesięcy (za D. Emiluta- Rozya. Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym). Mimo tego marginesu czasowego zawsze należy jednak dokładnie obserwować dziecko, a w razie wątpliwości zgłosić się do specjalisty, który oceni to w sposób obiektywny.

Staram się przestrzegać Rodziców przed zbędnym porównywaniem dziecka do rówieśników. Rozwój mowy jest procesem indywidualnym i zależy przecież od wielu czynników, w tym także przed- i okołoporodowych.

U każdego dziecka ważny jest zarówno jego rozwój psychofizyczny, jak i emocjonalny oraz społeczny. Duży wpływ ma działanie układu nerwowego, budowa anatomiczna i sprawność aparatu artykulacyjnego dziecka oraz jego funkcje (np. sposób oddychania oraz to, w jaki sposób dziecko przyjmuje pokarm). Nie bez znaczenia jest również środowisko, w którym przebywa dziecko. Wbrew powszechnym mitom rozwój mowy dziecka nie jest zależny od płci, a przebieg rozwoju mowy chłopców i dziewczynek nie różni się od siebie. Powielanie mitów może być krzywdzące, a zwlekanie z podjęciem działań - niekorzystne dla dziecka.

5. Jakie są najczęstsze problemy logopedyczne u dzieci w przedszkolu?

W mojej pracy najczęściej spotykam się z wadami wymowy, a najliczniejsza grupa moich podopiecznych to dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Przyczyny to najczęściej osłabienie sprawności lub też funkcji aparatu artykulacyjnego. Warto dodać, że wady wymowy mogą mieć również inne przyczyny, np. anatomiczne, słuchowe, być wynikiem powielania nieprawidłowych wzorców itd.). Warto zadbać o usunięcie wad wymowy jak najwcześniej, wykorzystując fakt, że im wcześniej, tym oraz efektywniej można uzyskać oczekiwane rezultaty.

Jako aktywny zawodowo logopeda coraz częściej u młodszych dzieci odnotowuję stan opóźnionego rozwoju mowy (ORM), który, niestety, w większości przypadków wynika z niedostatecznej stymulacji otoczenia.

W dzisiejszych czasach Rodzice coraz mniej mówią do swoich dzieci, a wspólne czytanie zastępuje najczęściej oglądanie telewizji lub gra na komputerze. Rodzice często nie zdają sobie sprawy, jak duży wpływ mają na kształtowanie się mowy swoich dzieci.

6. Radzę rodzicom

Istnieje wiele działań logopedycznych, które Rodzic może sam podejmować profilaktycznie, by wspomagać rozwój mowy swojego dziecka. Zachęcam przede wszystkim Opiekunów do… mówienia! Mówienia, opowiadania, dialogowania z dzieckiem. Dziecku należy od początku pokazywać, że komunikacja jest ważna oraz że może być ciekawą interakcją dwóch lub więcej osób.

Nigdy nie należy jednak zmuszać dziecka do porozumiewania się słownego, gdyż presja może spowodować odwrotny skutek niż oczekiwany. Należy być cierpliwym i dawać dziecku pole do ekspresji werbalnej, nie zapominając o pozytywnych wzmocnieniach dla podejmowanych przez nie prób komunikacji.

W przypadku dzieci włączonych w stały tok terapii logopedycznej chciałabym zwrócić uwagę na potrzebę zaangażowania się Rodziców w terapię, czyli kontynuowanie jej w domu, zgodnie z zaleceniami osoby prowadzącej zajęcia. Logopeda pełni najczęściej funkcję przewodnika, który pokazuje, jak pracować, by osiągnąć oczekiwany rezultat. Natomiast to Rodzic powinien starać się, by wypracowane w gabinecie logopedycznym umiejętności można było wykorzystać w życiu codziennym.

Logopeda
Olga Czerniawska

Galeria zdjęć: archiwum autorki