Na spotkanie z wileńskimi czytelnikami miał przyjechać sam 85-letni autor, ale z pewnych powodów musiał odwołać swój przyjazd.

„Wczoraj rozmawiałem telefonicznie z autorem. Cieszył się, że jego książka ukazała się w języku litewskim. Przekazał serdeczne pozdrowienia czytelnikom: Pozdrawiam litewskich czytelników, przyjaciół Litwinów!” – powiedział Vytaras Jarutis, tłumacz „Widnokręgu” na język litewski (lit. Akiratis) podczas prezentacji na 19. Międzynarodowych Targach Książki w Wilnie.

Książka pojawiła się na półkach litewskich księgarń w 2017 roku i jest już trzecią książką Myśliwskiego, która ukazała się na Litwie.

Obecna na prezentacji tłumacz Birutė Jonuškaitė podkreśliła, że „Widnokrąg” trafił do dwudziestki najlepszych przekładów współczesnej literatury na język litewski 2017 roku, a w Polsce ta książka należy do kanonu współczesnej prozy polskiej. Jest to opowieść o Piotrze, którego oczyma pokazane realia wiejskie i małomiasteczkowe. Główny bohater wspomina dzieciństwo, lata młodzieńcze w czasie II wojny światowej i dorosłość w czasach powojennych. A wszystko się dzieje wokół rodziców i dziadków, wujków i cioć, sąsiadów i nawet psa Kruczka.

Autor w swej powieści wykorzystuje mowę potoczną, elementy gwarowe. „Jako urodzona w Dzukii jestem ci wdzięczna, że występujące w powieści rzadko używane wyrazy przetłumaczyłeś na gwarę dzukijską“ – powiedziała Jonuškaitė, zwracając się do tłumacza. Na co ten odpowiedział, że w jednej z recenzji przeczytał, jak pewną czytelniczkę cieszą występujące w książce elementy gwary... auksztockiej. „Ale najciekawsze jest to, że podczas tłumaczenia korzystałem z gwary suwalskiej. Posługiwałem się słownikiem gwary Zanawików (przy. red. – lit. zanavikai, północni Suwalszczanie) – powiedział Jarutis.

Dalia Kižlienė, redaktorka litewskiego przekładu „Widnokręgu”, zwróciła też uwagę na to, że w przekładzie świadomie nie poprawiła wielu zwrotów, zaliczanych do błędów językowych, by dzięki nim przekazać wiejską atmosferę, „bo tylko tak się mówi na wsi”. „Gdyby powieść była przetłumaczona na język ogólny, to byłaby zepsuta nie do naprawienia. Słownictwo takie, jakiego wymaga treść (…) Gdy wyraz pachnie, mówi i przywołuje obrazy” – powiedziała. Jej zdaniem, powieść „Widnokrąg” to „pomnik dla mowy potocznej”.

Jarutis dodał, że według Myśliwskiego źródłem literatury jest właśnie mowa ludzka. Kiedyś przeprowadził z pisarzem wywiad dla literackiego czasopisma „Literatūras ir menas“ i teraz zacytował wypowiedź autora na temat języka: „Pismo nie jest prawdziwym językiem. Ja zawsze powtarzam, że prawdziwym językiem jest mowa. Pismo było wtórne. Nic innego tylko mowa potoczna wzbogaca język”.

Kižlienė podkreśliła, że „Widnokrąg” to powieść, która orzeźwia, jest jak balsam dla duszy. „I nie tylko z powodu języka, ale też treści. To książka o życiu, naszych korzeniach, naszych rodzicach, o relacjach, miłości, szacunku w rodzinie” – mówiła redaktorka. Dodała, że niezwykle pięknie są opisane wzajemne relacje między ludźmi.

„Ta książka to wspaniała literatura i jednocześnie świetnie odpręża. Zachęca, by zastanowić się nad sobą. W trakcie jej czytania odprężymy się, odpoczniemy i staniemy się lepsi” – stwierdziła Kižlienė.

Tłumacz Jarutis dodał, że „Widnokrąg” to również wyraz uwielbienia autora dla rodzinnego miasta – Sandomierza. „Pojechałem do tego miasteczka dopiero po przetłumaczeniu książki. Pochodziłem, pospacerowałem. Żałuję, że nie zrobiłem tego w trakcie tłumaczenia. Mógłbym zdobyć stypendium i tłumaczyć, mieszkając tam przez jakiś miesiąc. Jak zrobił to mój kolega z Holandii. Słyszałem, że jego przekład „Widnokręgu” w ostatnim miesiącu jest na liście bestsellerów w Holandii” – mówił pan Vyturys. Dodał, że sama budowa powieści przypomina nieco chodzenie uliczkami Sandomierza. Składa się z przechadzania się, skrętów, przemieszczania się, łażenia.

„Każdy z nas znajdzie w niej siebie” – tak o książce „Widnokrąg” powiedziała Kižlienė. Tłumacz Vyturys Jarutis dodał, że sam autor pisał tę książkę, by znaleźć siebie.

Wiesław Myśliwski (ur. 1932) – jeden z najlepszych współczesnych polskich pisarzy. Dwukrotnie uhonorowany prestiżową Literacką Nagrodą Nike („Widnokrąg” – 1997, „Traktat o łuskaniu fasoli” – 2007).

Iwona Klimaszewska

• © L24.lt (Iwona Klimaszewska) © L24.lt (Iwona Klimaszewska)
• © L24.lt (Iwona Klimaszewska) © L24.lt (Iwona Klimaszewska)
• © L24.lt (Iwona Klimaszewska) © L24.lt (Iwona Klimaszewska)
• © L24.lt (Iwona Klimaszewska) © L24.lt (Iwona Klimaszewska)
•