Dęby rosną na całej półkuli północnej - od Ameryki Północnej, przez Europę, aż po Chiny. Niektóre gatunki spotyka się na tropikalnych wyspach pomiędzy Azją południowo-wschodnią a Australią oraz w Ameryce Południowej.
Quercus to po łacińsku oznacza dąb. Jest to określenie oznaczające rodzaj drzew i w nielicznych przypadkach dużych krzewów z rodziny bukowatych, do których dąb należy.
Długowieczność to przede wszystkim cecha charakterystyczna tej rośliny. Dęby rosną na kilkadziesiąt metrów w górę, a średnica ich pni może sięgać trzech metrów. Za swoją wytrzymałość oraz twardość drewno dębowe jest bardzo cenione już od wielu setek lat.
Dęby wyróżniają się zielonymi cienkimi, skórzastymi liśćmi z zaokrąglonymi końcówkami. Owocami dębów są żołędzie.
Twarda i wytrzymała roślina może rosnąć kilkaset, niekiedy ponad tysiąc lat. Dotychczas badacze zarejestrowali kilka najstarszych i najpopularniejszych okazów. Do nich należą: Major Oak w Wielkiej Brytanii, Dąb w Stalmujży rosnący na Litwie, w Polsce słynny jest dąb Bartek, którego wiek według nowszych badań liczy prawie 700 lat. Za najstarszy okaz tego gatunku drzew uznaje się dąb z Jurupa Oak w Kalifornii, który ma około 13 tys. lat.
Z dawnych dziejów ludzkości symbolika dębu samego w sobie oraz jego owoców - żołędzi, jak też liści jest bardzo rozległa. Liście dębów kojarzono z siłą, szlachetnością i odwagą. W Europie środkowej liście wykorzystywano bardzo często jako element odznaczeń wojskowych oraz herbów miast czy gmin. Liście dębu pojawiały się również na monetach. Natomiast w starożytnej Grecji, jak też wśród ludów słowiańskich szum dębowych liści był podstawą wróżb.
Zastosowanie dębu jest bardzo szerokie, w tym stosuje się go w wielu dziedzinach. Drewno tej rośliny wysoko cenione jest w przemyśle, ponieważ jest wartościowe nie tylko z uwagi na wytrzymałość, ale też na barwę.
Dąb wykorzystuje także w medycynie. Właściwości prozdrowotne dębu sprawiają, że jego kora jest bazą wielu medykamentów, a stosowana była najpierw w medycynie ludowej.
Kora dębowa ma działanie odkażające, toteż okłady z kory wspomagają gojenie się zainfekowanych ran oraz stanów zapalnych wrażliwych miejsc ciała.
Z kolei napary z dębu regulują pracę jelit, niosą ulgę osobom cierpiącym na biegunki czy zaparcia. Składnikiem leczniczych naparów jest nie tylko kora, ale także liście i gałązki drzewa.
Uchodzącemu kiedyś za jedno z najważniejszych drzew i nazywanemu królem drzew, dębowi przypisywano i dostrzegano w nim wiele magicznych właściwości.
Według wierzeń ludowych nawet na początku XX wieku te drzewa stosowane były nie tylko do leczenia wielu chorób, uważano, że majestatyczne drzewa zapewniają szczęście i chronią nawet przed śmiercią. Ponadto starodawne plemiona były przekonane, że w pniach dębów mieszkają duchy lasu i pomniejsze leśne bóstwa.
Długowieczna roślina kojarzona była z kultem nordyckiego boga Thora, boga piorunów, ponieważ zauważono, że pioruny uderzają w nią częściej niż w inne drzewa, ale nie robią większych zniszczeń. Dlatego przez wieki zawieszano w oknach żołędzie, które miały chronić domy przed wyładowaniami piorunów. W pobliżu dębów były często odprawiane rytuały, podczas których modlono się i medytowano.
Jednakże z czasem magiczne właściwości dębu zaczęły mieszać się z tradycją chrześcijańską, chociaż Kościół zakazywał wierzenia w pogańską mitologię, ale krzyż wykonany z dębowego drewna był uważany za osłonę przed złymi mocami i klątwami. Aby zapewnić domownikom zdrowie i pomyślność należało w ostatnim dniu roku przynieść do domu gałązkę dębu.
