Część 1 artykułu 5.19 Kodeksu Cywilnego Republiki Litewskiej zakłada, że każda osoba fizyczna może zapisać w testamencie całe swoje mienie lub jego część (w tym – umeblowanie i sprzęt użytku domowego) jednej lub kilku osobom, które są lub nie są spadkobiercami zgodnie z prawem, jak również – państwu, samorządowi, osobom prawnym. Tak więc osoba swobodnie według własnej woli może zadecydować o tym, komu po śmierci chce zostawić swoje mienie. W ustawie przewidziano jednak przypadki, w których testament nie obowiązuje:

1) został zawarty przez osobę ubezwłasnowolnioną w tej sferze;

2) został zawarty przez osobę częściowo ubezwłasnowolnioną w tej sferze;

3) jego treść jest niezgodna z prawem lub niezrozumiała.

Oprócz tego, testament może zostać uznany za nieważny również w oparciu o inne podstawy uznawania transakcji za nieważne. Na przykład, testament może zostać uznany za nieważny jako sprzeczny z porządkiem publicznym lub z zasadami moralnymi, sporządzony przez osobę, która nie była w stanie zrozumieć znaczenia swoich czynów lub sporządzony w celu oszustwa, w obliczu przemocy, nacisku ekonomicznego, realnego zagrożenia.

Część 1 artykułu 5.17 Kodeksu Cywilnego zakłada, że pozew ws. uznania za nieważny testamentu lub poszczególnych jego części mogą złożyć wyłącznie inni spadkobiercy według prawa lub według testamentu, którzy by odziedziczyli, gdyby testament lub poszczególne jego części zostały uznane za nieważne. Należy podkreślić, że dzieci spadkodawcy są spadkobiercami pierwszej kolejności, dlatego, gdyby testament został uznany za nieważny, odziedziczyłyby w pierwszej kolejności i tylko w przypadku braku spadkobierców pierwszej kolejności, odziedziczyliby inny spadkobiercy według prawa. W tym przypadku jednak należałoby ocenić, z jakiego powodu syn spadkodawcy chce podważyć testament, ponieważ wyłącznie fakt, że spadek został pozostawiony sąsiadce, a nie synowi, nie jest wystarczającą podstawą do uznania testamentu za nieważny. Oprócz tego, należy podkreślić, że ustawa przewiduje dla niektórych osób prawo dziedziczenia, mimo iż spadkodawca nie zostawił im w testamencie mienia lub zostawił mniej niż wynosi obowiązująca część spadku. Należy podkreślić, że dzieci (dzieci przybrane) spadkodawcy, małżonek, rodzice (rodzice przybrani), którzy w dniu śmierci spadkodawcy potrzebują utrzymania, dziedziczą niezależnie od treści testamentu połowę tej części, która przypadłaby każdemu z nich w przypadku dziedziczenia zgodnie z prawem (część obowiązująca), jeżeli w testamencie nie przyznano więcej.

Potrzeba utrzymania jest domniemywana dla małżonka wychowującego wspólne nieletnie dziecko swoje i byłego małżonka, dla nieletnich dzieci, jak również – dla osób niezdolnych do pracy ze względu na wiek lub stan zdrowia. Tak więc syn jako spadkobierca według prawa, który by dziedziczył, gdyby testament lub poszczególne jego części zostały uznane za nieważne, może podważyć testament w sądzie, jeżeli w ustawie są przewidziane przypadki, w których testament jest nieważny bądź synowi w dniu śmierci spadkodawcy potrzebne było utrzymanie.

"Tygodnik Wileńszczyzny"