Światowy Dzień Jaskry – od 2008 roku obchodzony także na Litwie – to wspólna inicjatywa Światowego Towarzystwa Jaskrowego oraz Światowego Stowarzyszenia Chorych na Jaskrę, której celem jest zachęcenie do podjęcia działań zapobiegających utracie wzroku.

Przyczyna – podwyższone ciśnienie oczne

Jaskra (glaukoma) – schorzenie nerwu wzrokowego, nieleczone doprowadza do stopniowego jego zaniku i całkowitej utraty wzroku. Najczęstszą przyczyną tej choroby, rozwijającej się dosyć szybko i bezobjawowo, jest podwyższone ciśnienie wewnątrz gałki ocznej. Zarówno jaskra pierwotna, jak też wtórna, będąca skutkiem ubocznym urazów czy zażywania leków przy ciężkich schorzeniach, jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną.

Choroba ta może być wywołana przez nadciśnienie, niskie ciśnienie tętnicze, krótkowzroczność lub cukrzycę.

– Jaskra, to obumieranie komórek nerwowych z powodu zaburzenia krążenia krwi. Należy pamiętać, że wpływa na to także zakłócenie reżimu pracy i odpoczynku, zmęczenie, stresy. Objawy tej choroby bardzo trudno jest zauważyć, gdyż pacjent nie czuje bólu, zaś utrata wzroku następuje powoli, niekiedy w ogóle niezauważalnie. Ponieważ jaskra zazwyczaj atakuje jedno oko, pogorszone widzenie chorym okiem kompensuje zdrowe oko. Z tego właśnie powodu chory na początku nie zawsze uświadamia sobie, iż dotknęła go choroba. Raz zdiagnozowana jaskra – to pieczęć na całe życie – tłumaczy Audronė Vaitiekūnienė, lekarz oftalmolog z Centralnej Przychodni Rejonu Wileńskiego.

Według Vaitiekūnienė, wyraźne objawy choroby pojawiają się dopiero wtedy, gdy jaskra jest już w stadium progresującym. Zdarza się nawet i tak, że osoba zgłasza się do lekarza dopiero wtedy, gdy widzi już tylko na jedno oko.

„Wytropić" i leczyć chorobę

Szacuje się, że na Litwie tą chorobą jest dotkniętych ponad 30 tys. osób. Prognozuje się, że z uwagi na starzenie się społeczeństwa liczba chorych będzie wzrastała. Na całym świecie liczba chorych może wzrosnąć nawet do 80 mln.

Wielu pacjentów powoli traci wzrok, nie zdając sobie sprawy, iż ma jaskrę. Dlatego ważne jest, aby podstępne schorzenie w porę zdiagnozować. Wczesne wykrycie jaskry nie pomoże w całkowitym pozbyciu się choroby, jednakże pozwoli na to, aby powstrzymać jej progresowanie. Chociaż „wytropić" jaskrę we wczesnym stadium jej rozwoju jest bardzo trudno, regularne badania i obserwacja pomagają uchronić się przed utratą wzroku i zmniejszeniem kosztów leczenia.

Najbardziej znane sposoby leczenia jaskry – to leczenie farmakologiczne, laserowe i chirurgiczne. Wybór metody leczenia zależy od: zaawansowania choroby, poziomu ciśnienia wewnątrzgałkowego i przewidywanej długości życia pacjenta. Ważne jest także tempo progresji, które można ustalić wyłącznie na podstawie długofalowych badań. Jednakże, zdaniem Audronė Vaitiekūnienė, ani zabiegi laserowe, ani chirurgiczne nie są w stanie przywrócić normalnego wzroku.

– Jaskrę przede wszystkim leczy się kroplami. Jaskra jest chorobą wymagającą codziennej dawki leku. Ważne, aby lek był zażywany regularnie i bez przerwy. Zdarza się, że pacjent po stwierdzeniu choroby przychodzi dopiero po kilku miesiącach i wtedy, niestety widzimy zmiany na gorsze. Należy być świadomym tego, że w ogóle nieleczona jaskra nieuchronnie prowadzi do całkowitej ślepoty – wyjaśnia okulistka. Na Litwie leki wyznaczane pacjentom chorym na jaskrę są refundowane.

Czynniki ryzyka i badania

Zdaniem okulistki, jaskra najczęściej jest zdiagnozowana przypadkowo, gdy pacjent przychodzi do lekarza w ramach, np., profilaktycznej kontroli zdrowia.

– Zalecamy naszym pacjentom, zwłaszcza w wieku powyżej 40 lat, aby koniecznie przynajmniej raz do roku poddali się badaniom ciśnienia ocznego. Jednym z czynników ryzyka tej choroby jest rodzinna predyspozycja. Jeżeli w bliskiej rodzinie, a nawet wśród dalszych krewnych ktoś miał jaskrę, to znak, że należy się zatroszczyć o swoje zdrowie i przyjść na badanie oczu. W przypadku wystąpienia tej choroby w rodzinie, radzimy nawet młodszym osobom w wieku 30-35 lat raz na dwa lata regularnie dokonywać pomiaru ciśnienia ocznego – przestrzega lekarz oftalmolog, dodając, że gabinety okulistyczne przychodni są wyposażone w sprzęt, niezbędny do zdiagnozowania jaskry. Badanie nie jest bolesne i polega głównie na ocenie dna oka i nerwu wzrokowego. Jeśli wyniki badania odbiegają od normy, pacjent może być skierowany na bardziej dokładne badania specjalistyczne.

Irena Mikulewicz

"Tygodnik Wileńszczyzny"