Projekt służący upamiętnieniu blisko 100-letnich tradycji Eskadry Kościuszkowskiej, która powstała u zarania lotnictwa wojskowego Rzeczypospolitej prowadzi Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego wraz z 23 Bazą Lotnictwa Taktycznego z Mińska Mazowieckiego
7 Eskadra Myśliwska im. Tadeusza Kościuszki wywodzi się z III Eskadry Lotniczej sformowanej 7 listopada 1918 roku samorzutnie przez jej pilotów na lotnisku Rakowice pod Krakowem. Jej pierwszym dowódcą został kpt. Karol Stelmach. Nazwę "kościuszkowska" nadali 7 eskadrze piloci amerykańscy, którzy przybyli ochotniczo walczyć w szeregach polskiego wojska. Jednak idea utworzenia eskadry "kościuszkowskiej" narodziła się już w 1914 roku w Paryżu. Zainicjował ją wspaniały pilot. kpt. Marian Cooper. Organizując eskadrę "kościuszkowską" kpt. Cooper chciał spłacić dług wdzięczności narodu amerykańskiego wobec Polski za udział Polaków w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Wraz z kpt. Cooperem przybył do Polski płk pil. Cedrik E. Fauntleroy oraz kilku Amerykanów.
Godłem eskadry była czapka krakowska i dwie skrzyżowane kosy na tle na tle biało - czerwonych pasów oraz wpisanych przy obwodzie koła 13 niebieskich gwiazdek symbolizujących trzynaście zjednoczonych stanów. Odtąd godło 7 Eskadry symbolizowało najwaleczniejsze jednostki, jakie istniały w Polskich Siłach Powietrznych.
W bazie PKW „ORLIK" w Szawlach można zobaczyć 4 samoloty z podobiznami bohaterów:
* gen. pil. Merian Caldwell Cooper (1893 -1973) - Amerykanin, współtwórca i drugi dowódca 7. Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki, której tradycję w czasie II wojny światowej kontynuował Dywizjon 303. Kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari, ppłk Wojska Polskiego i Generał Brygady Armii Stanów Zjednoczonych.
Ostatni rozdział swoich wspomnień Cooper kończy słowami: "Dobrze było walczyć za Polskę!"
Lotnictwo było jego wielką pasją, ale niejedyną, a nawet nie tą, która rozsławiła jego nazwisko. Drugą był film. Wyprodukował ponad sześćdziesiąt hollywoodzkich hitów, w tym słynnego „King Konga". Laureat „Oscara" za twórczy wkład do sztuki filmowej (1952).
* kpt. pil. Bolesław Gładych (1918 -2011) - polski as myśliwski, pilot o wyjątkowo ciekawym życiorysie. W czasie wojny, walczył w obronie Francji, po jej upadku przedostał się do Wielkiej Brytanii gdzie latał w dywizjonach 303 oraz 302. W 1944, jako jeden z nielicznych Polaków, trafił do Amerykańskich Sił Powietrznych (USAAF). W czasie wojny zestrzelił 17 samolotów wroga.
Kpt. Gładych miał zwyczaj "ozdabiać" swój samolot emblematem pingwinka, nazwanego "Pengie". Takie przezwisko, nosiła jego dziewczyna Elizabeth, Kanadyjka z Women's Auxiliary Air Force (Żeńska Służba Pomocnicza). Po wojnie, Gładych ożenił się z "Pengie" i osiedlił się na stałe w USA. Po zdobyciu obywatelstwa amerykańskiego, Bolesław Gładych rozpoczął karierę naukową. Zrobił doktorat z Psychologii i zaczął pracować jako psychoterapeuta.
*por. pil. Mirosław Ferić (1915- 1942) – przydzielony do 303 Dywizjonu Myśliwskiego w 1940 r., zestrzelił dziewięć niemieckich samolotów samodzielnie i jeden zespołowo. Rozpoczęty przez niego pamiętnik z działań wojennych z czasem stał się nieoficjalną kroniką Dywizjonu 303 i jest dziś bezcennym źródłem historycznym. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych i brytyjskim DFC.
*por. pil. Ludwik Witold Paszkiewicz (1907-1940) – por. Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie. W czasie II wojny światowej prowadził klucz "zielony" (3 samoloty) eskadry B, liczącej łącznie sześć samolotów, wchodzących w skład Dywizjonu 303. 30 sierpnia 1940 roku w czasie lotu ćwiczebnego zestrzelił swój pierwszy niemiecki samolot. Na liście Bajana zajmuje 29. pozycję z wynikiem 6 zestrzeleń pewnych. Zginął 27 września 1940 roku. W czasie ataku na formację nieprzyjacielskich bombowców eskadra prowadzona przez Paszkiewicza została zaatakowana przez dużą grupę Bf 109.
Na statecznikach są również postacie:
płk. pil. Witold Łokuciewski (1917 -1990) – uczestnik wojny obronnej w 1939 roku, walk we Francji w 1940 r., as myśliwski, ostatni dowódca Dywizjonu 303. Pułkownik był jednym z niewielu pilotów Polskich Sił Powietrznych przeszkolonych po wojnie na samoloty odrzutowe, szefem pilotów Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych, attache wojskowym w Ambasadzie PRL w Londynie. Jego frapującą biografię pt. "TOLO - muszkieter z Dywizjonu 303" autorstwa Bożeny Gostkowskiej można znaleźć na półkach księgarskich od 2007 r., a wspomnienia pilota wkrótce ukażą się w serii „Zapomniani Bohaterowie", wydawanej przez Fundację Historyczną Lotnictwa Polskiego.
mjr. pil. Bolesław Drobiński (1918- 1995 ) – as myśliwski, dowódca 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki, adiutant Ministra Obrony Rządu RP w 1944 r.
kpt. pil. Wojciech Januszewicz (1911- 1940) – ostatni dowódca 111 Eskadry Myśliwskiej od 2 września 1939 r., bohater walki z czterema Messerschmittami 110 nad Zielonką. Kapitan zginął w Bitwie o Anglię. Wspomnienia o pilocie można przeczytać w biografii pt. "Parę minut życia" autorstwa Marka Rogusza.
mjr. pil. Cedric Erald Fauntleroy (1890 - 1973) – Amerykanin, współtwórca i pierwszy dowódca Eskadry Kościuszkowskiej, płk Wojska Polskiego. Za swoje zasługi dla Polski został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.
Po powrocie do USA współpracował na rzecz Polski z Ignacym Paderewskim i środowiskami polonijnymi. Należał między innymi do założycieli Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku.
płk. pil. Wojciech Kołaczkowski (1908 -2001) – dowódca Dywizjonu 303, dowodził również 1 i 2 Skrzydłami Lotnictwa Myśliwskiego PSP na Zachodzie. Odbył 249 lotów bojowych. Po demobilizacji w 1946 roku i emigracji do USA był przedstawicielem handlowym i kierowcą fabrycznym w kilku dużych firmach motoryzacyjnych. Aktywnie działał w środowiskach polonijnych.
mjr. pil. Eugeniusz Horbaczewski ps. Dziubek (1917 - 1944) – służył w polskich dywizjonach 302, 303, 315 (dowódca) oraz w Polskim Zespole Myśliwskim („Cyrk Skalskiego"). Walczył w Anglii, Afryce, Francji, Malcie i we Włoszech. Był jednym z trzech Polaków dowodzących brytyjskim dywizjonem (major RAF). As myśliwski II wojny światowej. Trzeci na liście zestrzeleń Polskich Sił Powietrznych.
W ostatniej walce zestrzelił 3 niemieckie myśliwce w jednym locie.
na podstawie fhlp.org; 23blt.wp.mil.pl; polishairforce.pl; muzeumlotnictwa.pl;
