Pierwszy transport z terenów Litwy na Wschód ruszył 14 czerwca 1941 roku z miejscowości Nowa Wilejka, dlatego święto obchodzone jest właśnie w tym dniu. W pierwszym dniu w bydlęcych wagonach w głąb ZSRR wywieziono ponad 30 tys. osób.
Jak szacują historycy, w latach 1940-1953 z Litwy na Sybir zesłano około 130 tys. osób.
W czasie okupacji sowieckiej Litwa straciła około 800 tys. mieszkańców. Około 300 tys. ludzi doświadczyło okrucieństw reżimu komunistycznego – trafiło do więzień, łagrów, zostało zesłanych na Sybir. Ponad 440 tys. osób wyjechało z Litwy, uciekając przed reżimem komunistycznym.
W latach 1940-1958 ofiarą sowieckiego ludobójstwa lub terroru był co trzeci mieszkaniec Litwy.
Dzień Żałoby i Nadziei po raz pierwszy na Litwie obchodzono w 1989 roku.
Dziś o godz. 10.00 w Sejmie rozpoczną się obchody z okazji Dnia Żałoby i Nadziei oraz Dnia Okupacji i Ludobójstwa, przypadającego 15 czerwca.
O godz. 11.59 wszyscy chętni w całym kraju zapraszani są do uczczenia ofiar zesłań minutą ciszy.
W południe na placu Niepodległości przed gmachem Sejmu odbędzie się ceremonia podniesienia flagi narodowej.
O godz. 12.15 z placu Niepodległości wyruszy uroczysty przemarsza na ul. Aukų, gdzie przy pomniku więźniów politycznych i zesłańców przy ul. Aukų (obok placu Łukiskiego) zostaną upamiętnione ofiary okupacji, ludobójstwa i represji sowieckich.
O godz. 13.00 odbędzie się akcja pamięci historycznej „Powiedz, usłysz, zachowaj” obok Muzeum Okupacji i Walk o Wolność w Wilnie. Odczytane zostaną nazwiska deportowanych i więźniów politycznych.
O godz. 17.30 w katedrze wileńskiej zostanie odprawiona Msza św.
Po raz pierwszy w historii Parlament Europejski oficjalnie upamiętni w środę w Strasburgu masowe deportacje z Europy Środkowej i Wschodniej, przeprowadzone przez Sowietów. Oficjalną uroczystość rozpocznie przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola, imiona i nazwiska deportowanych z Litwy, Łotwy, Estonii, Ukrainy i innych krajów odczytają zarówno osoby oficjalne, jak i wszyscy chętni.
