W programie spotkania znalazł się seans filmowy oraz dyskusja. Goście mogli obejrzeć „Czarny sufit”, przygotowany przez Instytut Pamięci Narodowej film fabularny, poświęcony niezwykłej postaci – Józefowi Mackiewiczowi w 120. rocznicę urodzin pisarza oraz w ramach obchodów Roku Józefa Mackiewicza w Polsce. Józef Mackiewicz był jednym z pierwszych Polaków, którzy widzieli zwłoki polskich oficerów w Katyniu. W 1952 roku zeznawał przed specjalną komisją Kongresu USA badającą zbrodnię katyńską. Był także świadkiem ludobójstwa w podwileńskich Ponarach.
W słowie poprzedzającym projekcję filmu prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki podkreślił, że Józef Mackiewicz doskonale rozpoznał istotę komunizmu.
– Był od początku przekonany, że każdy rodzaj współpracy czy pobłażania sowieckiemu komunizmowi prowadzi świat na skraj kolejnej przepaści. Dziś, z perspektywy XXI wieku jesteśmy świadkami tego, jak rosyjskie czołgi, często pod czerwoną gwiazdą, pod sierpem i młotem, z propagandą niemal z czasów sowieckich, z lat 20. i 30., nadal niszczą wolny świat, zagrażają wolnemu światu. Mackiewicz to wiedział – powiedział prezes IPN.
Józef Mackiewicz opublikował setki artykułów wspomnieniowych i komentarzy politycznych. Nie uznawał PRL jako legalnej formy państwowości polskiej. Jego książki ukazywały się jedynie nakładem wydawnictw emigracyjnych lub w drugim obiegu. Film „Czarny sufit” jest zapisem fikcyjnej rozmowy Mackiewicza z jego wieloletnim korespondencyjnym przyjacielem, Jerzym Giedroyciem, na temat ówczesnej sytuacji międzynarodowej oraz istoty systemu komunistycznego.
Po seansie widzowie zostali zaproszeni na dyskusję na temat filmu, a także na promocję i dyskusję wokół książki Moniki Tomkiewicz „Zbrodnia ponarska 1941–1944”. W rozmowie wzięli udział: dr hab. Monika Tomkiewicz (Biuro Badań Historycznych IPN), dr hab. Jarosław Wołkonowski prof. UwB (Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku) i Adam Hlebowicz (dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN), a poprowadziła ją Natalia Krzywicka (IPN w Białymstoku).
Na spotkaniu byli obecni m.in. konsul RP na Litwie Irmina Szmalec, dyrektor Domu Kultury Polskiej Artur Ludkowski, przedstawiciele władz samorządowych na czele z merem Zdzisławem Palewiczem, instytucji państwowych: Centrum Badań Ludobójstwa i Ruchu Oporu mieszkańców Litwy, Związku Polaków na Litwie, przedstawiciele placówek oświatowych, stowarzyszeń, tłumacze, dziennikarze, historycy, archeolodzy oraz młodzież.
A już 25 stycznia w Wilnie odbędzie się kolejne spotkanie w ramach cyklu „Przystanek Historia IPN”. O godz. 18.00 w klasztorze franciszkańskim w Wilnie (ul. Trocka 9) zostanie zaprezentowana książka „Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991”, tom 2. W spotkaniu weźmie udział Adam Hlebowicz – redaktor słownika, dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN oraz autorzy biogramów.
26 stycznia o 12.00 „Przystanek Historia Litwa” po raz pierwszy odbędzie się w Solecznickach, w Centrum Kultury Samorządu Rejonu Solecznickiego. W czasie spotkania odbędzie się prezentacja serii wydawniczej: „Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991”, pod red. Adama Hlebowicza. W Solecznikach zaprezentowany zostanie również film dokumentalny poświęcony bohaterowi I. tomu „Słownika”, dr. Jerzemu Ordzie pt. „Jerzy Orda. Anarchista w duchu św. Augustyna”.
Na podst. IPN, inf. wł.
