1. Co to jest stan wyjątkowy i dlaczego jest wprowadzany?
Stan wyjątkowy został wprowadzony po raz pierwszy w historii Litwy. Środek ten jest konieczny w celu opanowania kryzysu nielegalnej migracji, spowodowanego wydarzeniami na pograniczu polsko-białoruskim, gdyż takie zagrożenie jest realne również na pograniczu litewskim. Ponadto, widoczne powiązania ze wzniecaniem niepokojów w miejscach zakwaterowania migrantów i na terenie przygranicznym stanowi zagrożenie dla spokoju społecznego. Celem wprowadzenia stanu wyjątkowego jest zapobieżenie możliwym zagrożeniom, wynikającym z napływu migrantów.
2. Jak długo potrwa stan wyjątkowy?
Stan wyjątkowy potrwa miesiąc, tj. do 9 grudnia 2021 r. godz. 00.00.
3. Ile kilometrów obejmuje pas przygraniczny?
Zgodnie z Ustawą o granicy państwowej i jej ochronie pas przygraniczny – to terytorium o szerokości do 5 km.
4. Gdzie jest wprowadzany stan wyjątkowy?
Zgodnie z Ustawą o granicy państwowej i jej ochronie pas przygraniczny – to terytorium o szerokości do 5 km od zewnętrznej granicy Litwy i dodatkowe terytorium o szerokości 5 km w głąb kraju.
W odległości 5 km od granicy litewsko-białoruskiej (tj. w pasie przygranicznym) można będzie przebywać wyłącznie za okazaniem zezwoleń, wydanych przez Służbę Ochrony Granicy Państwowej przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Republiki Litewskiej. Osoby, zamieszkałe w pasie przygranicznym i posiadające tam nieruchomość, nie będą musiały mieć zezwolenia, jednak należy mieć przy sobie dokument tożsamości oraz zaświadczenie o zameldowaniu lub dokumenty własności na nieruchomość. Osoby zamieszkałe w strefie stanu wyjątkowego nie muszą mieć zezwoleń, jednak funkcjonariusze będą mogli dokonywać kontroli.
5. Które samorządy obejmie stan wyjątkowy?
Stan wyjątkowy jest wprowadzany w pasie przygranicznym i na terytorium o szerokości 5 km, graniczącym z pasem przygranicznym, nie obejmie całych samorządów. Samorządy przygraniczne – to Soleczniki, Druskieniki, Ignalina, Łoździeje, Święciany, Orany, rejon wileński. Jak również stan wyjątkowy obejmie miejsca zamieszkania migrantów w Miednikach, Kibartach, Wilnie, Podbrodziu, Rukli i terytorium w promieniu 200 m wokół budynków.
6. Jakie główne nowe zobowiązania lub ograniczenia pojawią się dla mieszkańców, których domy są w odległości 200 m od centrów dla migrantów?
Mieszkańcy nie poczują większych niedogodności, jednak ograniczona jest wolność zgromadzeń na tym terytorium, przewidziano też zakaz zmiany stałego miejsca zamieszkania w okresie stanu wyjątkowego, deklarując je na terytorium objętym stanem wyjątkowym.
7. Czy można będzie trafić do strefy objętej stanem wyjątkowym?
Trafić do pasa przygranicznego można będzie wyłącznie za zezwoleniami wydanymi przez Służbę Ochrony Granicy Państwowej. Osoby zamieszkałe w tym pasie i posiadające nieruchomość nie potrzebują zezwoleń, jednak konieczne jest posiadanie dokumentu tożsamości i zaświadczenia o zameldowaniu lub dokumenty własności na nieruchomość. Przebywanie w strefie objętej stanem wyjątkowym – na terytorium o szerokości 5 km od pasa przygranicznego w głąb kraju – nie jest ograniczane, jednak możliwe są tu kontrole w celu ustalenia przemycania nielegalnych migrantów. W kwestii dostania się do obiektów mieszkalnych na terytorium, objętym stanem wyjątkowym, zastosowanie mają zasady regulujące ich działalność.
8. Czy lokalni mieszkańcy będą musieli posiadać zezwolenia na przedostanie się lub poruszanie po terytorium, objętym stanem wyjątkowym?
Nie, mieszkańcy nie potrzebują zezwoleń, jednak należy mieć przy sobie dokument tożsamości i zaświadczenie o zameldowaniu lub dokument własności na nieruchomość.
9. Jak można uzyskać zezwolenie na wstęp na terytorium, na którym wprowadzono stan wyjątkowy?
Zezwolenie potrzebne jest wyłącznie na odległość 5 km od granicy litewsko-białoruskiej, na to terytorium bez ograniczeń będą mogli trafić wyłącznie osoby zamieszkałe tam i posiadające nieruchomość. Pozostałe osoby mogą trafić na to terytorium wyłącznie po uzyskaniu zezwoleń Służby Ochrony Granicy Państwowej. W kwestii dostania się do obiektów mieszkalnych na terytorium, objętym stanem wyjątkowym, zastosowanie mają zasady regulujące ich działalność.
10. Jakie powody pozwoliłyby osobom wnioskować o zezwolenie Służby Ochrony Granicy Państwowej o wejście na terytorium, na którym wprowadzono stan wyjątkowy?
Osoby, które nie są mieszkańcami pasa przygranicznego, objętego stanem wyjątkowym i nie mają tam nieruchomości, mogą trafić na to terytorium tylko mając poważny powód. Każdy przypadek będzie oceniany indywidualnie.
11. Czy można będzie odwiedzać krewnych, zamieszkałych w pasie przygranicznym?
Należy podkreślić, że chociaż sytuacja na granicy znajduje się po kontrolą, jednak stwarza zagrożenia, należy również zapewnić niezakłóconą pracę funkcjonariuszy chroniących granicę, dlatego zaleca się powstrzymać przed nieobowiązkowymi podróżami.
12. Co mają robić osoby opiekujące się osobami starszymi, które mieszkają w obszarze przygranicznym, ale nie są z nimi spokrewnione?
Osoba, która jest w stanie udowodnić w inny sposób, że jest opiekunem mieszkańca danego obszaru przygranicznego (np. okazać pismo ze starostwa o fakcie sprawowania opieki) oraz posiada dokument tożsamości, ma prawo wjazdu na obszar przygraniczny bez specjalnego pozwolenie.
13. Czy starostwo może deklarować miejsce zamieszkania dziecka w miejscu zamieszkania rodziców, jeżeli miejsce to znajduje się na terytorium, objętym stanem wyjątkowym i zakazanym do zadeklarowania?
Tak, jest to możliwe, ponieważ zabroniona jest zmiana miejsca stałego zamieszkania poprzez zadeklarowanie go na terytorium, na którym ogłoszono stan wyjątkowy. W momencie narodzin dziecko nie zmienia miejsca zamieszkania, dlatego nie jest objęte zakazem.
14. Co mają robić osoby, które faktycznie mieszkają w obszarze przygranicznym, ale nie posiadają tam nieruchomości i nie zadeklarowały miejsca zamieszkania?
Osoby, które są w stanie udowodnić w inny sposób, że są mieszkańcami danego obszaru przygranicznego (np. poprzez przedstawienie ważnej umowy najmu, pisma ze starostwa o faktycznym miejscu zamieszkania lub innych dokumentów potwierdzających fakt stałego zamieszkania na danym obszarze) i mają przy sobie dokument potwierdzający tożsamość, mają prawo wjechać na terytorium przygraniczne bez specjalnego zezwolenia.
Osoby nieposiadające dokumentów potwierdzających faktyczne zamieszkiwanie na danym terytorium, muszą zwrócić się do Państwowej Służby Ochrony Granic o zezwolenie na wjazd na dany obszar.
15. Czy istnieje możliwość zmiany deklaracji miejsca zamieszkania na portalu elektronicznych usług publicznych (lit. elektroniniai valdžios vartai)?
Centrum Rejestrów informuje, że klienci próbujący zadeklarować za pośrednictwem RC savitarna swoje miejsce zamieszkania w obszarze objętym stanem wyjątkowym, nie będą mogli tego zrobić. Przy próbie deklarowania zostaną powiadomieni specjalnym powiadomieniem.
16. Czy cudzoziemcy legalnie przebywający na Litwie będą mogli wjechać na terytorium stanu wyjątkowego?
Ani ustawa o stanie wyjątkowym, ani uchwała Sejmu nie wprowadzają rozróżnienia między obywatelami Litwy a cudzoziemcami legalnie przebywającymi na Litwie – ich prawa (i ograniczenia tych praw) są takie same jak obywateli.
17. Czy organizacje pozarządowe będą mogły odwiedzać terytorium, na którym wprowadzono stan wyjątkowy?
Jeżeli przedstawiciele organizacji pozarządowych zechcą trafić do pasa przygranicznego, będą musieli uzyskać zezwolenie Służby Ochrony Granicy Państwowej. W odniesieniu do innych terytoriów nie obowiązują zezwolenia. W kwestii trafienia do obiektów, w których są zakwaterowani obcokrajowcy, gdzie ogłoszono stan wyjątkowy, zastosowanie mają zasady regulujące funkcjonowanie tych obiektów.
18. Czy można organizować prywatne uroczystości rodzinne, imprezy w strefie stanu wyjątkowego?
Uroczystości prywatne lub rodzinne w strefie przygranicznej nie są zabronione, ale bez zezwolenia Państwowej Służby Ochrony Granicznej mogą w nich uczestniczyć tylko osoby posiadające nieruchomości w strefie przygranicznej, mające zadeklarowane tu miejsce zamieszkania, bliscy krewni. Inne osoby chcące przybyć na rodzinne święto muszą zwrócić się do Państwowej Służby Ochrony Granicznej o wydanie indywidualnego zezwolenia.
19. Czy można będzie pojechać do sanatorium w Druskienikach?
Tak, można będzie. Zezwolenie na przemieszczanie się wymagane jest tylko na obszarze 5 km od granicy litewsko-białoruskiej.
20. Czy mieszkańcy Druskienik lub goście miasta będą musieli mieć zezwolenia?
Druskieniki są w strefie stanu wyjątkowego, nie jest to jednak pas przygraniczny, więc ani mieszkańcy, ani goście nie będą potrzebować zezwoleń. Jednak funkcjonariusze będą mogli przeprowadzić kontrolę, aby ustalić, czy nie są przemycani migranci.
21. Czy nie będzie ograniczeń w ruchu towarowym?
Ruch towarowy nie będzie ograniczany.
22. Czy można będzie udać się na działkę w pasie przygranicznym?
Można, jeśli się posiada dokumenty własności i jest się jej właścicielem lub jeśli uzyskano zezwolenie Służby Ochrony Granicy Państwowej. Należy jednak zaznaczyć, że chociaż zaistniała na granicy sytuacja jest pod kontrolą, jednak pojawia się zagrożenie dla bezpieczeństwa, jak również należy zapewnić niezakłóconą pracę funkcjonariuszy podczas ochrony granicy, dlatego też zalecane jest powstrzymanie się przed nieobowiązkowymi wyjazdami.
23. Jakich dokumentów potrzebuje osoba, która chce udowodnić, że mieszka na terytorium, na którym wprowadzono stan wyjątkowy?
Zaleca się posiadanie dokumentu tożsamości i zaświadczenie o zameldowaniu lub dokumentu własności na nieruchomość.
Uwaga: obowiązuje zakaz fikcyjnego deklarowania miejsca zamieszkania.
24. Czy na terytorium, na którym wprowadzono stan wyjątkowy, może być ograniczona łączność telefoniczna lub internetowa?
Takie ograniczenie może mieć zastosowanie wyłącznie do nielegalnych migrantów w miejscach zakwaterowania, mając na celu realizację art. 2 ust. 1 postanowienia Sejmu „W kwestii wprowadzenia stanu wyjątkowego”.
25. Czy można organizować imprezy publiczne, kulturalne, prywatne, zgromadzenia na terytorium, objętym stanem wyjątkowym?
W postanowieniu Sejmu „W kwestii wprowadzenia stanu wyjątkowego” przewidziano zakaz zgromadzeń na terytorium, na którym wprowadzono stan wyjątkowy. W tym kontekście zgromadzenie jest rozumiane z uwzględnieniem pojęcia, zawartego w Ustawie o zgromadzeniach, że jest to pokojowe zgromadzenie osób, którego celem jest swobodny wyraz poglądów i opinii publicznej w społeczeństwie i państwie. Biorąc to pod uwagę zakazuje się wyłącznie zgromadzeń, objętych zakresem zakazów, ustalonych w Ustawie o zgromadzeniach, inne imprezy nie są zakazane.
26. Czy można będzie trafić do lekarza/notariusza i in.?
W zależności od terytorium, na które chce się trafić, stosowane są różne wymagania. Jeśli się chce trafić na pas przygraniczny, zezwolenie Służby Ochrony Granicy Państwowej jest wymagane, w innym miejscu nie jest wymagane. Przy wydawaniu zezwoleń o każdym przypadku będzie się decydować indywidualnie, konieczne będą jednak dokumenty uzasadniające dany przypadek.
27. Czy będą mogły odbywać się zaplanowane imprezy kulturalne w Solecznikach i Ejszyszkach?
Tak, zaplanowane imprezy, jeżeli nie są to zgromadzenia, będą mogły się odbywać.
28. Czy na terytorium rejonu solecznickiego (do Solecznik) będą mogły przybyć zaproszone zawczasu delegacje z Polski w celu omówienia kwestii współpracy?
Tak, delegacje będą mogły przybyć, jednak będą musiały uzyskać zezwolenia. Z uwzględnieniem zaistniałej sytuacji, zachęcamy do powstrzymania się przed nieobowiązkowymi podróżami i przeniesienia wizyt.
29. Czy obywatele Litwy mogą udawać się na Białoruś z krótkimi wizytami, na przykład odwiedzić rodziców?
Tak, obywatele Litwy, posiadający wszystkie dokumenty wymagane do przekroczenia granicy (np.: wiza, dokumenty poświadczające powód wyjazdu), będą mogli wyjechać, jednak funkcjonariusz Służby Ochrony Granicy Państwowej każdy przypadek oceni indywidualnie.
Chociaż zaistniała na granicy sytuacja jest pod kontrolą, jednak pojawia się zagrożenie dla bezpieczeństwa, jak również należy zapewnić niezakłóconą pracę funkcjonariuszy podczas ochrony granicy, dlatego też zalecane jest powstrzymanie się przed nieobowiązkowymi wyjazdami.
30. Czy będą mogły działać strzelnice?
Działalność strzelnic, polowanie i inne rodzaje działalności gospodarczej i/lub rekreacyjnej nie będą ograniczone, o ile nie zostaną zidentyfikowane inne zagrożenia. Istnieje jednak ograniczenie wjazdu w strefę przygraniczną, objętą stanem wyjątkowym. Oceniając regulację prawną należy zauważyć, że fakt, iż dana osoba jedzie m.in. na polowanie nie może być uznane za wystarczającą podstawę do wjazdu na dany teren i gdyby taka osoba (tj. niebędąca mieszkańcem danego terytorium i nie posiadająca zezwolenia, wydanego przez Państwową Służbę Ochrony Granicznej) została faktycznie wykryta na obszarze przygranicznym, byłaby odpowiedzialna za nielegalny wjazd na odpowiednie terytorium.
31. Czy możliwe jest polowanie na terenach w granicach strefy przygranicznej (5 km od granicy państwowej) oraz w strefie stanu wyjątkowego (plus 5 km). Jeśli tak, jak należy to zrobić. Czy konieczne jest uzyskanie pozwolenia? Jeśli polowanie nie jest dozwolone na tych dwóch obszarach, czy jest to możliwe na pozostałych obszarach kółka łowieckiego, które nie trafiają do wyżej wspomnianych dwóch obszarów?
Polowanie na odcinku granicznym nie jest zabronione, ale bez zezwolenia Państwowej Służby Ochrony Granicznej mogą brać w nim udział wyłącznie osoby posiadające nieruchomości i zadeklarowane miejsce zamieszkania w strefie przygranicznej, o polowaniu należy powiadomić Państwową Służbę Ochrony Graniczną. Ze względu na wysokie ryzyko funkcjonariuszy pracujących w strefie przygranicznej, apeluje się o zaniechanie polowań na odcinku przygranicznym lub całkowite zaniechanie polowań w czasie stanu wyjątkowego. Polowanie nie jest podstawą do wjazdu na teren odcinka przygranicznego i nie jest podstawą do wydania zezwolenia przez Państwową Służbą Ochrony Granicznej.
