14.1.4. Biblioteki. W 2020 roku Centralna Biblioteka Samorządu Rejonu Wileńskiego obchodziła 80-lecie działalności. Dla uczczenia tej daty zorganizowano cykl wystaw „Nasza biblioteka na zakrętach historii”. Z tejże okazji biblioteka przygotowała nagrania audio i wideo „Współczesna biblioteka to nie magazyn książek, lecz centrum twórcze najnowszych technologii” oraz „Centralnej Bibliotece Samorządu Rejonu Wileńskiego – 80”. (fot. Stopklatka z teledysku nakręconego z okazji 80-lecia Centralnej Biblioteki – poniżej).

W l. 2019-2020 Centralna Biblioteka Samorządu Rejonu Wileńskiego uczestniczyła w projekcie „Zalogowana Litwa”. Celem projektu jest świadczenie mieszkańcom pomocy w skutecznym, bezpiecznym i odpowiedzialnym korzystaniu technologii informacyjnych i internetu oraz możliwości jakie daje. W 2020 roku przeszkolono około 1500 uczestników (aż o 53 proc. więcej niż w 2019 roku).

W 2020 roku Centralna Biblioteka Samorządu Rejonu Wileńskiego zrealizowała projekt „Wirtualny tur po historii i kulturze Tatarów Wileńszczyzny”. Biblioteka świadczy nową usługę – usługę wirtualnego turu, która jest dostępna na stronie www.vrscb.vilniauskrastototoriai.lt 

Po ogłoszeniu w kraju sytuacji ekstremalnej Centralna Biblioteka Samorządu Rejonu Wileńskiego dołączyła do inicjatywy „Szkoły Robotyki” i Litewskiej Narodowej Biblioteki im. Martynasa Mažvydasa i drukowała na drukarce 3D przyłbice ochronne dla lekarzy. Dzięki finansowaniu samorządu rejonu wileńskiego w ciąggu kilku tygodni wydrukowano ponad 100 przyłbic, które przekazano pracownikom ambulatoriów w Czarnym Borze, Rudominie i Skojdziszkach.

14.1.5. Muzea. W rejonie wileńskim działalność prowadzą dwa muzea:

1. Muzeum im. Władysława Syrokomli

2. Muzeum Etnograficzne Wileńszczyzny: a) Filia w Sużanach b) Filia w Glinciszkach c) Izba Palm i Bytu w Ciechanowiszkach d) Muzeum Księdza Prałata Józefa Obrembskiego e) Centrum Rzemiosła Tradycyjnego w Dworze Houvaltów w Mejszagole f) Filia w Orzełówce – Muzeum Oświaty Wileńszczyzny.

Funkcje muzeów – gromadzenie, przechowywanie i prezentowanie zwiedzającym eksponatów, świadczących o bycie i zwyczajach mieszkańców Wileńszczyzny.

W 2020 roku Muzeum Etnograficzne Wileńszczyzny i jego filie odwiedziły 1 343 osoby, Muzeum im. Władysława Syrokomli – 2492. W porównaniu do rosnących w ostatnich latach liczb zwiedzających wskaźniki roku 2020 są znacznie skromniejsze – potoki zwiedzających spadły aż o 60 procent. Mniejsza liczba zwiedzających jest oczywistym skutkiem pandemii COVID-19 i wprowadzonej w związku z tym kwarantanny (Tabela 7. Dynamika liczby zwiedzających muzea).

Jednak stale odnawiana informacja na profilach na Facebooku oraz na stronie internetowej pozwoliła osobom zainteresowanym szybko i sprawnie zapoznać się z informacją o wystawach i nowościach muzealniczych, działalnością naukową, uczestniczyć w zajęciach edukacyjnych.

W Filii Muzeum Etnograficznego Wileńszczyzny w Orzełówce – Muzeum Oświaty Wileńszczyzny prowadzone są aktywnie prace rekonstrukcyjne i w 2021 roku planowane jest otwarcie muzeum.

W 2020 roku pracownicy Muzeum Oświaty Wileńszczyzny gromadzili eksponaty, kompletowali zbiory, przygotowywali ekspozycje. W ciągu roku zebrano 484 eksponaty i 3200 książek do biblioteki muzeum (Tabela 8. Dynamika liczby uczestników zajęć edukacyjnych organizowanych przez muzea).

14.1.6. Projekty-imprezy. W 2020 roku Muzeum Etnograficzne Wileńszczyzny obchodziło 20-lecie działalności. Obchody zbiegły się w czasie z prezentacją organizowanej w ramach projektu „Dziedzictwo, kultura i tradycje Wileńszczyzny przez pryzmat obiektywu” wystawą „Fotografia – odzwierciedleniem naszej kultury”. Ogólna wartość wspieranego przez państwo projektu – 22 500 euro (fot. Obchody 20-lecia działalności Muzeum Etnograficznego Wileńszczyzny – Fot. M. Dźwinel).

Filia Muzeum Etnograficznego Wileńszczyzny – Centrum Rzemiosła Tradycyjnego w dworze Houwaltów w Mejszagole otrzymało ze Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” wsparcie na finansowanie projektu „Jarmark rzemiosła tradycyjnego”. Jarmark odbył się we wrześniu 2020 roku. W jego trakcie certyfikowani rzemieślnicy zaprezentowali różne tradycyjne rzemiosła. Wszystkie zajęcia edukacyjne były nieodpłatne. Jarmark odbył się w parku przy dworze Houwaltów w Mejszagole.

22 sierpnia 2020 roku w Muzeum Władysława Syrokomli w Borejkowszczyźnie odbyła się prezentacja śpiewnika i płyty kompaktowej „Piosenki z Babcinego Kuferka” oraz wystawa ilustracji do śpiewnika. Była to jedna z finansowanych przez UE i samorząd rejonu wileńskiego działalności w ramach projektu „Odkryjmy na nowo korzenie regionów”. To już drugi śpiewnik, w którym uwieczniono utwory wykonywane niegdyś na Wileńszczyźnie.

W sierpniu 2019 roku w Muzeum Władysława Syrokomli odbyła się pierwsza część tej inicjatywy – rysowanie ilustracji do śpiewnika. Jej uczestnicy słuchając nagrań dawnych ludowych pieśni Wileńszczyzny mieli za zadanie przeniesienie swoich odczuć na papier. Piosenki trafiły do śpiewnika, a wybrane rysunki uczestników pleneru zostały wykorzystane do zilustrowania śpiewnika. Ilustracje znalazły się również na wystawie prac zorganizowanej podczas prezentacji śpiewnika.

W ramach realizacji międzynarodowego projektu „Odkryjmy na nowo korzenie regionów” zgodnie z priorytetem „Promocja kultury lokalnej i zachowanie dziedzictwa historycznego” Europejskiego Programu Współpracy Transgranicznej Łotwa-Litwa-Białoruś na lata 2014-2020 zaprojektowano i wykonano tradycyjny upominek rejonu wileńskiego, odzwierciedlający tradycje i zwyczaje tej ziemi (fot. W Muzeum Władysława Syrokomli zaprezentowano śpiewnik i płytę kompaktową „Piosenki z Babcinego Kuferka” oraz wystawa ilustracji śpiewnika. Fot. M. Dźwinel; fot. Palma i piernik – upominek rejonu wileńskiego).

Znana w rejonie wileńskim twórczyni ludowa palmiarka Agata Granicka 18 grudnia 2020 roku została uhonorowana nagrodą Ministerstwa Rolnictwa RL za pielęgnowanie i popularyzowanie tradycyjnego rzemiosła wicia palm. Zwyciężyła w kategorii „Twórcy ludowi produkujący wyroby nieżywnościowe”.

14.1.7. Święto Plonów. W 2020 roku z powodu niesprzyjającej sytuacji epidemicznej w związku z pandemią koronawirusa tradycyjne – mające być XXV z kolei – Święto Plonów Rejonu Wileńskiego w Pikieliszkach nie odbyło się. W ramach pielęgnowania wartości narodowych mieszkańców rejonu wileńskiego oraz w celu podziękowania wszystkim rolnikom rejonu wileńskiego za ich ogromną uczciwą pracę mimo wielu niedogodności i wyzwań zorganizowano lokalne, ale nie mniej treściwe i nastrojowe jesienne święta plonów w mniejszym gronie.

W obliczu pandemii koronawirusa tradycyjne Święto Plonów Rejonu Wileńskiego przybrało nową formę – Wielofunkcyjne Centrum Kultury w Rudominie uczciło rolników rejonu 28 października podczas zorganizowanej specjalnie uroczystości.

12 września kolorowe i wesołe Święto Plonów odbyło się w Rostynianach. Uczestnikom święta – mieszkańcom, rolnikom i gościom z całego rejonu wileńskiego – zorganizowano koncert, dzieci mogły wypróbować sił w zawodach sportowych i wygrać nagrody. Wszyscy chętni odwiedzali świąteczne zagrody i próbowali jesiennych specjałów (fot. W święcie w Rostynianach uczestniczył wicemer rejonu wileńskiego Robert Komarowski).

20 września mieszkańcy rejonu zgromadzili się na różnokolorowym Święcie Plonów, które zorganizowała gmina podbrzeska i Wielofunkcyjne Centrum Kultury w Niemenczynie. Tradycyjnie rozpoczęła je Msza św. w kościele pw. Serca Jezusowego w Podbrzeziu. Po nabożeństwie zgromadzeni spotkali się na placu przy domu parafialnym, gdzie mogli nie tylko podziwiać fantazyjnie upiększone stoiska z darami jesieni, ale również wziąć udział w przygotowanym programie rozrywkowym (fot. Święto Plonów w Podbrzeziu).

27 września Święto Darów Jesieni odbyło się w Sużanach. Na przybyłych czekało świątecznie przystrojone otoczenie, mnóstwo darów jesieni, upiększone zagrody. Uczestnicy święta mogli skosztować smakowitych potraw, a dzieci – wziąć udział w zorganizowanych przez przedstawicieli Komisariatu Policji Rejonu Wileńskiego interesujących konkursach. Wespół z lokalną społecznością w święcie uczestniczyła również minister spraw wewnętrznych Rita Tamašunienė (fot. Święto Darów Jesieni w Sużanach).

14.2. Turystyka. W celu zwrócenia uwagi mieszkańców na znaczenie wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO mieszczących się na Litwie miejsc dziedzictwa kulturowego, w tym – Południka Struvego, zwiększania ich rozpoznawalności rok 2020 został ogłoszony Rokiem Światowego Dziedzictwa UNESCO na Litwie.

Dwa punkty Południka Struvego znajdują się na terytorium rejonu wileńskiego – we wsi Mieszkańce w gminie niemenczyńskiej i we wsi Podlipki gminy niemieskiej.

W czerwcu 2020 roku w Centrum Informacji Turystycznej Rejonu Wileńskiego w ramach obchodów Roku Światowego Dziedzictwa UNESCO na Litwie podpisana została umowa ws. utrzymania i zachowania Południka Struvego. Umowa ta ma zaktywizować współpracę Ministerstwa Rolnictwa RL, Litewskiej Narodowej Komisji UNESCO, Uniwersytetu Technicznego im. Giedymina w Wilnie, samorządów rejonu wileńskiego i rejonu rakiskiego, połączyć wysiłki, wiedzę, doświadczenie i zasoby finansowe wymienionych placówek w celu zapewnienia utrzymania południka Struvego i jego popularyzacji (fot. Mer Maria Rekść z wiceministrem rolnictwa Petrasem Narkevičiusem).

W 2020 roku w ramach obchodów Roku Światowego Dziedzictwa UNESCO na Litwie oraz 15-lecia wpisania Południka Struvego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO samorząd aktywnie się włączył w kampanię popularyzującą, organizował i uczestniczył w imprezach okazjonalnych.

W ramach rozwoju infrastruktury turystycznej i zwiększania rozpoznawalności i odwiedzania obiektów dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego w 2020 roku samorząd rejonu wileńskiego wespół z partnerami – administracjami samorządu m. Wilna i samorządu rejonu trockiego zrealizował projekt „Oznakowanie rowerowych tras turystycznych (łączących samorządy m. Wilna i rejonów trockiego oraz wileńskiego)”. Projekt został zrealizowany na podstawie programu inwestycyjnego funduszy unijnych na lata 2014-2020. Ze środków projektu w rejonie wileńskim oznakowano 14 godnych zwiedzenia obiektów – urządzono 34 informacyjne znaki drogowe, 6 stojaków informacyjnych z oznakowaną trasą oraz 3 stoiska z informacją turystyczną.

„Rozwój aktywnej turystyki promujący dziedzictwo terenów przygranicznych” – jesto to projekt Interreg Lietuva-Polska realizowany wespół z gminą Korycin (Polska), który ma na celu urządzenie strefy aktywnej rekreacji zimowej (Szkoła Sportowa Samorządu Rejonu Wileńskiego nabędzie ratrak do przygotowywania tras narciarskich), organizowania szkoleń, dzielenia się dobrym doświadczeniem na temat aktywnej turystyki.

Umowa o finansowanie została podpisana w 2020 roku. Realizacja działań w ramach projektu ma się rozpocząć w I kwartale 2021 roku. Wartość przypadającej na samorząd rejonu wileńskiego części projektu – ponad 330 000 euro, wsparcie unijne – około 280 000 euro.

W 2020 roku pandemia koronawirusa wyjątkowo boleśnie dotknęła sektor turystyczny, ukazując jednocześnie jego potencjał. Możliwość odwiedzania zamkniętych w czasie pandemii obiektów, zajęcia edukacyjne i imprezy przeniesione zostały do przestrzeni wirtualnej. Podczas pandemii szczególnie często odwiedzano mieszczące się na terytorium rejonu wileńskiego pomniki przyrody i miejscowości historyczne z zachowanymi do naszych dni kurhanami i grodziskami.

(Cdn.)

Na podst. vrsa.lt