10.4. Wsparcie samorządu na remont obiektów ogólnego użytku w blokach mieszkalnych. Od 2017 r. samorząd rejonu wileńskiego udziela wsparcia w wysokości do 70 proc. na remont obiektów ogólnego użytku w blokach mieszkalnych, np. dachu, fundamentów, systemów inżynieryjnych budowli (ogrzewania, wodociągu), klatki schodowej i in. W tym okresie wsparcie finansowe otrzymali mieszkańcy 54 bloków mieszkalnych, w sumie – 294 733 euro.
W 2020 roku wypłacono największe w ciągu trzech lat wsparcie – 125 248 euro, tj. o 30 000 więcej niż przed rokiem
Mieszkańcy aż 18 bloków mieszkalnych mogli w tym roku cieszyć się z wyremontowanego dachu, klatki schodowej, systemu grzewczego czy innych obiektów ogólnego użytku.
Proces przydzielania wsparcia (patrz. poniżej).
10.5. Odpady. Zmienia się stosunek mieszkańców do segregacji odpadów: co roku coraz więcej osób chce segregować odpady, coraz więcej mieszkańców zamawia kontenery do segregacji (Tab. 10). Od początku 2017 r. w rejonie wileńskim rozdano 12 100 sztuk kompletów kontenerów do segregacji (kontenerów o pojemności 120 litrów na opakowania szklane, kontenerów o pojemności 240 litrów na odpady opakowaniowe (papier, plastik, metal) i surowce wtórne. W 2020 roku podpisano 5000 umów na nabycie kompletów kontenerów i od końca lutego 2021 roku mieszkańcom rozdawana jest pierwsza część tych kontenerów. Patrz. tab.10. Liczba rozdanych kontenerów do segregacji.
Mieszkańcy, którzy korzystają z indywidualnych kontenerów do segregacji odpadów, płacą mniejszą o 1/3 zmienną część opłaty. Poprzez segregowanie odpadów mieszkańcy przyczyniają się do czystszego środowiska i otrzymują namacalne korzyści finansowe, płacą bowiem mniejszą zmienną część opłaty. W 2020 r. właścicielom domów indywidualnych, którzy posiadają komplety kontenerów do segregowania odpadów i je segregują, samorząd przyznał ulgi na kwotę około 100 000 euro.
Samorząd rejonu wileńskiego realizuje jedną z działalności finansowanych z zatwierdzonego przez Ministerstwo Środowiska Programu Funduszy Europejskich na lata 2014-2020 – urządzenie/rekonstrukcja placyków pod kontenery i nabycie kontenerów do nich. Realizacja projektu została podzielona na 5 stref obsługi według gmin. W strefach 1 i 2 prace projektowe dobiegają końca, w strefie 3 prace projektowe są na półmetku, natomiast w 2021 r. zaplanowano nabycie usług z zakresu prac projektowych w strefach 4 i 5. Planuje się, że z kilku urządzonych placyków można będzie korzystać już pod koniec 2021 roku.
Rejon wileński jest jednym z niewielu samorządów, w których liczba mieszkańców co roku rośnie, dlatego rośnie też liczba użytkowników i ilości odpadów. Liczba odpadów przypadających na jednego mieszkańca stale rośnie. W 2020 r. zebrano około 500 ton powstałych w gospodarstwach domowych niebezpiecznych odpadów, odpadów zmieszanych natomiast – aż 35 000 ton.
W 2020 roku na ulgi za zagospodarowanie odpadów z budżetu samorządu przyznano około 500 000 euro
Od jesieni 2020 r. zmienił się tryb objazdowej zbiórki odpadów wielkogabarytowych i niebezpiecznych. Odtąd mieszkańcy rejestrują się w starostwach i według ogłaszanego zawczasu harmonogramu odpady są od nich odbierane, tak więc nie muszą sami ich dostarczać do punktów odbioru, a po prostu złożyć przy domu w uzgodnionym zawczasu z odbiorcą odpadów miejscu. Mieszkańcy są zadowoleni, a samorząd rejonu wileńskiego z kolei pozbył się niepotrzebnych wielkogabarytowych i niebezpiecznych odpadów i poprawił jakość życia mieszkańców. Zbiórka tych odpadów organizowana jest dwa razy do roku.
Do mieszkańców rejonu stale się apeluje o przyczynienie się do ochrony środowiska i korzystanie z trzech działających w rejonie wileńskim placyków na odpady wielkogabarytowe (we wsi Grykienie gminy suderwskiej, we wsi Podkrzyż gminy niemenczyńskiej i we wsi Wieluciany gminy szaternickiej).
Od 2019 r. w rejonie wileńskim realizowana jest polityka powtórnego wykorzystania przedmiotów i urządzane pomieszczenia do przechowywania przedmiotów nadających się do powtórnego użytku. Mieszkańcy mogą wymieniać się starymi i niepotrzebnymi przedmiotami i w ten sposób zmniejszać negatywny wpływ na środowisko. W lutym 2020 we wsi Grykienie urządzono kolejny przystanek dzielenia się przedmiotami „DĖK‘UI”, na którym można zostawić nadające się do użytku, ale niepotrzebne już przedmioty czy meble, które następnie będą mogli nieodpłatnie zabrać inni mieszkańcy. Obecnie w rejonie działają 3 przystanki „DĖK‘UI”: we wsiach Grykienie, Podkrzyż i Wieluciany.
W 2020 r. samorząd nabył 80 tablic informacyjnych, które umieszczane są w podwórzach domów mieszkalnych przy placach pod kontenery ogólnego użytku na odpady komunalne. Na tablicach umieszczana jest dokładna informacja o miejscach przyjmowania odpadów wielkogabarytowych oraz wymogach dotyczących zagospodarowania odpadów komunalnych. Tablice są w tych miejscach, w których najczęściej dochodzi do naruszeń zagospodarowania odpadów.
10.6. Ochrona środowiska. Usuwanie azbestu. Od 2005 r. na Litwie, podobnie jak w całej Unii Europejskiej, zabronione jest używanie azbestu oraz wyrobów zawierających azbest. Dotychczas jednak można go napotkać w starym budownictwie (pokrycia dachowe, balkony, ściany i drzwi ognioodporne, podłogi, płyty sufitowe i in.), dlatego nadal istnieje zagrożenie dla zdrowia publicznego. W trosce o zdrowie mieszkańców samorząd co roku organizuje nieodpłatny wywóz azbestu. W 2021 roku samorząd zebrał ponad 327 ton odpadów azbestowych i zainwestował w te prace 36 000 euro. W 2021 roku samorząd planuje przeznaczyć na ten cel około 90 000 euro i kontynuować objazdową zbiórkę odpadów azbestowych od mieszkańców i z budynków użyteczności publicznej, w trakcie której planuje się zebrać 500 ton odpadów zawierających azbest.
10.7. Jakość powietrza. W 2019 r. samorząd podpisał umowę ws. usług pomiaru wskaźników jakości powietrza oraz amoniaku. Celem było określenie koncentracji głównych zanieczyszczeń powietrza na terytorium rejonu wileńskiego oraz dokonanie pomiarów koncentracji specyficznych zanieczyszczeń, czyli amoniaku przy potencjalnym jego źródle – spółce „Vilniaus paukštynas” o różnych porach roku.
I etap dobiegł końca w 2019 r. Wskaźniki jesiennych pomiarów nie przekroczyły norm, koncentracja amoniaku w powietrzu nie przekroczyła określonej dla ochrony mieszkańców dobowej wartości granicznej i była 8,4 razy mniejsza.
W 2020 r. samorząd kontynuował pomiary jakości powietrza w 17 miejscach badań zimą, wiosną i latem. Przekroczenie określonych dla ochrony mieszkańców wartości granicznych zarejestrowano w przypadku 3 badanych zanieczyszczeń (benzenem, dwutlenkiem azotu i etylobenzenu) wiosną, latem i jesienią. Innych przekroczeń badanych zanieczyszczeń (za wyjątkiem etylobenzenu) nie zarejestrowano. Pomiary powietrza kosztowały samorząd 29 191 euro.
10.8. Monitoring środowiska. W 2020 r. Rada zatwierdziła Program Monitoringu Środowiska Samorządu Rejonu Wileńskiego na lata 2021-2026, którego celem jest otrzymanie szczegółowej informacji o stanie środowiska przyrodniczego terytoriów samorządu, planowanie i realizacja lokalnych działań środowiskowych oraz zapewnienie jakości środowiska przyrodniczego. Na program się składa monitoring powietrza, wód (powierzchniowych, podziemnych, kąpielisk), gleby, przyrody żywej i krajobrazu. Monitoring ma na celu w wybranych miejscach rejonu wileńskiego, w których zanieczyszczenie z różnych powodów może być większe, np. z powodu działających przedsiębiorstw produkcyjnych, sprawdzanie i monitorowanie środowiska przyrodniczego – czy jest zanieczyszczenie i jeżeli zostało wykryte, podejmowanie konkretnych rozwiązań. Czyste powietrze i środowisko mieszkaniowe, nadające się do kąpieli zbiorniki wodne, wolna od roślin inwazyjnych ziemia oraz przyjazna roślinom gleba to ważne aspekty jakościowego i czystego środowiska.
W 2021 r. planowane jest rozpoczęcie realizacji Programu Monitoringu Środowiska Samorządu Rejonu Wileńskiego na l. 2021-2026. Na realizację programu samorząd zamierza co roku przeznaczać po około 28 000 euro.
XI. ROLNICTWO
Terytorium rejonu wileńskiego zajmuje powierzchnie 212 899 hektarów, z czego użytki rolne stanowią 82 960 hektarów. Rys. 1. Terytorium rejonu wileńskiego.
W rejonie wileńskim działa 3579 gospodarstw. W 2020 roku z Rejestru Gospodarstw Rolnych Rejonu Wileńskiego wyrejestrowano 3070 gospodarstw. Stało się tak z powodu tego, że zgodnie ze znowelizowaną Ustawą o gospodarstwie rolnym rejestrowani rolnicy powinni co roku odnawiać dane o gospodarstwie rolnym. Rolnicy, którzy nie odnawiają danych, są wyrejestrowywani z Rejestru Gospodarstw Rolnych.
Srednia wieku 836 rolników – około 40 lat. Rejon wileński w okręgu wileńskim nadal pozostaje liderem pod względem liczby młodych rolników (do 40. roku życia) oraz pod względem liczby kobiet (Tabela 1).
(Cdn.)
