Takie zmiany w prawie wyborczym proponuje GKW w sprawozdaniu, w którym dokonała oceny trzech tegorocznych wyborów – samorządowych, prezydenckich i do Parlamentu Europejskiego.
GKW opowiada się za cofnięciem zakazu agitacji. Obecnie prawo wyborcze na Litwie stanowi, że agitacja wyborcza jest zakazana na 30 godzin przed wyborami i w dniu wyborów do końca głosowania, z wyjątkiem reklamy politycznej umieszczonej wcześniej.
Laura Matjošaitytė, szefowa GKW, twierdzi, że specyfika mediów społecznościowych uniemożliwia kontrolę zamieszczanej w nich reklamy politycznej.
„Media społecznościowe są wykorzystywane niezwykle aktywnie do zamieszczania reklamy politycznej, również w okresie ciszy wyborczej. Komisja nie jest w stanie skontrolować tego potoku” – propozycję uzasadnia przewodnicząca GKW.
Laura Matjošaitytė podważa również niekonsekwencję uregulowania agitacji. Podczas głosowania przedterminowego, które trwa aż 5 dni, nie obowiązują żadne ograniczenia w agitacji, zaś w przededniu wyborów i w dniu głosowania zakaz obowiązuje na wszystko.
„Podczas głosowania przedterminowego, które trwa 5 dni, agitacja wyborcza jest dopuszczalna, w dniu wyborów wszystko odbywa się tak samo, ale agitacja już jest zakazana. Stąd nasza propozycja, by ujednolicić ten tryb albo całkowicie zrezygnować z zakazu agitowania i zostawić jedynie zakaz agitacji w lokalu wyborczym i obok niego” – uważa szefowa GKW.
Zdaniem Matjošaitytė, w innych państwach kwestie te są uregulowane bardzo różnie: w niektórych państwach obowiązuje cisza wyborcza czy zakaz agitacji, w innych tego nie ma.
„Są państwa, które wprowadziły ciszę wyborczą, ale na 24 godziny przed wyborami, a nie 30, jak jest u nas. Są też takie państwa, jak np. Wielka Brytania, gdzie ulotki można wręczać i w dniu głosowania, i przy lokalu wyborczym” – tłumaczy przewodnicząca litewskiej Głównej Komisji Wyborczej.
„Najważniejsze, by reklama była jawna, zaewidencjonowana, umieszczona w sprawozdaniach finansowych i opłacona z legalnych źródeł” – uważa Matjošaitytė.
GKW proponuje również powrót do 2-dniowego głosowania przedterminowego, które zostało wydłużone aż do 5 dni podczas majowych wyborów prezydenckich, do PE i referendów. W Sejmie również rozpatrywana jest propozycja ustanowienia 5-dniowego głosowania przedterminowego w wyborach sejmowych.
Wcześniej na Litwie głosowanie przedterminowe odbywało się wyłącznie w środy i czwartki.
Szefowa GKW tłumaczy, że członkowie komisji mają trudności z niestawianiem się do podstawowej pracy przez tak długi okres, zwłaszcza ci członkowie komisji wyborczych, którzy pracują w sektorze prywatnym. Dodatkowo pracownicy są zmuszeni wykorzystywać do tego swój urlop, niekiedy nawet połowę dni wolnych w roku.
Kolejną propozycją Komisji jest zrezygnowanie z papierowych dokumentów i uznanie każdej próby przekupienia głosującego za rażące naruszenie.
Na podst. BNS
