W Instytucie - jak przypomniał prezes IPN Łukasz Kamiński - działa Centrum Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej, którego celem jest kompleksowe udzielanie informacji o ofiarach represji niemieckich i sowieckich. Mimo że w tym roku minie 70 lat od zakończenia wojny, to wciąż - jak podkreśla Kamiński - "bardzo wiele polskich rodzin nie zna losu swoich bliskich".
"W ostatnich latach pojawiły się nowe możliwości dotarcia do archiwów, które wcześniej były niedostępne (...). Kolejne pokolenia, np. pokolenia wnuków, starają się dowiedzieć się czegoś więcej o losach swoich dziadków. Zachęcam wszystkich, którzy nie znają szczegółów losów swoich bliskich w czasie drugiej wojny światowej, ale wiedzą, że padli ofiarą represji, do kontaktu z Instytutem Pamięci Narodowej. Myślę, że w bardzo wielu przypadkach jesteśmy w stanie podać dodatkowe informacje. Warto znać losy swoich przodków" - zachęcał Kamiński.
Centrum Udzielania Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej działa od maja 2014 roku i korzysta ze znajdującego się w IPN, a obecnie największego zbioru danych o losach Polaków w czasie wojny pod dwiema okupacjami. To archiwa przejęte od Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (poprzedniczki IPN), ale również dokumentacja z Bazy Międzynarodowej Służby Poszukiwawczej w Bad Arolsen w Niemczech, która zawiera informacje dotyczące ponad 17 mln osób.
Instytut dysponuje także tzw. zbiorem akt wschodnich oraz od 2013 r. "Indeksem Represjonowanych" - programu dokumentacyjnego o ofiarach sowieckiej okupacji, który wcześniej przez wiele lat prowadził Ośrodek Karta we współpracy z rosyjskim Memoriałem.
"Baza wewnętrzna "Indeksu Represjonowanych" liczy ok. 1,2 mln rekordów opisujących z nazwiska osoby represjonowane przez system sowiecki. Nieco ponad 300 tys. nazwisk jest zweryfikowanych, tzn. opisy dotyczące tych osób są zweryfikowane. To zrobiła jeszcze Karta, w przypadku 900 tys. nazwisk weryfikacja, która rozpoczęła się kilka tygodni temu, dopiero przed nami" - tłumaczył dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN Rafał Leśkiewicz. Dodał też, że wiadomości z Centrum Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej można uzyskać zwracając się listownie na adres Biura (z dopiskiem "Centrum Udzielania Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej") lub mailowo na adres Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..
"Każdy może wysłać maila lub list i otrzyma informacje. Otrzyma też skany, kopie dokumentów związanych z represjami" - dodał Leśkiewicz. Zwrócił również uwagę, że "Indeks Represjonowanych" dostępny jest w internecie, gdzie zainteresowani mogą bezpośrednio i samodzielnie sprawdzać informacje o swoich bliskich.
"Tam są podstawowe informacje dotyczące danych osobowych i miejsca, gdzie dana osoba była zesłana, na roboty przymusowe, w którym łagrze była, czasami informacja o śmierci" - powiedział Leśkiewicz. Tłumaczył też, że informacje z indeksu nie są precyzyjne, ponieważ dostęp do archiwów zza wschodniej granicy Polski przez wiele lat był utrudniony; w ostatnim czasie archiwistom IPN udało się jednak uzyskać dane z archiwów Ukrainy i Gruzji, które przed upadkiem Związku Sowieckiego były jego częścią.
Polska ze wszystkich krajów dotkniętych drugą wojną światową poniosła relatywnie największe straty osobowe i materialne. W archiwach IPN zgromadzono ok. 90 kilometrów akt, które dokumentują zbrodnie popełnione na obywatelach polskich, informują o poniesionych ofiarach i wyrządzonych szkodach oraz ukazują fakty i okoliczności dotyczące losów narodu polskiego w latach 1939-1990. Znajdują się tu dokumenty dotyczące zbrodni popełnionych podczas wojny światowej, w tym materiały organów represji i administracji III Rzeszy Niemieckiej i Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich, a także komunistycznego aparatu represji w Polsce, wytworzone od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. PAP
