Fabuła filmu „Powstaniec 1863” skupia się wokół postaci księdza Stanisława Brzóski, nazywanego „Duchem”, który był dowódcą oddziału i naczelnym kapelanem powstania.

Opowieść rozpoczyna się w 1920 roku, na chwilę przed Bitwą Warszawską. Jeden z obecnych w koszarach żołnierzy okazuje się być weteranem Powstania Styczniowego, który wspólnie z księdzem Brzóską walczył w drugiej połowie XIX wieku przeciwko carskiej Rosji.

Powstanie styczniowe zostaje przedstawione z perspektywy księdza Brzóski. 22 stycznia 1863 roku, w dniu wybuchu narodowego zrywu, ksiądz Brzóska staje na czele oddziału, który przeprowadza zakończony sukcesem atak na rosyjski garnizon wojskowy. Duchowny zostaje mianowany oficerem i naczelnym kapelanem. Wkrótce tropem ks. Brzóski rusza płk. Maniukin zwany „Katem Podlasia”, ale przez najbliższe dwa lata polski bohater pozostanie nieuchwytny siejąc popłoch wśród wojsk Imperium Rosyjskiego i dając polskiemu społeczeństwu nadzieję na wydostanie się spod carskiego zaboru.

W panelu dyskusyjnym wzięli udział: reżyser filmu Tadeusz Syka, historyk z Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej prof. dr hab. Włodzimierz Suleja, ks. Tomasz Trzaska – kapelan Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL i pracownik Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN oraz Michał Górny – dyrektor Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą, rekonstruktor i specjalista od broni okresu walk powstańczych 1863–1864. W pokazie filmu uczestniczył także dr hab. Karol Polejowski, zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

Inf. IPN