– Zbiory wchodzące w skład Funduszu Obrony Narodowej są niezwykle cenną pamiątką naszej historii. Stanowią dowód patriotyzmu, wielkiej ofiarności i zjednoczenia Polaków wobec zagrożenia państwa i jego świeżo odzyskanej w 1918 roku niepodległości – powiedział wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas uroczystej inauguracji projektu na Zamku Królewskim w Warszawie.

Minister kultury przypomniał, że łącznie w ramach FON zgromadzono około 1 mld ówczesnych złotych, z czego wartość wpłat i darowizn od obywateli wyniosła do maja 1939 roku około 37,7 mln złotych. Polacy, chcąc pomóc ojczyźnie, zapisywali na FON majątki, spadki, a nawet maszyny rolnicze czy zwierzęta gospodarskie.

– W obliczu agresji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r. niewykorzystane na dozbrojenie armii dary rzeczowe w złocie i srebrze wywieziono za granicę. W Ambasadzie Polskiej w Bukareszcie podzielono je na części ,,srebrną” i ,,złotą”. W grudniu 1976 r. tzw. ,,srebrny FON” trafił z powrotem do Polski. „Złoty FON” zniknął najprawdopodobniej w czeluściach WSI i służb specjalnych PRL-u – przekazał szef resortu kultury.

Szef resortu kultury wskazał, że obiekty ze srebrnego FON-u są wyjątkowym w historii Polski dowodem patriotyzmu Polaków. Ekspozycja pokazuje nie tylko artyzm dawnych rzemieślników, lecz także hojność, ofiarność i poświecenie mieszkańców stolicy dla będącej w potrzebie zagrożonej ojczyzny.

– Chcemy, żeby w poszczególnych muzeach były prezentowane te części FON-u, które są związane z danym regionem, a więc na Zamku Królewskim mamy przede wszystkim varsaviana – srebrne dzieła warszawskich złotników, których kunszt zadziwia do dziś. Są to przedmioty codziennego użytku, także serwisy stołowe, które w wielu domach były najcenniejszym wyposażeniem. Ludzie oddawali państwu polskiemu na cele obrony wszystko co najcenniejsze – powiedział szef resortu kultury.

Fundusz Obrony Narodowej został utworzony na mocy dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 9 kwietnia 1936 r. w celu uzyskania dodatkowych środków na dozbrojenie armii w obliczu zagrożenia ze strony nazistowskich Niemiec. Polacy ofiarnie zasilili Fundusz, zarówno w postaci gotówkowej, jak i rzeczowej, m.in. kosztownościami.

W obliczu agresji Niemiec na Polskę niewykorzystane dary rzeczowe w złocie i srebrze wywieziono we wrześniu 1939 r. za granicę. W Ambasadzie Polskiej w Bukareszcie podzielono je na część ,,srebrną” i ,,złotą”. W grudniu 1976 r. tzw. ,,srebrny FON”, na który składają się artystyczne i użytkowe przedmioty ze srebra powstałe w okresie od około 2. połowy XVII wieku do ostatnich miesięcy przed wybuchem II wojny światowej, trafił z powrotem do Polski.

W ciągu następnych dwóch lat zbiór, stanowiący bezcenny dowód patriotyzmu i wielkiej ofiarności Polaków wobec zagrożenia państwa i odzyskanej w 1918 r. niepodległości, prezentowano w Muzeum Wojska Polskiego i Biurze Wystaw Artystycznych w Katowicach. Natomiast w 1978 r. złożono go w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

W 2021 r. z inicjatywy wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego podjęto działania mające na celu zapewnienie pełnej opieki nad tą niezwykle cenną kolekcją przez placówkę muzealną. W efekcie 23 stycznia br., na mocy podpisanego aktu notarialnego, Skarb Państwa reprezentowany przez premiera Mateusza Morawieckiego, wicepremiera Piotra Glińskiego oraz wicepremiera Mariusza Błaszczaka przekazał ponad 18 tys. obiektów pochodzących z przedwojennego Funduszu Obrony Narodowej na własność Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Inauguracja projektu „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” odbyła się 5 czerwca br. w Zamku Królewskim w Warszawie. Od 6 czerwca wystawy prezentujące srebra FON ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu będą dostępne w następujących instytucjach muzealnych:

Zamek Królewski w Warszawie
Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku,
Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu,
Muzeum Narodowe w Lublinie,
Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej,
Zamek Królewski na Wawelu,
Instytut Północny im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie,
Muzeum Podlaskie w Białymstoku,
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku,
Muzeum Narodowe w Kielcach,
Muzeum Sztuki w Łodzi,
Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego w Międzyrzeczu,
Muzeum Śląskie w Katowicach,
Muzeum Narodowe w Szczecinie,
Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia) we Wrocławiu.
1 września br. zbiory zaprezentuje Muzeum Narodowe w Poznaniu.

Inf. MKiDN