Dzięki Programowi „Tożsamość” instytucje muzealne będą mogły pokazać w atrakcyjny dla współczesnego odbiorcy sposób najdawniejszą historię Polski. Program umożliwi też przybliżenie ważnych wydarzeń, których rocznice będziemy obchodzić w ciągu najbliższych trzech lat. W tym okresie celebrować będziemy m.in. tysiąclecie koronacji Bolesława Chrobrego – pierwszego króla Polski, 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, pięćsetlecie Hołdu Pruskiego oraz 450. rocznicę Konfederacji Warszawskiej.

Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego zapowiedział, że jutro w Muzeum Narodowym w Poznaniu rozpocznie się konferencja muzealników w setną rocznicę I Zjazdu Muzeów Polskich, która będzie stanowiła pewnego rodzaju klamrę obchodów stulecia odzyskania niepodległości. Przypomniał, że jednym z elementów tych obchodów był realizowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2017-2022 Program Wieloletni „Niepodległa”.

– Najbardziej atrakcyjną częścią realizowanych w ramach „Niepodległej” działań okazały się duże wystawy muzealne, przyciągające wielotysięczną publiczność. Dzięki programowi udało się również wytworzyć swego rodzaju modę na świętowanie w muzeum. Dodam, że jak pokazują badania, to muzea najszybciej odbudowały swoją publiczność po pandemii COVID-19 i z założenia mogą przyciągać najbardziej zróżnicowaną publiczność – powiedział Jarosław Sellin.

Wiceszef resortu kultury zaznaczył, że w obecnych czasach niezwykle istotne jest przypominanie wartości, które są powiązane z polską tożsamością.

– Wolność, solidarność i poszanowanie godności człowieka – mają swoje korzenie w historii głębszej niż XX wiek. Dlatego Program „Tożsamość”, który dziś proponujemy, sięga do początków Państwa Polskiego oraz do Rzeczypospolitej Obojga Narodów – podkreślił wiceminister.

Jarosław Sellin zwrócił uwagę, że okazją do realizacji nowego programu są cztery okrągłe rocznice przypadające w latach 2023-2023: tysiąclecie koronacji Bolesława Chrobrego, pięćsetlecie Hołdu Pruskiego, czterysta pięćdziesiąta rocznica Konfederacji Warszawskiej i pięćset pięćdziesiąta urodzin Mikołaja Kopernika.

– Program „Tożsamość” na lata 2023-2025 jest inicjatywą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego skierowaną do muzeów, zarówno największych: muzeów narodowych i rezydencji królewskich, jak i do lokalnych muzeów historycznych. Warunkiem realizacji każdego z projektów jest uwzględnienie komponentu edukacyjnego. Do opracowania Programu zaproszony został zespół złożony z przedstawicieli Ministerstwa oraz największych muzeów zajmujących się historią Polski – powiedział Sellin.

Wiceminister kultury wskazał, że w ramach programu muzea prowadzone lub współprowadzone przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego będą realizować duże projekty wystawiennicze, finansowane z dotacji celowych. Podkreślił, że dodatkowo zostanie uruchomiony specjalny program dotacyjny dla lokalnych muzeów samorządowych, którego operatorem zostanie Muzeum Historii Polski.

– Ufam, że podobnie jak „Niepodległa”, tak i „Tożsamość” będzie okazją do realizacji wielu ważnych projektów, do zachęcenia i zainteresowania się historią Polski, wreszcie co najważniejsze – do wsparcia polskiej tożsamości – podsumował Jarosław Sellin.

Założenia Programu

Program „Tożsamość” ma na celu opowiedzenie szerokiemu gronu odbiorców o korzeniach polskiej tożsamości. Żeby je prześledzić i zrozumieć, konieczne jest spojrzenie i przybliżenie współczesnym Polakom historii Polski przedrozbiorowej, poczynając od monarchii Piastów po Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Muzea mogą to zrobić w atrakcyjnej dla widzów formie, tworząc specjalne projekty wystawiennicze połączone z działaniami naukowymi, edukacyjnymi i publikacjami. Przypadające w latach 2023-2025 ważne rocznice, wokół których został zbudowany Program „Tożsamość”, są do tego doskonałą okazją.

Najważniejsze nadchodzące rocznice

450-lecie Konfederacji Warszawskiej (w 2023 r.) jest okazją do przypomnienia wartości kształtujących polską tożsamość: wolności, solidarności i poszanowania ludzkiej godności. Niezwykły – jak na tamte czasy - akt tolerancji religijnej jest również wskazówką w dzisiejszej rzeczywistości. W tym roku można się też spodziewać inicjatyw ukazujących opowieści o Rzeczpospolitej Obojga Narodów: o trwałości idei jagiellońskiej, sile w jedności i państwie, którego kultura i ustrój stanowiły wówczas dla wielu wzór do naśladowania.

550-lecie urodzin Mikołaja Kopernika (w 2023 r.) przywołuje postać wielkiego uczonego i pozwala opowiedzieć o niej w czasach nowych technologii oraz wielkich odkryć w dziedzinie astronomii i fizyki.

500-lecie Hołdu Pruskiego (w 2025 r.) daje możliwość opowiedzenia o Rzeczypospolitej Obojga Narodów. O idei jagiellońskiej i jednoczącej sile kultury i wolności, nawet dziś będącej wzorcem godnym zapamiętania.

Tysiąclecie koronacji Bolesława Chrobrego, pierwszego króla Polski (w 2025 r.), pozwoli opowiedzieć o fundamentach polskiej państwowości, przybliżyć najnowsze ustalenia badaczy i w nowoczesny sposób pokazać „świt Państwa Polskiego”.

Beneficjenci Programu i projekty

W ramach Programu „Tożsamość” będą realizowane dwa rodzaje projektów: o zasięgu ogólnopolskim i lokalnym. Pierwsze realizowane będą przez muzea prowadzone lub współprowadzone przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a ich finansowanie zostanie zapewnione w ramach dotacji celowych. Drugi rodzaj, realizowany przez lokalne muzea samorządowe o profilu historycznym, to projekty, które będą mogły ubiegać się o wsparcie w ramach programu dotacyjnego, którego koordynatorem będzie Muzeum Historii Polski.

Zgodnie z założeniami Programu Tożsamość, wszystkie projekty zostaną sfinalizowane w latach 2023-2025. Warunkiem realizacji każdego z projektów jest dołączenie komponentu edukacyjnego. Będą one mogły zawierać również komponent zagraniczny.

Wsparcie dla polskich muzeów

Program „Tożsamość” ma być kolejnym elementem realizowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego od 2017 r. programu wspierania polskich muzeów, które – gromadząc, przechowując i prezentując swoje zbiory – podejmują się roli łącznika teraźniejszości z przeszłością. Instytucje muzealne mają ogromny potencjał – są jednocześnie skarbnicą wiedzy, strażnikiem narodowego dziedzictwa, symbolem polskiej historii i państwowości, ale przede wszystkim – przekaźnikiem tradycji i tożsamości kształtujących wspólnotę narodową kolejnych pokoleń Polaków. Dlatego jednym z priorytetów MKiDN jest stworzenie „Sieci nowoczesnych muzeów”, która obecnie obejmuje już ponad 200 instytucji muzealnych w kraju i za granicą. Największym projektem realizowanym w ramach tego projektu jest budowa Muzeum Historii Polski na warszawskiej Cytadeli, a wśród wybudowanych i oddanych do użytku muzeów są m.in.: Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce czy Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej.

Za Programem „Tożsamość” stoi także sukces Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa”, realizowanego w MKiDN w latach 2017-2022, a poświęconego obchodom stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Najbardziej atrakcyjną częścią realizowanych działań okazały się właśnie projekty muzealne, przyciągające wielotysięczną publiczność (np. wystawy „Wyspiański’; „#Dziedzictwo”, „Polska – siła obrazu” i wiele innych). To właśnie dzięki Programowi „Niepodległa” jedną z najczęstszych i najbardziej popularnych form celebrowania świąt państwowych stało się odwiedzanie muzeów. Plon projektów wystawienniczych to także olbrzymia liczba publikacji naukowych i edukacyjnych.

Inf. MKiDN