Badacze obliczają, iż tylko tego jednego dnia mogło zginąć ok. 8 tys. Polaków – głównie kobiet, dzieci i starców. Ludność polska ginęła od kul, siekier, wideł, noży i innych narzędzi, nierzadko w kościołach podczas mszy św. i nabożeństw. Powszechnie przyjęło się, że 11 lipca obchodzona jest rocznica zbrodni wołyńskiej. Zbrodnię, kwalifikowaną przez pion śledczy IPN jako ludobójstwo, przeprowadzili nacjonaliści ukraińscy z OUN-B i UPA na ludności polskiej Wołynia, Galicji Wschodniej, a także części Lubelszczyzny i Polesia. Szacuje się, że w jej wyniku w latach 1943–1945 zamordowano ok. 100 tys. Polaków. W wyniku polskich akcji odwetowych zginęło także ok. 10 tys. Ukraińców.
Instytut Pamięci Narodowej podejmuje działania, których celem jest wyjaśnianie okoliczności zbrodni przez historyków i prokuratorów, godne upamiętnienie ofiar oraz edukacja na temat zbrodni.
W 75. rocznicę Zbrodni Wołyńskiej Instytut uczestniczy w obchodach rocznicowych upamiętniających ofiary, m.in. w Gdańsku, Toruniu, Grudziądzu, Krakowie, Lublinie i Warszawie. IPN jest także organizatorem i współorganizatorem przedsięwzięć naukowych i edukacyjnych. Przygotowano konferencje naukowe, pokazy filmów i spektakle teatralne, wystawy oraz warsztaty dla nauczycieli i uczniów.
PROGRAM OBCHODÓW
IPN CENTRALA
• 5–6 lipca, Warszawa – międzynarodowa konferencja naukowa „II wojna światowa w stosunkach polsko-ukraińskich – stan badań, perspektywy badawcze”
• 10 lipca, Warszawa – pokaz filmów o Wołyniu (Przystanek Historia IPN, Marszałkowska 21/25, godz. 15.00)
• 11 lipca, Warszawa – obchody pod pomnikiem Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, organizowane we współpracy z UdSKiOR
• 16 lipca, Warszawa – premiera książki Anny Herbich „Dziewczyny z Wołynia” (Przystanek Historia IPN, Marszałkowska 21/25, godz. 18.00)
• Spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
IPN BIAŁYSTOK
• 12 lipca, Białystok – wykład Sebastiana Nowakowskiego pt. „Wołyń 1943 - historia i pamięć"
• lipiec – ogłoszenie naboru na warsztaty dla nauczycieli współorganizowane z Kuratorium Oświaty
• wrzesień – warsztaty dla nauczycieli
• wrzesień – spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
IPN GDAŃSK
Uroczystości upamiętniające 75. rocznicę krwawej niedzieli na Wołyniu
• 8 lipca, Toruń – uroczystości w Toruniu
17:00 – prof. dr hab. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk – Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma. Prawda i pamięć. Krótki zarys historyczny o tragicznych wydarzeniach na Wołyniu
17:20 – prof. dr hab. Grzegorz Górski, Kolegium Jagiellońskie w Toruniu – Czy Zbrodnia Wołyńska to było ludobójstwo?
17:40 – prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski, UMK – Sł. Boży Adolf P. Szelążek – biskup diecezji łuckiej na Wołyniu w trudnym okresie II wojny światowej
18:00 – uroczysta Msza św. za ofiary zbrodni wołyńskiej pod przewodnictwem bp. Andrzeja Suskiego
19:00 – odsłonięcie Tryptyku Zbrodni Wołyńskiej
W piątek, sobotę i niedzielę będzie dostępna wystawa IPN na temat Zbrodni Wołyńskiej.
• 11 lipca, Gdańsk – uroczystości w Gdańsku
15.00–16.00 – złożenie kwiatów pod pomnikiem Pamięci Ofiar Eksterminacji Ludności Polskiej na Wołyniu (róg ul. Stolarskiej i ul. Katarzynki obok kościoła pw. św. Brygidy) – prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN Oddział w Gdańsku
17.00 – filmowa Akcja „Echa Wołynia”, miejsce: Sala Edukacyjno-Konferencyjna im. gen. A.E. Fieldorfa „Nila” (Gdańsk, al. Grunwaldzka 216 w budynku IPN Oddział w Gdańsku)
17.15–18.15 – prelekcja „Zbrodnia Wołyńska” (Bartosz Januszewski z Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku)
18.15–20.00 – spotkanie ze świadkami zbrodni OUN-UPA: Henrykiem Wojciechowskim (ur. 1930) – Stasin, woj. wołyńskie, 11 lipca 1943; Janem Michalewskim (ur. 1938) – Hucisko Brodzkie, woj. tarnopolskie, 13 lutego 1944; kmdr. Janem Pinkiewiczem (ur. 1929) – Hucisko Brodzkie, woj. tarnopolskie, 13 lutego 1944
20.00–20.30 – projekcja filmu dokumentalnego „Wołyń w pożodze” (real. A. Sikorski, prod. TVP Lublin i IPN Oddział w Lublinie, 2007).
Spotkaniu w siedzibie IPN Gdańsk towarzyszy wystawa IPN „Wołyń 1943”. Uroczystościom w Gdańsku towarzyszy akcja informacyjna „Ludobójstwo na ziemiach południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej” (ulotki, plakaty)
• 11 lipca, Grudziądz – uroczystości w Grudziądzu
11.00 – Msza św. w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, ul. Moniuszki 8 w Grudziądzu
12.00 – odsłonięcie tablicy edukacyjnej oraz poświęcenie krzyża, zbieg ulic Rapackiego i Królewskiej w Grudziądzu; złożenie kwiatów pod pomnikiem Ofiar ukraińskich nacjonalistów oraz otwarcie wystawy IPN „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma”
• 11 lipca, Starogard Gdański
17.30 – Msza św. w kościele pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, prelekcja, pokaz filmu „Wołyń w pożodze”
• 12 lipca, Elbląg – filmowa akcja „Echa Wołynia”: prelekcja na temat Zbrodni Wołyńskiej, projekcja filmów dokumentalnych (Centrum Edukacyjne IPN im. J. Kurtyki, ul. Mierosławskiego 5).
IPN KATOWICE
• 5 lipca, Bytom – spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
• 11 lipca, Bielsko-Biała – 75. rocznica krwawej niedzieli na Wołyniu
• 10 września, Katowice – konferencja dla nauczycieli pt. „Zbrodnia Wołyńska” (Przystanek Historia – Centrum Edukacyjne IPN im. Henryka Sławika w Katowicach, ul. Św. Jana 10)
IPN KRAKÓW
• 25 czerwca, Kraków – Rocznicowe obchody „Niedokończone msze wołyńskie”
– Konferencja naukowa „Ludobójstwo na kresach południowo-wschodnich, 1943–1944: aspekt eklezjalny i teologiczny” (Aula Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, ul. Sławkowska 17)
ks. prof. dr hab. Józef Marecki, Nabożeństwa bez końca w przeszłości
dr Leon Popek, Straty duchowieństwa na Wołyniu w okresie drugiej wojny światowej
prof. dr hab. Włodzimierz Osadczy, Błogosławiony bp Grzegorz Chomyszyn wobec herezji nacjonalizmu ukraińskiego
ks. prof. dr hab. Franciszek Longchamps de Berier, Misterium nieprawości
dr hab. Andrzej A. Zięba, Duchowieństwo prawosławne wobec ludobójstwa wołyńskiego
– Przedpremierowy pokaz filmu Niedokończone msze wołyńskie
– Msza św. w intencji duchowieństwa wołyńskiego i ludności cywilnej – ofiar zbrodni w Katedrze Wawelskiej
• 11 lipca, Kraków – obchody 75. rocznicy krwawej niedzieli na Wołyniu
9.30 – Msza św. w kościele oo. Karmelitów Bosych w intencji ofiar ludobójstwa na Kresach II Rzeczypospolitej
11.00 – modlitwa w intencji pomordowanych kresowian pod pomnikiem Wołyńskim na cmentarzu Rakowickim, złożenie kwiatów
13.00 – otwarcie wystawy „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma” na placu Szczepańskim (czynna do 26 lipca 2018)
18.00 – prezentacja wystawy „Rzeź wołyńska”, wykład dr. Pawła Naleźniaka „Samoobrony polskie na Wołyniu” i pokaz filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego w Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” (ul. Wita Stwosza 12)
IPN ŁÓDŹ
• 20 września, Łódź – warsztaty dla nauczycieli na temat teki edukacyjnej IPN
PN LUBLIN
• 14 czerwca, Świdnik – Spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
• 15 czerwca, Radom – Spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
• 7 lipca, Lublin – Kino w bramie. Pokaz filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego
• 10 lipca, Bruksela – otwarcie wystawy „Niedokończone msze wołyńskie. Martyrologium duchowieństwa wołyńskiego – ofiar zbrodni nacjonalistów ukraińskich w czasie II wojny światowej”, przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie, Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy „Civitas Christiana” oraz Centrum UCRAINICUM KUL
• 11 lipca, Lublin – odsłonięcie pomnika Ofiar Wołynia
• 14 września, Lublin – Warsztaty „wołyńskie” dla nauczycieli
IPN POZNAŃ
• 4 lipca, Konin – spektakl „Ballada o Wołyniu" w wykonaniu Teatru Nie Teraz
• 9–31 lipca, Poznań – prezentacja wystawy „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma" (Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu)
• wrzesień, Zielona Góra – prezentacja spektaklu „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz dla uczniów
• wrzesień, Poznań – prezentacja spektaklu „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz dla uczniów
• wrzesień – szkolenie wyjazdowe dla nauczycieli dotyczące zbrodni wołyńskiej
IPN RZESZÓW
Uroczystości w 75. rocznicę Zbrodni Wołyńskiej
• 3 lipca, Rzeszów – pokaz filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego poprzedzony prelekcją Artura Brożyniaka (IPN)
• 11 lipca, pow. lubaczowski – akcja „11 lipca zapal Znicz Pamięci”, której celem jest zapalenie zniczy na grobach wszystkich pomordowanych przez OUN-UPA w pow. lubaczowskim
• wrzesień, Czudec – seminarium dla nauczycieli z Podkarpacia poświęcone Zbrodni Wołyńskiej
IPN SZCZECIN
• 14 czerwca, Szczecin – spotkanie Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” poświęcone placówkom samoobrony na Wołyniu
• 6–27 lipca, Szczecin (Jasne Błonia) – prezentacja wystawy plenerowej „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma”
IPN WARSZAWA
• 16 czerwca, Pruszków – wykład Ewy Siemaszko „Zbrodnia Wołyńska. Od terroru do ludobójstwa”
• 25 czerwca, Ostrołęka – prelekcja dr. Dariusza Gałaszewskiego na temat zbrodni wołyńskiej i pokaz filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego
IPN WROCŁAW
• 18 i 19 czerwca, Wrocław – spektakl „Ballada o Wołyniu” w wykonaniu Teatru Nie Teraz
• 30 czerwca, Wrocław – wykład dr. Stanisława A. Bogaczewicza dla osadzonych w Areszcie Śledczym
• 11 lipca, Wrocław – obchody 75. rocznicy zbrodni wołyńskiej
• 11 lipca, Trójca k. Zgorzelca – uroczystości w rocznicę ludobójstwa dokonanego na obywatelach II Rzeczypospolitej
• 11 lipca, Wrocław – w Aulii Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu dyskusja panelowa „Wielkość i dramat polskich Kresów”, godz. 18.00
• sierpień, Dolny Śląsk – prezentacja wystawy plenerowej „Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma”
• Audycja w Radiu Rodzina „Wołyń 1943: jak o tym uczyć?”
• Wykłady w środowiskach harcerskich – prowadzenie Marek Gadowicz
Na podst. ipn.gov.pl
