Msza św., modlitwy, złożenie wieńców
Pielgrzymka Rodzin Katyńskich na Polski Cmentarz Wojenny w Charkowie, organizowana w osiemnastą rocznicę otwarcia tego cmentarza (miało ono miejsce 17 czerwca 2000 r.), wpisuje się w cykl corocznych uroczystości na Polskich Cmentarzach Wojennych, wybudowanych na Ukrainie i w Rosji ku czci ofiar Zbrodni Katyńskiej dokonanej w 1940 r.
Uroczystości na Polskim Cmentarzu Wojenny w Charkowie-Piatichatkach rozpoczną się od odegrania hymnów państwowych Polski i Ukrainy. Następnie zostaną złożone wieńce przy ukraińskiej i polskiej ścianie ołtarzowej. Mszy św. będzie przewodniczył biskup polowy Wojska Polskiego gen. bryg. Józef Guzdek. Później duchowni różnych religii odmówią modlitwy.
Podczas wizyty przedstawiciele delegacji złożą kwiaty pod tablicą pamiątkową umieszczoną na gmachu byłego więzienia NKWD.
W pielgrzymce będą również uczestniczyć Sekretarz Stanu w KPRM, przewodniczący Stałego Komitetu Rady Ministrów Jacek Sasin, Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Bartosz Cichocki, wiceprezes IPN Krzysztof Szwagrzyk oraz Dowódca Garnizonu Warszawa gen. bryg. Robert Głąb.
„Wyraz pamięci i dbałości o prawdę historyczną”
- Pielgrzymka Rodzin Katyńskich na Polski Cmentarz Wojenny w Charkowie to wyraz pamięci o tysiącach Polaków, bestialsko zamordowanych przez NKWD. Prawda o Zbrodni Katyńskiej była ukrywana przez ponad pół wieku. Dopiero po 60 latach, 17 czerwca 2000 r. w Charkowie został otwarty polski cmentarz. Nasza obecność tam to wyraz dbałości o prawdę historyczną. Dla mnie jako wicepremiera polskiego rządu i ministra kultury jest to szczególnie ważne – powiedział prof. Piotr Gliński.
Polski Cmentarz Wojenny w Charkowie-Piatichatkach
W lesie pod Charkowem, w pobliżu sanatorium NKWD, w 1940 r. grzebano przywożone ciężarówkami zwłoki polskich oficerów, mordowanych strzałem w tył głowy w piwnicach gmachu NKWD przy ul. Dzierżyńskiego w Charkowie. Pierwszy transport wyruszył ze Starobielska (jeńcy byli tam przetrzymywani od jesieni 1939 r.) do Charkowa w nocy 5/6 kwietnia 1940 r.
Latem 1994 r. sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzej Przewoźnik podpisał porozumienie z władzami Charkowa umożliwiające przeprowadzenie prac archeologicznych.
W latach 1995-1996 prowadzone były badania sondażowo-ekshumacyjne, którymi kierował prof. Andrzej Kola z Torunia. Pozwoliły one ustalić lokalizację masowych grobów, ich rozmiary i głębokość grzebania zwłok. Według ekspertyzy prof. Koli, odkryto 75 zbiorowych mogił, w tym 15 masowych grobów polskich oficerów ze szczątkami 4302 ofiar. Szczątków nie ekshumowano. W pozostałych 60 grobach spoczywają zamordowani w latach 30. Ukraińcy i Rosjanie.
Cały teren, gdzie odkryto groby, został ogrodzony. 27 czerwca 1998 r. wmurowano uroczyście kamień węgielny pod budowę cmentarza, który nazwano oficjalnie Cmentarzem Ofiar Totalitaryzmu. W uroczystości tej uczestniczyli prezydenci Rzeczypospolitej i Ukrainy - Aleksander Kwaśniewski i Leonid Kuczma. Prace nad budową cmentarza finansowała Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Cmentarz jest usytuowany na północnym obrzeżu miasta, po prawej stronie szosy wiodącej do granicy z Rosją. Obiektu tego nie ma na żadnym planie miasta i niewiele osób o nim wie. Cmentarz uroczyście otwarto 17.06. 2000 r. W uroczystościach brał udział premier Rządu RP Jerzy Buzek i Prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko.
W 2010 r. cmentarz był remontowany z funduszy Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Wtedy też ufundowano tablicę informacyjną na cmentarz.
Tablica pamiątkowa na gmachu byłego więzienia NKWD
Staraniem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przy ul. Czernyszewskiego, na budynku byłego Charkowskiego Obwodowego Zarządu NKWD w dniu 2 listopada 2008 roku została odsłonięta tablica pamiątkowa ku czci oficerów i generałów Wojska Polskiego, rozstrzelanych wiosną 1940 roku przez NKWD i pochowanych w podmiejskich lasach w Piatichatkach, gdzie obecnie znajduje się Polski Cmentarz Wojenny.
Cmentarze katyńskie
Ofiary Zbrodni Katyńskiej poza cmentarzem w Charkowie pochowane są na Cmentarzach w Katyniu – oficerowie WP, jeńcy z obozu w Kozielsku, w Miednoje – głównie policjanci, oficerowie żandarmerii, funkcjonariusze Straży Więziennej – jeńcy obozu w Ostaszkowie, zamordowani w więzieniu NKWD Kalinie, oraz Cmentarz w Kijowie-Bykowni – obywatele polscy aresztowani przez Sowietów po 17 września 1939 i osadzeni w więzieniach na terenie okupowanych przez ZSRR województw wschodnich RP.
30 lipca 1991 r. Federacja Rodzin Katyńskich złożyła oficjalny wniosek o wybudowanie trzech cmentarzy wojennych i upamiętnienie ofiar Zbrodni Katyńskiej w Katyniu, Charkowie i Miednoje.
W wyniku żmudnych negocjacji ze stroną rosyjską i ukraińską, po przeprowadzeniu w latach 1991-1995 prac poszukiwawczych, a następnie ekshumacyjnych budowa trzech pierwszych cmentarzy katyńskich zakończyła się latem 2000 r.
Cmentarz w Bykowni wybudowano w 2012 r.
Ostatnim miejscem gdzie prawdopodobnie znajdują się szczątki ofiar zbrodni katyńskiej z tzw. Białoruskiej Listy Katyńskiej jest uroczysko Kuropaty pod Mińskiem, gdzie grzebano zwłoki zamordowanych w mińskim więzieniu NKWD, Polaków aresztowanych po 17 września na terenie tzw. Zachodniej Białorusi.
Łącznie w wyniku Zbrodni Katyńskiej władze Sowieckie pozbawiły życia około 22 tys. obywateli RP.
Na podst. mkidn.gov.pl
