Został on zgłoszony przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji na podstawie wniosku o podjęcie inicjatywy ustawodawczej zgłoszonego przez Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu, Bibliotekę Polską w Paryżu i Polską Akademię Umiejętności w Krakowie. Jego sprawozdawcą jest senator Aleksander Pociej.

Projekt odnosi się do znanych instytucji przechowujących ważną część dziedzictwa narodowego, która powstała lub znalazła się poza granicami Polski na skutek zawieruchy wojennej i emigracji. Zachowały one ciągłość istnienia państwa polskiego i nadal sprawują opiekę nad naszą spuścizną kulturową i historyczną. Zgodnie z obowiązującym prawem, instytucje te mogą ubiegać się o pomoc finansową na realizację konkretnych programów za pośrednictwem polskich organizacji pozarządowych i innych podmiotów uprawnionych do prowadzenia działalności pożytku publicznego, w trybie postępowania konkursowego. Tymczasem potrzebują one stałego wsparcia finansowego na przetrwanie, na podstawowe wydatki administracyjne. Instytucje tej rangi nie powinny czekać na rozstrzygnięcie konkursu o przyznanie pieniędzy, ponieważ będą musiały przerwać swoją działalność, a to byłaby niepowetowana strata dla naszej kultury. Tym bardziej, że część tych zasobów jest pod opieką dawnych środowisk emigracyjnych, które nie dysponują wystarczającymi możliwościami finansowymi i organizacyjnymi, aby podołać temu zadaniu.

Celem projektu jest zapewnienie stałych źródeł finansowania polskim instytucjom kultury prowadzącym działalność poza granicami kraju w zakresie ochrony i udostępniania polskiego dziedzictwa narodowego. Przewiduje on, że ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i jednostki samorządu terytorialnego będą mogli powoływać do życia instytucje będące osobami prawnymi, które będą miały status instytucji kultury. Czyli możliwe będzie zawieranie umów z podmiotami utworzonymi na podstawie obcego prawa. Powstałe w ten sposób instytucje kultury będą stanowiły element sektora finansów publicznych i będą mogły liczyć na finansowanie z budżetu państwa. W umowach o powołaniu instytucji kultury określona będzie wielkość środków niezbędnych do prowadzenia działalności, które wniesie każda ze stron,, a także określone zostaną uprawnienia podmiotu zawierającego umowę co do treści statutu, powoływania dyrektora oraz likwidacji instytucji kultury.

Ponadto projekt umożliwia ministrowi kultury i dziedzictwa narodowego podjęcie odpowiednich działań w przypadkach, w których niezbędne stanie się udzielenie doraźnej pomocy finansowej podmiotowi prowadzącemu zagranicą istotną działalność w tym obszarze.

Na podst. senat.gov.pl