Jak poinformował projekt powstał dzięki współdziałaniu z Rzecznikiem Finansowym Aleksandrą Wiktorow. Andrzej Dera podkreślił, że projekt był konsultowany z resortem finansów, Narodowym Bankiem Polskim, Komisją Nadzoru Finansowego i Związkiem Banków Polskich. - Zyskał pełną akceptację, jest odebrany jako bardzo dobry, który będzie służył obywatelom - zapewnił minister Dera.
Celem projektu ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw jest umożliwienie skutecznego odzyskiwania kwot transakcji płatniczych wykonanych z użyciem błędnych numerów rachunków płatniczych, których to kwot zlecającym przelew nie udało się odzyskać w wyniku działań podejmowanych przez ich bank lub SKOK.
Do października 2011 r. banki lub SKOK-i wykonujące usługi przelewu, obowiązane były do sprawdzenia prawidłowości nie tylko numeru rachunku, ale także m.in imienia i nazwiska posiadacza rachunku (odbiorcy przelewu). Jeżeli bank lub SKOK wykonał transakcję mimo niezgodności tych danych, zlecający przelew (klient banku lub SKOK-u) miał możliwość skutecznego dochodzenia zwrotu środków od tego podmiotu.
Sytuacja uległa zmianie w październiku 2011 r. w związku z wejściem w życie ustawy o usługach płatniczych wdrażającej postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 2007 r, która wprowadziła zasadę, że transakcja płatnicza może być wykonana tylko i wyłącznie na podstawie unikatowego identyfikatora (którym jest numer rachunku), a więc niezależenie od podania innych danych odbiorcy.
Oznacza to, że bank lub SKOK wykonujący przelew nie ma obowiązku weryfikacji, czy faktycznie wskazany w zleceniu przelewu rachunek należy do osoby podanej w zleceniu jako odbiorca, a przelew wykonany mimo niezgodności tych danych uważa się za wykonany prawidłowo, jeżeli numer rachunku spełnia techniczne wymagania, a transakcja została prawidłowo autoryzowana (czyli wyrażono na jej przeprowadzenie zgodę np. za pomocą kodu SMS).
W świetle obowiązującego prawa skuteczność odzyskania pieniędzy zależy właściwie tylko od woli osoby, na której rachunek trafiły omyłkowo przelane środki. Bank może wystąpić do odbiorcy przelewu z wnioskiem o zwrot omyłkowo przekazanej kwoty lub o zgodę na udostępnienie danych odbiorcy przelewu.
Bank lub SKOK nie może jednak samodzielnie udostępnić danych odbiorcy przelewu (tj. przekazać informacji, do kogo trafiły omyłkowo przelane środki) z uwagi na obowiązującą tajemnicę bankową (w przypadku SKOK-zawodową). Brak możliwości uzyskania informacji o osobie, która nie chce oddać omyłkowo przekazanych jej środków uniemożliwia zlecającemu przelew skierowanie sprawy na drogę sądową.
Projekt przewiduje zmiany dwukierunkowe. Po pierwsze, ma na celu ochronę danych osób, które zdecydują się oddać pieniądze dobrowolnie. W oddaniu środków pośredniczyć będzie bank LUB SKOK (projekt ustawy przewiduje zobowiązanie banków do prowadzenia nieoprocentowanych rachunków zwrotu, tj. rachunków technicznych, na które odbiorca będzie mógł zwrócić omyłkowo otrzymane środki), przez co dane osoby, która dobrowolnie odda pieniądze, nie zostaną ujawnione.
Po drugie, wprowadza wyjątek od obowiązku zachowania tajemnicy bankowej (zawodowej) w przypadku, w którym odbiorca przelewu nie odda dobrowolnie środków, aby zlecający przelew mógł wystąpić do sądu z powództwem w celu odzyskania środków.
Bank (SKOK) po wezwaniu odbiorcy do zwrotu środków i pouczeniu go o skutkach niezwrócenia pieniędzy, przekaże zlecającemu przelew dane odbiorcy, aby mógł on wystąpić z pozwem do sądu. Za wykonanie transakcji zwrotu środków bank lub SKOK nie będzie pobierał opłat ani prowizji od osoby, na której rachunek omyłkowo wpłynęły środki pieniężne.
Impulsem do przygotowania proponowanych zmian były wnioski wypracowane w ramach działalności Zespołu Analiz Systemowych, płynące z analizy problemów społecznych i prawnych zasygnalizowanych przez Rzecznika Finansowych. Zespół Analiz Systemowych został powołany przez Szefa Kancelarii Prezydenta RP w celu formułowania propozycji zmian obowiązujących regulacji prawnych w oparciu o sprawy obywateli, które były przedmiotem rozpoznania przez Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej Kancelarii Prezydenta RP lub zaproszonych do współpracy w ramach Zespołu: Rzecznika Finansowego, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Praw Pacjenta.
Przedkładany projekt powstał w efekcie współpracy Prezydenta RP i Rzecznika Finansowego, z poparciem pozostałych członków Zespołu Analiz Systemowych.
Prezentowany projekt został opracowany przy współudziale Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej KPRP, które w ramach swojej działalności, dokonuje weryfikacji i oceny poszczególnych, indywidualnych spraw oraz postulatów przedkładanych przez obywateli Prezydentowi RP, a przekazywanych do rozpoznania Biuru Interwencyjnej Pomocy Prawnej KPRP.
Dogłębna analiza tych pojedynczych przypadków pozwala na systematyczne wypracowywanie rekomendacji stanowiących podstawę do formułowania systemowych rozwiązań w zakresie zmian regulacji prawnych. Przygotowywane przez Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej KPRP rozwiązania nie tylko prowadzą do poprawy sytuacji w jednostkowych przypadkach, ale w szczególności przyczyniają się do tworzenia prawa lepiej służącego wszystkim obywatelom.
Na podst. prezydent.pl, PAP
