Szopkarstwo krakowskie jest tradycyjnym rzemiosłem, którego przejawy odnoszą się do wiedzy i umiejętności przekazywanych z pokolenia na pokolenie przez mieszkańców Krakowa. Nabywanie umiejętności wykonywania szopki krakowskiej odbywa się w oparciu o przekaz rodzinny, obserwację uczestniczącą i relację mistrz - uczeń. Szopka krakowska jest lekką konstrukcją, która ukazuje scenę Bożego Narodzenia w otoczeniu najsłynniejszych zabytków Krakowa. Za pomocą figurek, często wprawianych mechanicznie w ruch, prezentowane są w niej także - czasami podświetlane - sceny nawiązujące do wydarzeń historycznych, kulturalnych i społecznych, przede wszystkim z życia miasta, ale także z Polski i świata. Każdy z twórców ma własną technikę konstruowania szopki, a także własny styl, kolorystykę, czerpie inspirację z odmiennych stylów architektonicznych. Szopkarstwo krakowskie, znane od XIX wieku, jest stale odtwarzane, a zarazem ulega zmianom pod wpływem otaczającej twórców rzeczywistości. Od kilkudziesięciu lat powstające dla uczczenia Bożego Narodzenia szopki wystawiane są na pokaz w ramach konkursu, który jest organizowany cyklicznie od 1937 roku, z przerwą na lata II wojny światowej, która jednak nie przerwała ciągłości artystycznej twórczości szopkarzy. Co roku, w pierwszy czwartek grudnia, twórcy zbierają się przy pomniku Adama Mickiewicza na Rynku Głównym w Krakowie, aby zaprezentować efekt swojej artystycznej pracy. Od pierwszej niedzieli grudnia do ostatniej niedzieli lutego wszystkie szopki konkursowe są prezentowane na wystawie w Muzeum Historycznym Krakowa, które posiada największą w Polsce kolekcję szopek (ok. 300 egzemplarzy).

Szczególną rolę w ochronie szopkarstwa krakowskiego pełni Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Jest organizatorem konkursu na najpiękniejszą szopkę krakowską i wystawę pokonkursową, jak również licznych warsztatów szopkarskich we współpracy z krakowskimi szopkarzami, których celem jest upowszechnianie wiedzy o tradycji szopkarstwa krakowskiego oraz włączanie w nią nowych osób - głównie mieszkańców Krakowa.

Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO została powołana na mocy Konwencji w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r., ratyfikowanej przez Polskę w 2011 r. Lista liczy obecnie 336 wpisów z całego świata, w tym m.in. jogę z Indii, rumbę z Kuby, merengue z Dominikany, obchody Las Fallas z Hiszpanii, teatr lalkowy z Czech i Słowacji, system rozwiązywania sporów (tradycyjne sądownictwo Gada) ludu Oromo z Etiopii czy sokolnictwo (wpis międzynarodowy - obecnie 18 krajów).