Raport w listopadzie
Podczas roboczej sesji pracowano nad raportem, który w listopadzie 2016 r. znajdzie się na europejskim portalu e-sprawiedliwość (e-justice.europa.eu), a przez Ministerstwo Sprawiedliwości zostanie przekazany do wszystkich sądów w Polsce.
Raport pokaże przykładowe sprawy cywilne i karne wskazane do przesłuchań na odległość. Powstanie też praktyczny przewodnik wskazujący „krok po kroku”, jak zorganizować wideokonferencję – od złożenia wniosku po końcowe sprawozdanie. Ministerstwo Sprawiedliwości jest koordynatorem prac nad taką instrukcją.
Sądy na łączach
W ramach projektu prowadzone są w sądach testy połączeń transgranicznych. W Polsce przeprowadza je Sąd Okręgowy w Warszawie. Przygotowywane są również zalecenia dla państw unijnych określające wspólne wymogi dla sprzętu do wideokonferencji. Tak by łączenie się między sądami w różnych krajach przebiegało bez zakłóceń technicznych. Ważne jest też opracowanie jednolitego dla całej Unii Europejskiej formularza wniosku o sądową wideokonferencję.
Całością przedsięwzięcia kieruje Austria, która z myślą o swych sądach krajowych stworzyła centralny system rezerwowania wideokonferencji. Dostęp do systemu mają wszystkie austriackie sądy. Mogą one w ten sposób zamawiać sale rozpraw wyposażone w odpowiedni sprzęt. Natomiast Polskę zaproszono do unijnego projektu jako jednego z liderów informatyzacji wymiaru sprawiedliwości, czego przykładem jest wdrażanie nagrywania rozpraw (e-protokół).
Prawo a praktyka
Prawo wspólnotowe od dość dawna daje możliwość stosowania w krajach członkowskich wideokonferencji w sprawach transgranicznych. Wśród podstaw prawnych wymienić można konwencję z 2000 r. o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami UE, rozporządzenie Rady Europejskiej z 2001 r. w sprawie współpracy państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych oraz pochodzącą z tego samego roku decyzję ramową Rady w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym.
W praktyce wideokonferencje nie są jednak wykorzystywane w wystarczającym stopniu. Dotyczy to większości krajów Wspólnoty. W Polsce stosuje się obecnie tę metodę przesłuchań w przypadku około 40-50 spraw rocznie. Odpowiednim sprzętem dysponuje już połowa sądów cywilnych. Stopniowo będzie on instalowany również w sądach karnych. Zakłada się, że do końca 2019 r. w każdym polskim sądzie znajdą się urządzenia do wideokonferencji.
Przesłuchania na odległość
Przesłuchania na odległość znacznie ułatwiają prowadzenie spraw transgranicznych i obniżają ich koszty. Dzięki wideokonferencjom sądy zyskują większą elastyczność w wyznaczaniu terminów przesłuchań świadków, pokrzywdzonych czy biegłych z innych państw. Jest to również metoda wygodniejsza dla samych uczestników postępowania, gdyż nie wymaga podróży. Wideokonferencje mogą być tłumaczone, a miejscem przesłuchania nie musi być sąd. Świadek przy wykorzystaniu przenośnego sprzętu może zeznawać np. w szpitalu lub placówce dyplomatycznej. Możliwe jest również prezentowanie dokumentów.
Dobro dzieci i bezpieczeństwo
Wideokonferencje to instrument szczególnie przydatny np. w przypadku spraw dotyczących sporów o opiekę nad dzieckiem, gdy strony przebywają w różnych krajach. Wykorzystanie technologii wideo przyśpiesza i usprawnia postępowanie w takich wrażliwych przypadkach, co jest szczególnie istotne dla dobra dzieci.
Wideokonferencje ułatwiają też przesłuchanie w sprawach transgranicznych niebezpiecznych więźniów - nie trzeba ich konwojować za granicę.
Inny aspekt to wykorzystanie wideokonferencji do przesłuchiwania świadków zastraszanych i takich, którzy ze względu na swoje bezpieczeństwo potrzebują szczególnej ochrony. Podczas przesłuchania na odległość dzięki zaawansowanej technice łatwiej chronić tożsamość.
Podsumowanie w Wiedniu
Program promujący wideokonferencje w sądownictwie krajów Unii Europejskiej zostanie w październiku podsumowany na spotkaniu w Wiedniu. W przyszłości, również dzięki aktywnym działaniom Ministerstwa Sprawiedliwości, projekt może być rozszerzony na państwa spoza Wspólnoty, takie jak Norwegia, Islandia i Ukraina.
Na podst. ms.gov.pl
