W całej Polsce od stycznia 2016 r. powstanie ponad 1500 punktów, w których profesjonaliści będą świadczyć pomoc prawną. Dzięki współpracy rządu, samorządów i organizacji pozarządowych ogólnopolski system zagwarantuje nieodpłatny dostęp do porad prawnych na poziomie lokalnym i zniweluje zbyt często występującą w Polsce barierę finansową do korzystania z profesjonalnej usługi prawnej.

Ustawa zakłada, że darmową pomoc prawną (na etapie przedsądowym) otrzymają:

młodzież do 26. roku życia,
osoby posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny,
seniorzy po ukończeniu 65 lat,
osoby fizyczne, którym w okresie roku poprzedzającego zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecznej,
kombatanci,
weterani,
zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, klęską żywiołową lub awarią techniczną.

Fakt, że nieodpłatna pomoc prawna jest zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej pozwoli na ujednolicenie zasad jej udzielania. Środki na realizację zadania pochodzić będą z budżetu państwa co daje gwarancję stałego źródła finansowania. Nieodpłatna pomoc prawna udzielana będzie w punktach wskazanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Ważnym elementem systemu, będą organizacje pozarządowe. Z uwagi na ich doświadczenie i dorobek, przewidziano możliwość powierzenia im do prowadzenia 50% punktów nieodpłatnej pomocy prawnej. W skali całego kraju powstanie łącznie ponad 1500 punktów, w których nieodpłatnie będzie świadczona pomoc prawna.

Darmowej pomocy prawnej udzielać będą adwokaci i radcowie prawni, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również aplikanci adwokaccy lub radcowscy z upoważnienia odpowiednio – adwokata lub radcy prawnego udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej. Natomiast w punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe porad będą mogli udzielać także doradcy podatkowi oraz absolwenci wyższych studiów prawniczych (posiadający co najmniej trzyletnie doświadczenie).

Darmowa pomoc prawna będzie udzielana w punktach, w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu przez co najmniej 4 godziny dziennie. Informacji o konkretnym miejscu i godzinach otwarcia punktów należy szukać w Biuletynie Informacji Publicznej starostw powiatowych.

Pomoc prawna będzie polegała na:

udzieleniu informacji o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach;
przedstawieniu propozycji sposobu rozwiązania problemu prawnego;
pomocy w sporządzeniu projektu pisma w zakresie niezbędnym do udzielenia pomocy prawnej, (nie obejmuje pism procesowych w postępowaniach przygotowawczym lub sądowym i pism w postępowaniu sądowo-administracyjnym – wówczas osoba uprawniona może wnioskować o ustanowienie pełnomocnika z urzędu);
sporządzeniu projektu pisma procesowego o zwolnienie od kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Edukacja prawna

Ustawa przewiduje także działania polegające na kształtowaniu świadomości prawnej obywateli. Zgodnie z tekstem ustawy organy administracji publicznej realizując pozostające w ich właściwości zadania z zakresu edukacji prawnej społeczeństwa będą zobligowane do podejmowania działań edukacyjnych zmierzających do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa.

Zadania będące przedmiotem omawianej problematyki będą mogły być realizowane przez organizacje pożytku publicznego, a także uczelnie prowadzące studia wyższe na kierunku prawo, samorządy zawodowe adwokatów, radców prawnych, notariuszy, komorników sądowych oraz doradców podatkowych – wyłonione w trybie otwartego konkursu ofert.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości RP