Z związku ze zbliżającymi się wyborami prezydenckimi i do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się odpowiednio 12 maja i 9 czerwca tego roku, Główna Komisja Wyborcza (VRK) w najbliższym czasie powoła samorządowe komisje wyborcze i wybierze ich przewodniczących.

„W wyborach samorządowych, które odbyły się 5 marca 2023 roku, parlamentarna partia polityczna Akcja Wyborcza Polaków na Litwie – Związek Chrześcijańskich Rodzin zgłosiła czterech kandydatów na przewodniczących samorządówych komisji wyborczych, którzy spełniali wymogi określone w Kodeksie wyborczym RL, ale VRK ich nie zatwierdziła, w związku z czym AWPL-ZChR nie miała ani jednego swojego przedstawiciela na stanowisku przewodniczącego samorządowej komisji wyborczej spośród 60 możliwych w skali całego kraju” – napisano w apelu podpisanym przez Danutę Winckiewicz, przedstawicielkę AWPL-ZChR w VRK.

Zgodnie z Kodeksem wyborczym RL, przewodniczącego okręgowej, samorządowej komisji wyborczej wyznacza spośród jej członków Główna Komisja Wyborcza. Na przewodniczącego okręgowej lub samorządowej komisji wyborczej wybierana jest osoba mająca doświadczenie na stanowisku przewodniczącego lub członka Głównej Komisji Wyborczej albo okręgowej lub samorządowej komisji wyborczej, albo przewodniczącego dzielnicowej komisji wyborczej. Główna Komisja Wyborcza wybiera przewodniczących okręgowych i samorządowych komisji wyborczych każdemu podmiotowi, który zgłosił kandydatów do okręgowych i samorządowych komisji wyborczych, proporcjonalnie do ogólnej liczby zgłoszonych przez nią kandydatów.

Jak podkreślono w apelu, skargi dotyczące powyływania samorządowych komisji wyborczych zgłaszały też inne partie polityczne, które nie mają oddelegowanego do VRK swojego przedstawiciela.

„Takie sytuacje pozwalają na stwierdzenie, że siły polityczne poprzez oddelegowanych doVRK swoich przedstawicieli dokonują nieformalnego podziału stanowisk przewodniczących samorządowych komisji wyborczych i później na posiedzeniu VRK formalizują to technicznie, nieuwzględniając kompetencji i doświadczenia w organizowaniu wyborów innych proponywanych kandydatów. Upolitycznienie tego procesu oraz demonstracja władzy i/lub wpływu partii politycznych, mających w VRK swoich przedstawicieli, przed partiami politycznymi, które nie mają swoich członków VRK, nie przyczynia się do zapewnienia przejrzystości i równoprawności procesu wyborczego podczas organizowania wyborów zgodnie z zasadami określonymi w ordynacji wyborczej” – czytamy w apelu.

„Biorąc pod uwagę powyższe argumenty, prosimy o podjęcie działań i zapewnienie, że podczas powoływania samorządowych komisji wyborczych w wyborach prezydenckich 12 maja 2024 roku i wyborach do Parlamentu Europejskiego 9 czerwca 2024 roku byłyby przestrzegane przepisy Kodeksu wyborczego RL, równoprawność sił politycznych, które mają prawo delegować swoich przedstawicieli na stanowiska przewodniczących samorządowych komisji wyborczych, oraz uczciwych i honorowych zasad walki wyborczej” – apeluje AWPL-ZChR.