Te rozwiązania, jak podkreśla ministra oświaty, nauki i sportu Radvilė Morkūnaitė-Mikulėnienė, „pomogą społecznościom szkół mniejszości narodowych jeszcze bardziej i aktywniej integrować się ze społeczeństwem, stworzą bardziej przychylne warunki do lepszego opanowania języka państwowego, co otwiera więcej możliwości do nauki, studiowania i kariery”.

Zmiany w przedszkolach
W przedszkolu i „zerówce” proponuje się zwiększyć liczbę godzin do nauki w języku litewskim. Edukacja w języku litewskim od 1 września 2025 roku zostałaby wydłużona o godzinę, tak więc od przyszłego roku będzie to 6 godzin, a rok później – do 7 godzin, a od 2027 r. – do 8 godz. w tygodniu.

„W ten sposób dzieciom będą zapewnione odpowiednie warunki do opanowania podstaw języka litewskiego we wszesnym wieku. Zgodzili się z tym niemal wszyscy obecni w dyskusjach przedstawiciele wspólnot narodowych, stwierdzając, że uczniowie wspólnot narodowych przychodzą do pierwszej klasy z niewystarczającą znajomością języka państwowego – mówi Morkūnaitė-Mikulėnienė. – Obecnie w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej zaledwie 10 proc. wszystkich zajęć odbywa sie w języku litewskim, chociaż wczesna edukacja jest bardzo ważna dla kształtowania umiejętności językowych, bardzo ważne jest wzmocnienie tego obszaru”.

Więcej lekcji języka litewskiego w klasach początkowych

Resort oświaty pronuje, by liczba lekcji języka litewskiego w klasach początkowych w szkołach mniejszości narodowych była taka sama, jak w litewskich szkołach.

Jak podano, obecnie pierwszoklasiści w szkołach mniejszości narodowych mają 4 lekcje języka litewskiego w tygodniu, a uczniowie klas 2-4 mają 5 lekcji. Dla porównania pierwszoklasiści w szkołach litewskich mają tygodnio 8 lekcji języka litewskiego, a uczniowie pozostałych klas początkowych po 7.

„Pomimo tego, że wszystkie szkoły na Litwie muszą realizować ten sam program nauczania języka i literatury litewskiej, widzimy znaczną różnicę w liczbie godzin lekcyjnych. Luki w wiedzy wynikające z tych rozbieżności przyczyniają się do większego wykluczenia uczniów mniejszości narodowych. Ważne jest to, że liczba lekcji języka litewskiego nie jest zwiększana kosztem języka ojczystego – nie jest zmniejszana liczba godzin przeznaczona na język ojczysty” – zapewnia minister.

Więcej przedmiotów – w języku litewskim

Proponuje się, żeby już od następnego roku szkolnego wszystkie przedmioty z zakresu edukacji społecznej, przyrodniczej, technologii i matematyki miały być nauczane w języku litewskim. Obecnie uczniowie szkół mniejszości narodowych muszą uczyć się w jezyku litewskim historii, geografii i zagadnień obywatelskich związanych z Litwą. Według resortu oświaty, tego nie wystarcza do dobrego opanowania języka litewskiego.

„Po dodaniu przedmiotów, których nauczanie odbywałoby się w języku litewskim, uczniowie klas 1-12 zyskaliby więcej godzin na lepsze utrwalenie języka litewskiego. W ten sposób godziny przeznaczone na język litewski zrównają się z godzinami w szkołach litewskim” – czytamy w komunikacie resortu oświaty.

Ministerstwo proponuje też, by na wniosek rodziców w szkołach mniejszości narodowych mogły być tworzone klasy lub grupy z litewskim językiem nauczania, jeśli w szkole są wolne miejsca.

Nowelizacja ustawy zakłada też zakaz realizowania na Litwie programów edukacyjnych obcych państw, które stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego. Lista krajów stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego jest zatwierdzana przez Rząd.

Różnice w poziomie osiągnięć uczniów

Ministerstwo oświaty tłumaczy, że jedną z przyczyn proponowanych zmian w ustawie o oświacie są różnice w poziomie osiągnięć uczniów. „Osiągnięcia uczniów mniejszości narodowych w zakresie języka litewskiego są niższe niż uczniów uczących się w języku litewskim” – konstatuje resort oświaty. I jako argument przytacza tegoroczne wyniki maturalne. Otóż, według danych ministerstwa oświaty, państwowego egzaminu z języka litewskiego nie zdało 20,4 proc. uczniów ze szkół mniejszości narodowych. A ilu maturzystów ze szkół litewskich nie zdało tego egzaminu, nie podano w komunikacie. Resort dodaje też, że wyniki egzaminów maturalnych z innych przedmiotów w szkołach mniejszości narodowych są słabsze niż w szkołach litewskich. Ponadto specjaliści ministerstwa podliczyli, że na litewskie uczelnie w tym roku dostało się 53,3 proc. absolwentów szkół litewskich i 42,2 proc. absolwentów szkół mniejszości narodowych .

O tym, że w placówkach oświatowych mniejszości narodowych potrzebne są zmiany, ministerstwo oświaty poinformowało już na początku tego roku i do dyskusji publicznej przedstawiło propozycje zmian, m.in. stopniowego zwiększania nauczania i używania języka litewskiego w szkołach nielitewskojęzycznych na Litwie. Co prawda, akcent wtedy kładziono na słabsze wyniki uczniów w szkołach rosyjskich. Na konferencji prasowej 13 lutego br. kierownictwo resortu oświaty podało, że w roku szkolnym 2022/2023 zaledwie 31 proc. abiturientów, którzy ukończyli rosyjskie szkoły, kontynuowali naukę na litewskich uczelniach. Na studia dostało się 47 proc. absolwetów szkół polskich i 49 proc. szkół litewskich.

W dzisiejszym komunikacie ministerstwo oświaty już nie czyniło rozróżnienia na szkoły polskojęzyczne i rosyjskojęczne, a uogólniło wyniki dla wszystkich szkół mniejszości narodowych.