– W rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja przypominamy o postaci, która ukazuje, że ideały, które przyświecały jej twórcom, przetrwały wśród Polaków i Litwinów nie tylko przed długi okres zaborów, ale były żywe również w okresie powojennym, choć zdecydowanie nie sprzyjała im sowiecka władza – powiedział Edward Kiejzik, dyrektor Pałacu Kultury w Trokach.
– Bardzo cieszę się, że ta wystawa prezentowana jest w Trokach, które dla Jerzego Ordy, jako historyka były jednym z najbardziej interesujących miejsc. Nie jest to postać znana, a jednak ważna, dzięki której lepiej możemy poznać historię regionu, wyzwania, przed jakimi stały poprzedzające nas pokolenia – powiedziała Ilona Lewandowska.
Jerzy Orda urodził się 20 marca 1905 r. w Nowoszycach pod Pińskiem. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, głęboko zakorzenionej w tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego. Więzy pokrewieństwa łączyły go z Napoleonem Ordą, akwarelistą i rysownikiem, oraz z rodem Giedroyciów. Rodzina od strony matki pochodziła z Galicji, a jego dziadkiem był wybitny historyk Stanisław Smolka. Do Wilna przyjechał w 1926 r. by kontynuować studia historyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego. Miasto, jego barokowa architektura i niepowtarzalny charakter zafascynowały go tak bardzo, że pozostał mu wierny niezależnie od bardzo burzliwych wydarzeń II wojny światowej i trwającej dziesięciolecia sowieckiej okupacji. Wiele uwagi poświęcił również zamkowi w Trokach. Przygotowując artykuł naukowy na jego temat nie tylko badał dokumenty archiwalne, ale także osobiście wykonywał pomiary grubości, szerokości i długości cegieł, grubości i wysokości murów, odtwarzał nawet wymiary nieistniejących już pomieszczeń.
W pierwszej połowie czerwca w Trokach planowana jest także projekcja filmu „Jerzy Orda. Anarchista w Duchu św. Augusta” połączona z warsztatami edukacyjnymi dla młodzieży.
Autorzy wystawy:
Scenariusz – Ilona Lewandowska
Zdjęcia – Waldemar Dowejko
Rysunki i projekt graficzny – Tomasz Bereźnicki
Organizatorzy: Pałac Kultury w Trokach, E. Tamylytė Galeria Sztuki „Fojė”
Wystawa powstała w 2022 r. w ramach obchodów 50. rocznicy śmierci dr Jerzego Ordy jako projekt realizowany przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie im. Jana Olszewskiego” finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023.
