Z okazji zbliżającego się 700-lecia Wilna powstaje film dokumentalny o późnobarokowej architekturze Wilna i najsłynniejszym mistrzu epoki – Janie Krzysztofie Glaubitzu (niem. Johann Christoph Glaubitz). Ten wileński architekt niemieckiego pochodzenia pracował nad kościołami: św. Katarzyny, Świętych Janów, Wniebowstąpienia Pańskiego, kościoła ewangelickiego, Ducha Świętego, unickiego kościoła Świętej Trójcy, cerkwi Świętego Ducha i in.
„Architekt Jan Krzysztof Glaubitz był jednym z głównych twórców ekspresyjnej odmiany późnego baroku Wielkiego Księstwa Litewskiego – baroku wileńskiego. W pamięci historycznej J.K. Glaubitz stał się uosobieniem, symbolem tej szkoły, ucieleśniającmy tolerancyjne i wielokulturowe środowisko Wilna” – powiedziała cytowana w komunikacie historyk sztuki dr Auksė Kaladžinskaitė-Jocienė z Litewskiego Instytutu Badań nad Kulturą).
Biografia Jana Krzysztofa Glaubitza kryje w sobie wiele tajemnic Jego nazwisko po raz pierwszy pojawia się na kartach historii Wilna w 1738 r., niedługo po wielkim pożarze miasta. Nie wiadomo dokładnie, gdzie i kiedy architekt się urodził, skąd pochodził (według jednego poglądu urodził się w ok. 1700 roku prawdopodobnie na Śląsku, a według innego – w którymś z miast Prus Królewskich, być może było to Chełmno, Elbląg lub Toruń), jak wyglądał, co ukształtowało jego styl architektoniczny.
„Badając życie Jana Krzysztofa Glaubitza, o którym niewiele wiemy, jednak bardzo wyraźnie widzimy Wilno i jego mieszkańców sprzed 300 lat. Społeczności różnych narodowości, kultur, religii, mieszkające razem w jednym mieście i profesjonalista, który pracował z tymi wspólnotami. To historia miasta otwartego na ludzi i idee, ale jednocześnie wywodząca się z przeszłości wizja tego, jakie mogłoby być Wilno” – mówi jeden z autorów dokumentu, reżyser Tomas Pavilanskas-Kalvanas.
Architekt Glaubitz pracował w Wilnie przez prawie 30 lat. Miał wiele zleceń z różnych środowisk etnicznych i religijnych. Niektóre z zaprojektowanych przez niego obiektów nie zachowały się lub zostały odbudowane w późniejszych czasach, jak np. katedra wileńska czy ratusz. Uważa się, że architekt poprowadził także przebudowę Wielkiej Synagogi, która do naszych dni nie zachowała się. Geografia działalności zawodowej Glaubitza jest szeroka: począwszy od Żmudzi, a skończywszy na północno-wschodnich terenach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Są ślady jego działalności na terenie dzisiejszej Białorusi (Mohylew, Połock).
Autorzy dokumentu, Rita Naujokaitytė i Tomas Pavilanskas-Kalvanas, mówią, że film, nad którym pracują, nie jest opowieścią, a raczej eksploracją, obserwacją i poszukiwaniem odpowiedzi. „Robiąc ten film, staramy się zrozumieć miasto i jego mieszkańców wtedy i teraz. Szukamy odpowiedzi, dlaczego coś, co powstało kilkaset lat temu, jest dla nas ważne dzisiaj. Próbujemy rozmówić pstre i wielojęzyczne Wilno i usłyszeć, co mówi do współczesnego człowieka” – mówi jedna z autorek filmu, producentka, scenarzystka Rita Naujokaitytė.
Twórcy filmu wraz z mieszkańcami, historykami kultury i sztuki, architektami, konserwatorami, artystami zgłębią tajniki wileńskiego baroku. Film powstaje nie tylko w stolicy Litwy, gdzie zachowało się najwięcej dzieł Glaubitza, ale także w krajach, do których prowadzą ślady działalności i biografii architekta: Polska, Niemcy, Białoruś.
Na podst. vilnius.lt
